Τα βασικά σημεία των ομιλιών των δύο Αγιορειτών Καθηγουμένων, Γέροντα Εφραίμ του Βατοπαιδινού και Γέροντα Ελισσαίου του Σιμωνοπετρίτη, συνοψίστηκαν από τους ανθρώπους του Ανοιχτού Πανεπιστημίου Κατερίνης, μετά τις χθεσινοβραδινές διαφωτιστικές ομιλίες τους για τη συμβολή του Αγίου Όρους και των Πατέρων στην Επανάσταση του 1821.
Ο καθηγούμενος της Ιεράς Μεγίστης Μονής Βατοπαιδίου γέροντας Εφραίμ και ο μοναχός Κοσμάς Σιμωνοπετρίτης, ο οποίος ανέγνωσε την εισήγηση του καθηγουμένου της Ι.Μ. Σίμωνος Πέτρας, γέροντα Ελισσαίου, ήταν οι ομιλητές στην χθεσινή (8/2/2021) διαδικτυακή εκδήλωση του Ανοικτού Πανεπιστημίου Κατερίνης με θέμα: «Το Άγιον Όρος στην Επανάσταση του 1821».
Στην αρχή της ομιλίας του, ο γέροντας Εφραίμ εξιστόρησε αρκετές και άγνωστες πλευρές της συγκινητικής συνεισφοράς του Άγιου Όρους και ιδιαίτερα της Μονής Βατοπαιδίου στον Εθνικό αγώνα της ανεξαρτησίας του 1821. Αναφέρθηκε στην Αθωνιάδα Ακαδημία, με μαθητές τον Άγιο Κοσμά τον Αιτωλό, τον Ρήγα Φεραίο και άλλες σημαντικές προσωπικότητες, στην δράση της μονής Βατοπαιδίου μέσω των μετοχίων και στον Μητροπολίτη Ειρηνουπόλεως και Βατοπαιδίου Γρηγόριου, που ευλόγησε πρώτος τη σημαία της επαναστάσεως υπό τον Αλέξανδρο Υψηλάντη, καθώς και τη δράση της Φιλικής Εταιρίας. Σημαντική για την αναβάθμιση του πνευματικού φρονήματος των Ελλήνων υπήρξαν και οι Κολλυβάδες Όσιοι Πατέρες. Επίσης, τόνισε τη συνεισφορά της Μονής Βατοπαιδίου στην παιδεία του Γένους με την χρηματοδότηση και επανίδρυση της Μεγάλης του Γένους Σχολής και της Θεολογικής Σχολής της Χάλκης και άλλα εκπαιδευτήρια.
Τα βασικά σημεία της ομιλίας του Γέροντα Εφραίμ συνοψίζονται ως εξής:
- Το όραμα όλων των Ρωμιών, η λεγόμενη Μεγάλη Ιδέα ήταν η ανασύσταση της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας και όχι η δημιουργία του μικρού Ελλαδικού κράτους!
- Συγκινητική η συνεισφορά των Ιερών Μονών του Αγίου Όρους αλλά και της Αθωνιάδος Ακαδημίας στον Αγώνα του Γένους μας.
- Ο Μητροπολίτης Ειρηνουπόλεως & Βατοπαιδίου Γρηγόριος ευλόγησε την 27-2-1821 στο Ιάσιο την δράση της Φιλικής Εταιρείας.
Στη συνέχεια o π. Κοσμάς Σιμωνοπετρίτης αναφέρθηκε στην προσφορά του Αγίου Όρους προς την Παλιγγενεσία δια των προσευχών, των θυσιών και των μαρτυρίων-αιματοχυσιών των μοναχών, δεινών που δυστυχώς δε σήμαναν την απελευθέρωση της Μακεδονίας, καθώς έμελλε να περάσουν άλλα 100 χρόνια για την Ελευθερία αυτής.
