Ανήμερα της εορτής του πολιούχου της πόλης της Αθήνας, Αγίου Διονυσίου του Αρεοπαγίτου, και με την παρουσία του Μακαριωτάτου Αρχιεπισκόπου Αθηνών και πάσης Ελλάδος κ.κ. Ιερωνύμου Β΄, πραγματοποιήθηκε με μεγάλη επιτυχία και αθρόα συμμετοχή προσκεκλημένων, η εκδήλωση ολοκλήρωσης της συγχρηματοδοτούμενης Πράξης «Ψηφιοποίηση Ιερών Κειμηλίων Ενοριακών Ναών» με ΜIS 6003375 του Ιδρύματος Ποιμαντικής Επιμορφώσεως της Ιεράς Αρχιεπισκοπής Αθηνών.
Η κεντρική εκδήλωση πραγματοποιήθηκε στη Θόλο του Ιδρύματος Μείζονος Ελληνισμού και μεταδόθηκε απευθείας από την ψηφιακή τηλεόραση της Pemptousia TV και το Πρακτορείο ΟΡΘΟΔΟΞΙΑ.
Ρεπορτάζ: Νικόλαος Ζαΐμης
Φωτογραφίες: Νίκος Χαλκιόπουλος
Τεχνική κάλυψη/ αναμετάδοση: Δημήτρης Μπελεγρίνης, Ανδρέας Χαλκιόπουλος, Αντώνης Βαραμπούτης, Αλέξανδρος Καπάτος, Μαριάνθη Ματζίρη
Η παρουσίαση έλαβε χώρα το απόγευμα της Τρίτης 3 Οκτωβρίου, στο Ίδρυμα Μείζονος Ελληνισμού. Το έργο αυτό είχε ως σκοπό την ψηφιακή καταγραφή των πολύτιμων εκκλησιαστικών κειμηλίων της Ιεράς Αρχιεπισκοπής Αθηνών και της Ι. Μονής Οσίου Λουκά, που συνιστούν σημαντικό κομμάτι της πολιτιστικής και πνευματικής κληρονομιάς της χώρας μας.
Αρχιεπίσκοπος: Είναι ένα καλό μάθημα για όλους μας
Προσερχόμενος στο Κέντρο Πολιτισμού “Ελληνικός Κόσμος” στην αίθουσα της Θόλου, ο Προκαθήμενος της Εκκλησίας της Ελλάδος δήλωσε προς τους δημοσιογράφους σχετικά με τη δημιουργία ψηφιακού αρχείου για το έργο της Εκκλησίας: “Πάρα πολύ σπουδαίο έργο. Πρώτα απ’ όλα μας δίνεται η ευκαιρία να δούμε ένα πολιτιστικό μνημείο από την αρχή μέχρι σήμερα όπως εξελίχθηκε και πέρασε μέσα στην ιστορία. Η εποχή μας, με όλα τα προβλήματα που έχει, έχει ανάγκη από αυτή την ιστορία, την συνέχεια του Ελληνισμού, το ξεπέρασμα των δυσκολιών. Είναι ένα καλό μάθημα για όλους μας, περισσότερο για τα παιδιά μας”. Ακολούθως ο Μακαριώτατος ξεναγήθηκε στους χώρους παρουσίασης του έργου.
Η εκδήλωση
Την εκδήλωση άνοιξε με χαιρετισμό εκ μέρους του Ιδρύματος η Εκτελεστική Αντιπρόεδρος κ. Σοφία Εφραίμογλου. Αφού καλωσόρισε τους παρισταμένους η κ. Εφραίμογλου αναφέρθηκε στο σπουδαίο έργο το οποίο αποτελεί ορόσημο για τη συνεργασία του Ιδρύματος με την Εκκλησία και το Ίδρυμα Ποιμαντικής Επιμόρφωσης.
Στην εκδήλωση παρευρέθηκαν οι Σεβασμιώτατοι Μητροπολίτες Γουϊνέας κ. Γεώργιος, Εκπρόσωπος του Πατριάρχη Αλεξανδρείας στην Αθήνα, Μονεμβασίας και Σπάρτης κ. Ευστάθιος, Ξάνθης κ. Παντελεήμων, Δημητριάδος και Αλμυρού κ. Ιγνάτιος, Ύδρας, Σπετσών και Αιγίνης κ. Εφραίμ, Σύρου κ. Δωρόθεος, Χαλκίδος κ. Χρυσόστομος, Νεαπόλεως και Σταυρουπόλεως κ. Βαρνάβας, Θηβών, Λεβαδείας και Αυλίδος κ. Γεώργιος, Λευκάδος και Ιθάκης κ. Θεόφιλος, Ηλείας κ. Αθανάσιος, Άρτης κ. Καλλίνικος, Ιλίου, Αχαρνών και Πετρουπόλεως κ. Αθηναγόρας, Νέας Ιωνίας και Φιλαδελφείας κ. Γαβριήλ, Γρεβενών κ. Δαυίδ, Νέας Κρήνης και Καλαμαριάς κ. Ιουστίνος, Κεφαλληνίας κ. Δημήτριος, Φιλίππων, Νεαπόλεως και Θάσου κ. Στέφανος, Φλωρίνης, Πρεσπών και Εορδαίας κ. Ειρηναίος και οι Θεοφιλέστατοι Επίσκοποι Τανάγρας κ. Απόστολος και Θεσπιών κ. Παύλος. Παρόντες, επίσης, ο Αρχιγραμματέας της Ιεράς Συνόδου της Εκκλησίας της Ελλάδος Αρχιμανδρίτης Ιωάννης Καραμούζης , ο Πρωτοσύγκελλος της Ιεράς Αρχιεπισκοπής Αθηνών, Αρχιμανδρίτης Βαρνάβας Θεοχάρης ,ο Διευθυντής της ΕΚΥΟ Αρχιμανδρίτης Νικόδημος Φαρμάκης, μέλη του Διοικητικού Συμβουλίου του Ι.Π.Ε., ο Αναπληρωτής Γενικός Αρχιερατικός Επίτροπος της Ι.Α.Α, Αρχιμ. Ευγένιος Παντζαρίδης,
Εκ μέρους της Πολιτείας ο Υπουργός Ψηφιακής Διακυβέρνησης κ. Δημήτρης Παπαστεργίου, ο Αναπληρωτής Υπουργός Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών κ. Νικόλαος Παπαθανάσης, η Υφυπουργός Ανάπτυξης κα Ζωή Ράπτη, η Γενική Γραμματέας Προγράμματος Δημοσίων Επενδύσεων και Εθνικού Προγράμματος Ανάπτυξης κα. Κατερίνα Οικονόμου, ο Γενικός Γραμματέας Πληροφοριακών Συστημάτων και Ψηφιακής Διακυβέρνησης κ. Δημοσθένης Αναγνωστόπουλος. Επίσης παρέστησαν εκπρόσωποι της περιφέρειας και τοπικής αυτοδιοίκησης, ο Αντιπεριφερειάρχης της Στερεάς Ελλάδος κ. Ντασιώτης, ο Δήμαρχος Φιλοθέης- Ψυχικού κ. Μπονάτσος.
