Επιμέλεια: Ευγενία Δίτσα
Το «υπερ-όπλο» της προσευχής χρησιμοποίησε η Ελλάδα για σχεδόν ένα 24ώρο απέναντι στην πρώτη μουσουλμανική προσευχή στην Αγιά Σοφιά της Κωνσταντινούπολης μετά την πρόσφατη απόφαση της τουρκικής κυβέρνησης να μετατρέψει τον άλλοτε Ιερό Ναό της Του Θεού Σοφίας σε τζαμί. Με πένθιμες κωδωνοκρουσίες, Ιερές Αγρυπνίες και ακολουθίες του Ακαθίστου Ύμνου Ελλάδα, Κύπρος και ολόκληρος ο Ορθόδοξος κόσμος ένωσαν τη φωνή τους.
Από τον Έβρο έως το Καστελλόριζο, αλλά και στη μαρτυρική Κύπρο, το «Τη Υπερμάχω» έδωσε ηχηρή απάντηση στην τουρκική βαρβαρότητα και το… σόου που ονομάστηκε προσευχή από τους Τούρκους (και λέμε σόου -και μάλιστα προσωποκεντρικό, αφού από τη στιγμή που έφτασε στον ναό ο Ερντογάν οι κάμερες δεν έφυγαν από πάνω του…
Αντιδράσεις, βεβαίως, υπήρξαν και από τον πολιτικό κόσμο, παρά την ηχηρή απουσία πολιτικών από τη Μητρόπολη Αθηνών χθες το βράδυ, αφού την ίδια ώρα γινόταν η δεξίωση για την αποκατάσταση της δημοκρατίας…
Ο υπουργός Εξωτερικών, Νίκος Δένδιας, υπήρξε ιδιαίτερα επικριτικός, ειδικά μετά την τοποθέτηση του εκπροσώπου του τουρκικού Υπουργείου Εξωτερικών για την αντίδραση της Ελλάδος στη λειτουργία της Αγίας Σοφίας Κωνσταντινουπόλεως ως τζαμί:
«Η διεθνής κοινότητα του 21ου αιώνα παρατηρεί έκπληκτη τα παραληρήματα θρησκευτικού και εθνικιστικού φανατισμού της σημερινής Τουρκίας. Έχουν καταδικαστεί και είναι ανάξια απάντησης, ενώ εκθέτουν διεθνώς όλο και περισσότερο αυτούς που τα εκστομίζουν και τα υποκινούν», αναφέρει η ανακοίνωση του ελληνικού Υπουργείου Εξωτερικών σε απάντηση της τουρκικής, που καταδίκαζε τις δηλώσεις Ελλήνων αξιωματούχων ως εχθρικές προς το Ισλάμ.
«Η Ελλάδα έδειξε για μία ακόμη φορά την εχθρότητά της προς το Ισλάμ και την Τουρκία με τη δικαιολογία της αντίδρασης στο γεγονός ότι το τζαμί της Αγίας Σοφίας άνοιξε για προσευχή», είχε πει ο Χαμί Ακσόι εκπρόσωπος του τουρκικού υπουργείου Εξωτερικών σε γραπτή του ανακοίνωση.
Νωρίτερα σήμερα, σε συνέντευξή του στην τηλεόραση του ΣΚΑΪ, ο υπουργός Υγείας, Βασίλης Κικίλιας, αναφερόμενος στο θέμα δήλωσε πως ο ελληνισμός πονάει γι΄αυτό που συμβαίνει: «Η Αγία Σοφία είναι η εμβληματικότερη εκκλησία της Ορθοδοξίας και ταυτόχρονα ένα παγκόσμιο μνημείο. Πάνω απ’ όλα όμως για εμάς είναι ένα εθνικό σύμβολο. Γι’ αυτό μας στεναχωρεί, μας πονάει αυτό το οποίο έχει συμβεί».
Για «Προσβολή στον Κεμάλ» κάνει λόγο η «Τζουμχουριέτ»
Η τουρκική εφημερίδα ήταν η μόνη που δεν χαρακτήρισε ως ιστορική ημέρα την χθεσινή Παρασκευή λόγω της επαναλειτουργίας της Αγίας Σοφίας ως τζαμί, αλλά στάθηκε στο ότι αυτή η ημέρα ακριβώς αποτελεί «προσβολή» προς τον Κεμάλ, ενώ ανέφερε πως η πόρτα του μαυσωλείου του Ατατούρκ ήταν κλειστή την ώρα της προσευχής, γεγονός που επιβεβαιώνεται από εκπροσώπους του Ρεπουμπλικανικού Κόμματος, οι οποίοι πήγαν και δεν μπόρεσαν να μπουν. Όπως έγινε γνωστό, τους ανακοινώθηκε ότι έχει γίνει απολύμανση!
