Ισλαμική ρητορική Ερντογάν και η εργαλειοποίηση της Αγιά Σοφιάς

Η αντίστροφη μέτρηση για τις εκλογές στην Τουρκία έχει αρχίσει: σε μια εβδομάδα δεκάδες εκατομμύρια Τούρκοι θα προσέλθουν στις κάλπες, αποφασίζοντας για την τύχη της Τουρκικής Δημοκρατίας λιγότερο από τρεις μήνες μετά τον σεισμό της 6ης Φεβρουαρίου που σκότωσε περισσότερους από 50.000 ανθρώπους και εκτόπισε περισσότερους από 5,9 εκατομμύρια σε όλη τη νότια Τουρκία και τη βόρεια Συρία.

• Της Δέσποινας Σωτηρίου

Οι εκλογές διεξάγονται επίσης εν μέσω σοβαρής οικονομικής κρίσης και αυτό που οι αναλυτές λένε ότι αποτελεί δημοκρατική διάβρωση υπό την κυβέρνηση Ερντογάν.

Στις φετινές προεδρικές εκλογές συμμετέχουν τέσσερις υποψήφιοι. Εκτός από τον Ερντογάν και τον Κιλιτσντάρογλου, ο κεντρώος ηγέτης του Κόμματος της Πατρίδας Μουχαρέμ Ιντσέ και ο δεξιός υποψήφιος της Συμμαχίας των Προγόνων Σινάν Ογκάν είναι επίσης υποψήφιοι.

Όπως συνηθίζει στις προεκλογικές περιόδους τα τελευταία χρόνια, ο Ερντογάν σπάει το ένα ρεκόρ μετά το άλλο σε εθνικιστική και ισλαμική ρητορική. Στην προσπάθειά του να συσπειρώσει τη «βαθιά Τουρκία» παίζει δυνατά αυτό το χαρτί, εξ ου και η επαναφορά των επεκτατικών διεκδικήσεων έναντι του Ελληνισμού, αλλά και οι αναφορές στη μετατροπή της Αγιάς Σοφιάς σε τζαμί.

Τέσσερις ημέρες μετά το πρόβλημα υγείας που ανησύχησε την κοινή γνώμη, ο Τούρκος πρόεδρος, Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν έκανε με πανηγυρικό τρόπο την επανεμφάνισή του πρώτα στην Κωνσταντινούπολη και έπειτα στη Σμύρνη, το προπύργιο της αντιπολίτευσης.

Οι εικόνες με κόσμο ακόμη και μέσα σε πλοία και σκάφη με τεράστιες αφίσες στην προκυμαία της Σμύρνης είχαν συμβολική σημασία καθώς συμπληρώνονται 100 χρόνια από τη Μικρασιατική Καταστροφή.

Η Αγιά Σοφιά

Και βέβαια από την προεκλογική του εκστρατεία δεν μπορούσε να λείπει η μετατροπή της Αγίας Σοφίας σε τζαμί.
Σε διαφημιστικό σποτ που ανέβηκε στα social media του AKP ακούγεται «του Τούρκου η Κωνσταντινούπολη ας καταρρεύσει αν αλλάξει χέρια» και «ο σωστός άνθρωπος μετέτρεψε την Αγιά Σοφιά σε τζαμί», δηλαδή ο Ερντογάν.
«Δόξα σοι Κύριε! Το δίκαιο έγινε πραγματικότητα. Προσευχήθηκε το απόγευμα στην Αγία Σοφία. Από τότε του Τούρκου έγινε η Κωνσταντινούπολη. Αν γίνει κάποιου άλλου πρέπει να καταρρεύσει η Κωνσταντινούπολη. Η σωστή στιγμή είναι τώρα για να αγκαλιάσουμε την ιστορία μας. Ο σωστός άνθρωπος για τον αιώνα της Τουρκίας», ακούγεται επίσης.

Αντιδράσεις προκάλεσε και προηγούμενο προεκλογικό βίντεο του Ερντογάν, που παρουσιάζει υπό τουρκική κατοχή την Δυτική Θράκη, καθώς και τα νησιά του ανατολικού Αιγαίου.
Συγκεκριμένα, στο τηλεοπτικό σποτ του Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν δείχνει χαμογελαστούς πολίτες να ποζάρουν δίπλα στην τουρκική σημαία ή φιλώντας την. Στο τέλος παρουσιάζεται ένας χάρτης, όπου φαίνονται οι περιοχές που ανήκουν στην Τουρκία. Ωστόσο, πέραν των εδαφών της Τουρκίας, παρουσιάζονται ως τουρκικά τα πλήθος ελληνικών νησιών, αλλά και μέρος της Δυτικής Θράκης.

Στο σποτ ακούγεται ένα τραγούδι που τα λόγια του αναφέρουν: «Πατρίδα μου, ζωή μου, περηφάνια κάθε γωνία της πατρίδας μου και οι άνθρωποι της αγαπημένης πατρίδας μου».

Στις σεισμόπληκτες περιοχές

Για χρόνια, ο Πρόεδρος Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν ήταν πολιτικά ανέγγιχτος στη θρησκευτική και κυρίως αγροτική νοτιοανατολική Τουρκία, κερδίζοντας τα δύο τρίτα των ψηφοφόρων σε αυτές τις περιοχές στις εκλογές του 2018.

Αντλώντας τις ρίζες του σε ένα ισλαμικό πολιτικό κίνημα, ο Ερντογάν έδωσε φωνή – και φθηνά δάνεια – στην «ευσεβή γενιά» της περιοχής, μια κατώτερη τάξη Ισλαμικών συντηρητικών που του πρόσφεραν υποστήριξη με αντάλλαγμα μια πορεία προς την ευημερία.

Στη συνέχεια, στις 6 Φεβρουαρίου, δύο ισχυροί σεισμοί κατέστρεψαν τα νοτιοανατολικά, σκοτώνοντας περισσότερους από 50.000 ανθρώπους και οδήγησαν περίπου 3,5 εκατομμύρια άλλους να τραπούν σε φυγή. Καθώς στις οθόνες κυριαρχούσαν σκηνές ισοπεδωμένων πολυκατοικιών και ανθρώπων που ουρλιάζουν για κυβερνητική βοήθεια, η κυβέρνηση του Ερντογάν πάσχιζε να ανταποκριθεί στην τραγωδία.

Καθώς η αντίστροφη μέτρηση για τις επόμενες εθνικές έχει ξεκινήσει, η απουσία ισχυρής αντίδρασης για την αντιμετώπιση καταστροφών – με φόντο την εκτίναξη των τιμών των τροφίμων και των ενοικίων σε ολόκληρη τη χώρα – αφήνει τον Ερντογάν αντιμέτωπο με την πιο αμφίρροπη εκλογική κούρσα στην τριών δεκαετιών καριέρα του. Για πρώτη φορά, υπάρχει ρεαλιστική πιθανότητα να χάσει τη λαϊκή ψήφο ή την πλειοψηφία του στο κοινοβούλιο.