Ο Άγγλος μοναχός Δωσίθεος Κωσταμονίτης, είχε καταθέσει Υπόμνημα των νεοφανών νεομαρτύρων και οσιομαρτύρων των νυν λαμψάντων Αγιορειτών Πατέρων των κατά την Επανάστασιν της Ελλάδος υπό των Οθωμανών θανατωθέντων μα και διήγηση-θρήνο για τα όσα υπέστησαν οι Άγιοι Πατέρες μας κληρικοί, άνδρες, γυναίκες και παιδιά στις γειτονικές περιοχές κατά την θηριώδη πολεμική μανία των Οθωμανών.
Σημειώνεται λοιπόν ότι η Επανάσταση και η εξέγερση της Μακεδονίας (Φεβρουάριος 1821) είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με το πρόσωπο του Εμμανουήλ Παπά και τον μοναχό Νικηφόρο Ιβηρίτη, καθώς και τη στρατηγική θέση της Μονής Εσφιγμένου.
Ακόμη, η αντίδραση του Γιουσούφ Μπέη, καθώς και των εν συνεχεία Πασάδων της Θεσσαλονίκης, τόσο για την αποτροπή της Επανάστασης όσο και την κατάπνιξή της στην πορεία, με τη φυλάκιση, το βασανισμό και την εξόντωση τόσο στην κρεμάλα όσο και μέσω αποκεφαλισμού σηματοδοτούν μια σωρεία φονεύσεων χιλιάδων μοναχών (κατά τη μαρτυρία του γέροντος Αργυρού, καθώς κάνει λόγο για ερήμωση μοναστηριών, από 3000 απέμειναν 500 μοναχοί εκείνη την περίοδο ως το 1830) οι οποίοι εμαρτύρησαν και ορισμένοι αγιοποιήθηκαν στην πορεία όπως ο Άγιος Βενέδικτος και ο Άγιος Ιλαρίων.
Μπροστά στη αριθμητική υπεροχή του τακτικού στρατού των Οθωμανών στην περιοχή της Ρεντίνας στις 15/6/1821, ο Εμμανουήλ Παπάς με τον Ηγούμενο Νικηφόρο και επαναστατημένους Έλληνες, πεζούς και ιππείς, ετράπησαν σε φυγή με τον Εμμανουήλ Παπά να πεθαίνει από τη λύπη του καταφθάνοντας στην Ύδρα.
Τα υπέρογκα ποσά που επεβλήθησαν στους Αγιορείτες από το Λουμπούτ Πασά μα και οι κτηνωδίες, οι λεηλασίες των Εικόνων και των χειρογράφων και οι βασανισμοί που ακολούθησαν στο Όρος, αναφέρονται τόσο από του Όρους μάρτυρες όσο και από επιστολές μαρτυρηθέντων –φυλακισμένων μοναχών.
Η 13η Απριλίου του 1830, Κυριακή του Θωμά, αναφέρεται ως η ημέρα ‘ανάσας’ του Όρους από τους Οθωμανούς, καθώς επιτέλους το εγκαταλείπουν. Φυσικά δεν αποτελεί πανηγυρική ανάμνηση, καθώς η Ελευθερία της Μακεδονίας μας έμελλε να συντελεστεί 82 χρόνια μετά.
Τα βασικά σημεία της ομιλίας του Γέροντα Ελισσαίου:
- Δοσίθεος Κωσταμονίτης σε κώδικα του 1830: …Τα κακά που εκάμασιν γλώσσα ανθρώπου να τα ειπεί είναι αδύνατον!
- Ο απαγχονισμός του Οικουμενικού Πατριάρχου Γρηγορίου του Ε’ την 10-4-1821 συγκλόνισε ολόκληρο τον τότε Χριστιανικό κόσμο. (Η κηδεία του τελέσθηκε αργότερα στην Οδησσό)
- Η Επανάσταση είναι στενά συνδεδεμένη με τον άρχοντα Μανωλάκη (Εμμανουήλ Παππά) ο οποίος καταφθάνει από την Κωνσταντινούπολη στην Μακεδονία τον Φεβρουάριο του 1821 για την Οργάνωση της.
- Κέντρο επιχειρήσεων ορίσθηκε η Μονή Εσφιγμένου λόγω της στρατηγικής θέσης της.