Το Ρεπουμπλικανικό Κόμμα και διάφορες ΜΚΟ είχαν πάει να επισκεφθούν το μαυσωλείο λόγω της επετείου της Συνθήκης της Λωζάνης και τελικά κατάφεραν να μπουν μέσα μετά από δίωρη διαμαρτυρία!
Παράλληλα, οι νομαρχίες της Αττάλειας και της Σμύρνης ακύρωσαν την κατάθεση στεφάνου για την επέτειο της Συνθήκης, με αφορμή τα μέτρα για τον κορωνοϊό, όπως αναφέρει η Deutsche Welle. Οι εσωτερικές έριδες δεν λείπουν πάντως, καθώς η αξιωματική αντιπολίτευση στην Τουρκία αντιδρά, λέγοντας πως… δεν τρέχει τίποτα με τον κορωνοϊό όταν πρόκειται για την προσευχή στην Αγία Σοφία.
Οι διεθνείς αντιδράσεις
Αντιδράσεις φυσικά εξακολουθούν να υπάρχουν και από τη διεθνή κοινότητα.
Εκπρόσωπος της Ε.Ε. δήλωσε στο Αθηναϊκό Πρακτορείο Ειδήσεων πως η απόφαση του Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν να μετατρέψει την Αγία Σοφία σε τέμενος «δημιουργεί αναμφισβήτητα δυσπιστία, προωθεί νέο διχασμό μεταξύ των θρησκευτικών κοινοτήτων και υπονομεύει τις προσπάθειες της ΕΕ για διάλογο και συνεργασία».
Στην Αμερική, το υπουργείο Εξωτερικών (Στέιτ Ντιπάρτμεντ) εκφράζει την απογοήτευσή του για την απόφαση του προέδρου της Τουρκίας να μετατρέψει την Αγία Σοφία σε τζαμί, χωρίς, ωστόσο, να ζητά από τον πρόεδρο της Τουρκίας να την επαναφέρει στο προηγούμενο καθεστώς.
Απαντώντας σε ερώτηση του Open TV και της ιστοσελίδας hellasjournal.com, ο εκπρόσωπος του Στέιτ Ντιπάρτμεντ δήλωσε:
«Όπως είπαμε προηγουμένως, οι Ηνωμένες Πολιτείες είναι απογοητευμένες από την απόφαση της κυβέρνησης της Τουρκίας να αλλάξει το καθεστώς της Αγίας Σοφίας από μουσείο σε τζαμί.
Η Αγία Σοφία αποτελεί μαρτυρία όχι μόνο της θρησκευτικής έκφρασης, αλλά και της καλλιτεχνικής και τεχνικής ιδιοφυΐας. Σημειώνουμε ότι η κυβέρνηση της Τουρκίας δεσμεύτηκε να διατηρήσει και να προβάλλει την ιστορική θρησκευτική εικονογραφία της Αγίας Σοφίας και να διασφαλίσει την προσβασιμότητα χωρίς εμπόδια σε όλους τους επισκέπτες.
Οι Ηνωμένες Πολιτείες καλούν την κυβέρνηση της Τουρκίας να διατηρήσει την κληρονομιά αυτού του αξιοθαύμαστου κτηρίου και την αξεπέραστη ικανότητά της – τόσο σπάνια στον σύγχρονο κόσμο – να εξυπηρετεί την ανθρωπότητα ως μια πολύ απαραίτητη γέφυρα μεταξύ εκείνων των διαφορετικών θρησκευτικών παραδόσεων και πολιτισμών».
Tι λέει η Μόσχα
Δια στόματος πολιτικών αναλυτών, οι οποίοι συχνά περνάνε μηνύματα, κάνοντας τα σχόλια που δεν θέλει να κάνει ευθέως η ρωσική κυβέρνηση, η μετατροπή της Αγίας Σοφίας σε τζαμί ερμηνεύτηκε ως κίνηση αδυναμίας και όχι ισχύος.
Σύμφωνα με τον ανταποκριτή του OPEN TV από τη Μόσχα, Θανάση Αυγερινό, οι Ρώσοι αναλυτές εκτιμούν ότι η κίνηση αυτή υπαγορεύεται από την κλονιζόμενη δημοτικότητα του Ερντογάν και θα έχει αβέβαια και πρόσκαιρα αποτελέσματα. Ταυτόχρονα, μάλιστα, μιλούν με νόημα για την υψηλή δημοτικότητα και τις έξυπνες κινήσεις διαφοροποίησης από τον δήμαρχο Κωνσταντινούπολης, Εκρέμ Ιμάμογλου.
Παράλληλα, το επίσημο σάιτ του Πατριαρχείου της Μόσχας έχει το κήρυγμα του Μητροπολίτη Βολοκολάμσκ Ιλαρίωνα, ο οποίος χοροστατώντας χθες σε Θεία Λειτουργία σε εκκλησία της Μόσχας, που είναι αφιερωμένη στην Παναγία την Πάντων Θλιβομένων Χαρά, είπε τα εξής: «Η Αγία Σοφία θα μείνει για πάντα για όλους τους ορθόδοξους εκκλησία αφιερωμένη στη Σοφία του Κυρίου Ιησού Χριστού, έστω και αν της αφαιρούν την ταυτότητά της». Επίσης, έκανε λόγο για ημέρα θλίψης σε ολόκληρη την Ορθοδοξία.
Στις 24 Ιουλίου 2020, ημέρα εορτασμού της πριγκίπισσας και Αγίας Ισαποστόλου Όλγας (με το παλαιό ημερολόγιο), ο Μητροπολίτης Ιλαρίων τόνισε ότι ο εγγονός της Βλαδίμηρος, που ήταν εκείνος ο οποίος διέδωσε την Ορθοδοξία στους Ρώσους, βαφτίστηκε από τον τότε Πατριάρχη Κωνσταντινουπόλεως στην Του Θεού Σοφία στην Κωνσταντινούπολη.
«Θα ήθελα να σας πω γι ‘αυτό, γιατί σήμερα μια μουσουλμανική προσευχή θα γίνει σε αυτόν τον ναό για πρώτη φορά μετά από πολλές δεκαετίες. Αυτή είναι η απόφαση των σημερινών Τούρκων ηγεμόνων – μια απόφαση για την οποία μίλησαν τόσο ο Παναγιότατος Πατριάρχης Κύριλλος, όσο και η Ιερά Σύνοδος μας, καθώς και οι πρωτεύοντες άλλων Τοπικών Ορθόδοξων Εκκλησιών. Αλλά δεν είναι συνηθισμένο οι Τούρκοι ηγέτες να ακούνε τις φωνές των Ορθόδοξων λαών»…
Μέσα σε όλα αυτά, εντυπωσιακή είναι η δεύτερη κατά σειρά αντίδραση του ηγέτη των Ρώσων Κομμουνιστών, Γκενάντι Ζιουγκάνοφ, που αποτελούν το ισχυρότερο κόμμα της ρωσικής αντιπολίτευσης, ο οποίος ζήτησε από τους Ρώσους πολίτες «να αποφύγουν τα τουρκικά θέρετρα στις διακοπές τους» και άφησε μάλιστα υπονοούμενα για πιθανά προβλήματα ασφαλείας αφού «οι Τούρκοι δεν άφησαν», όπως είπε, «ανέγγιχτη ούτε την Αγία Σοφία και μπήκαν ως και εκεί»!
Χάικο Μάας: «Η Τουρκία δεν βοηθάει στη διεξαγωγή λογικού διαλόγου!»
«Η απόφαση της Άγκυρας για την Αγία Σοφία δεν βοηθά ιδιαίτερα στο να διεξαχθεί ένας λογικός διάλογος μεταξύ της Ευρωπαϊκής Ένωσης και της Τουρκίας», δήλωσε ο υπουργός Εξωτερικών της Γερμανίας και προεδρεύων του Συμβουλίου των υπουργών Εξωτερικών της Ε.Ε. κατά το τρέχον εξάμηνο, Χάικο Μάας, τονίζοντας μεταξύ άλλων ότι πρέπει να επιλυθούν και τα ζητήματα με τις γεωτρήσεις της Τουρκίας στα ανοιχτά της Κύπρου και της Κρήτης.
«Η μετατροπή της Αγίας Σοφίας σε τζαμί δεν αποτελεί συνεισφορά στην συνεννόηση μεταξύ των λαών. Είναι μια απόφαση που δεν μπορούμε να κατανοήσουμε, καθώς η σημασία του μοναδικού αυτού κτιρίου, με το καθεστώς μνημείου παγκόσμιας πολιτιστικής κληρονομιάς, εκτείνεται πολύ πέρα από την Τουρκία», τονίζει ο κ. Μάας σε συνέντευξή του στις εφημερίδες «Rheinische Post» και «General-Anzeiger», επισημαίνοντας για μια ακόμη φορά ότι είναι απαραίτητος ένας λογικός διάλογος μεταξύ της Τουρκίας και της Ε.Ε.
«Η απόφαση της Άγκυρας για την Αγία Σοφία δεν βοηθάει ιδιαίτερα σ’ αυτό. Ήδη και χωρίς αυτή την επιπρόσθετη διένεξη, ένας εμπροσθοβαρής διάλογος μεταξύ Ε.Ε. και Τουρκίας εμποδίζεται», επισημαίνει χαρακτηριστικά.
Σε ό,τι αφορά το μελλοντικό στάτους της Αγίας Σοφίας, ο κ. Μάας σημειώνει ότι η UNESCO θα αποφασίσει ποια επίδραση θα έχουν τα μέτρα της Τουρκίας στο καθεστώς της ως μνημείου Παγκόσμιας Πολιτιστικής Κληρονομιάς. «Αλλά εύχομαι τα πράγματα να εξελιχθούν το προσεχές διάστημα κατά τρόπο ώστε να μην απειληθεί ακόμη και το καθεστώς της Αγίας Σοφίας», λέει ο Γερμανός υπουργός Εξωτερικών.
Αντιδράσεις και από Γαλλία
Αντιδράσεις υπήρξαν σήμερα και από την γαλλική εφημερίδα Le Figaro. Εξάλλου, και ο Εμανουέλ Μακρόν υπήρξε επικριτικός απέναντι στην απόφαση της Τουρκίας τις προηγούμενες μέρες.
«Η κοσμική χώρα του Μουσταφά Κεμάλ Ατατούρκ, που μετέτρεψε το τζαμί σε μουσείο το 1934, πέρασε», σημειώνει σε άρθρο της η γαλλική εφημερίδα. Μάλιστα, το σημερινό της πρωτοσέλιδο έχει τίτλο «Επίδειξη ισλαμικής δύναμης του Ερντογάν στην Αγία Σοφία» και συνοδεύεται από φωτογραφία με τη χθεσινή προσευχή, παρουσία του Τούρκου προέδρου.
Όπως επισημαίνει το άρθρο με τίτλο “Το τέλος του Ατατούρκ”, ο Ερντογάν “ο κατακτητής” με την κίνησή του αυτή εξασφάλισε για τον εαυτό του ένα θεαματικό χτύπημα που θα μείνει στην ιστορία. “Η βασιλική είναι το σύμβολο του χριστιανικού παρελθόντος της Ανατολικής Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας μέχρι την κατάκτησή της από τους Οθωμανούς. Ο νέος σουλτάνος έχει χτυπήσει διπλά: δημιουργεί μια πολιτική εκτροπή και, πάνω απ’ όλα, βλέπει την ολοκλήρωση, μετά από δεκαοκτώ χρόνια βασιλείας, του ισλαμο-εθνικιστικού του ονείρου”.
Παρομοιάζει τον Τούρκο πρόεδρο με τον Μεχμέτ Β’, ο οποίος το βράδυ της κατάκτησης της Κωνσταντινούπολης το 1453 περπάτησε προς τη χριστιανική βασιλική, για να την μετατρέψει στο μουσουλμανικό τελετουργικό. «Το μήνυμα είναι σαφές: η Οθωμανική Αυτοκρατορία θα είναι το νέο μοντέλο για τη σύγχρονη Τουρκία. Η κοσμική χώρα του Μουσταφά Κεμάλ Ατατούρκ, που μετέτρεψε το τζαμί σε μουσείο το 1934, πέρασε», αναφέρει.
Στο μεταξύ, συμβολική συγκέντρωση διαμαρτυρίας έξω από το Τουρκικό Προξενείο, στο Μανχάτταν, πραγματοποίησε για αυτό τον λόγο ομάδα ομογενών το απόγευμα της Παρασκευής.
Τι είπε ο Μακαριώτατος Αρχιεπίσκοπος Αθηνών κ.κ. Ιερώνυμος
Υπενθυμίζουμε ότι, από την πλευρά του, ο Μακαριώτατος Αρχιεπίσκοπος Αθηνών στη Μητρόπολη έκανε λόγο πολύ εύστοχα για βαρβαρότητα και αναίδεια: «Απόψε είναι μαζί μας όλος ο πολιτισμένος κόσμος. Αγωνιζόμαστε για τον πολιτισμό. Απόψε (σ.σ. χθες) προσευχηθήκαμε να μην εξαπλωθεί η βαρβαρότητα που είναι ο μεγαλύτερος κίνδυνος της εποχής. Αυτό που σημειώνεται σήμερα. Η προσβολή του πολιτισμού και η αναίδεια και η άρνηση της ανθρωπιάς είναι τα προβλήματα που έχουμε να αντιμετωπίσουμε. Ευχόμαστε η βαρβαρότητα να μην έχει συνέχεια».
Ο Ακάθιστος Ύμνος ακούστηκε σε όλες τις Μητροπόλεις της χώρας από το βόρειο έως το νότιο άκρο της Ελλάδας.
ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ ΤΙΣ ΑΝΤΙΔΡΑΣΕΙΣ ΤΩΝ ΙΕΡΑΡΧΩΝ, ΜΕ ΟΛΑ ΤΑ ΒΙΝΤΕΟ: Κραυγή Ιεραρχών: «Τα Ιερά δεν μιαίνονται!»