Εκ μέρους της ακαδημαϊκής κοινότητας παρέστησαν οι Πρυτάνεις του Πανεπιστημίου Δυτικής Αττικής κ. Παναγιώτης Καλδής και του Χαροκοπείου Πανεπιστημίου κ. Γεώργιος Δεδούσης, Καθηγητές της Θεολογικής Σχολής Αθηνών, μεταξύ αυτών ο κ. Ιωάννης Παναγιωτόπουλος ο οποίος συμμετείχε στην υλοποίηση του έργου καταγραφής και ψηφιοποίησης ιερών κειμηλίων Ενοριών της Ιεράς Αρχιεπισκοπής Αθηνών.
Η εκδήλωση ξεκίνησε με την παρουσίαση του έργου από τον Διευθυντή του Ιδρύματος Ποιμαντικής Επιμόρφωσης της Ι.Α.Α., Αρχιμανδρίτη Π. Θεολόγο Αλεξανδράκη, ο οποίος στάθηκε ιδιαίτερα στη συνεργασία της Εκκλησίας με την Ελληνική Πολιτεία, την Ευρωπαϊκή Ένωση και τη διαχειριστική αρχή. Στη συνέχεια παρουσίασε αναλυτικά το έργο.
Παράλληλα, προβλήθηκαν βίντεο από τους αναδόχους, που παρουσίασαν τις διαδικασίες και τις τεχνικές λεπτομέρειες της ψηφιοποίησης. Η παρουσίαση αυτή περιλάμβανε στοιχεία σχετικά με την καταγραφή και τη διαχείριση του αποθετηρίου των κειμηλίων, υπογραμμίζοντας τη σημασία της ψηφιακής διαφύλαξης για το μέλλον της εκκλησιαστικής κληρονομιάς.
Στη συνέχεια, οι συμμετέχοντες είχαν την ευκαιρία να παρακολουθήσουν την τρισδιάστατη ταινία για τη ζωή του Οσίου Λουκά.
Παπαστεργίου: Η τεχνολογία είναι ένα εργαλείο
Χαιρετισμούς απηύθυναν, επίσης, ο Υπουργός Ψηφιακής Διακυβέρνησης κ. Δημήτρης Παπαστεργίου, η Υφυπουργός Ανάπτυξης κ. Ζωή Ράπτη, εκ μέρους του Υπουργείου Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών η Γενική Γραμματέας Κατερίνα Οικονόμου, ο Αντιπεριφερειάρχης Στερεάς Ελλάδας Π.Ε. Βοιωτίας κ. Γεώργιος Ντασιώτης και οι Πρυτάνεις του Πανεπιστημίου Δυτικής Αττικής και του Χαροκοπείου.
Ο κ. Παπαστεργίου χαρακτήρισε το έργο ως μία τεράστια δουλειά η οποία γίνεται από την πλευρά της Εκκλησίας της Ελλάδος και του Ι.Π.Ε. “Χαίρομαι για όλα και όσα έρχονται. Αυτό δείχνει την εξωστρέφεια της Εκκλησίας. Να πάμε την Εκκλησία στην επόμενη ημέρα. Η τεχνολογία είναι ένα εργαλείο. Είναι ένα μέσο για να μεταφερθούν αυτά τα κειμήλια σε όλο τον κόσμο”, είπε, μεταξύ άλλων, και τόνισε ότι η Πολιτεία θα είναι πάντα στη διάθεση για τέτοιου είδους συνεργασίες.
“Η ολοκλήρωση αυτού του έργου αποτελεί σημαντική καινοτομία για την διατήρηση της εκκλησιαστικής κληρονομιάς και περίτρανη απόδειξη της συμπόρευσης κοινωνίας, πολιτείας και Εκκλησίας”, υπογράμμισε από την πλευρά της η κ. Ράπτη ενώ η Γενική Γραμματέας Προγράμματος Δημοσίων Επενδύσεων και Εθνικού Προγράμματος Ανάπτυξης κα. Κατερίνα Οικονόμου, μεταφέροντας τα συγχαρητήρια του Υπουργού κ. Παπαθανάση, τόνισε ότι “πρόκειται για μια στοχευμένη δράση για την διατήρηση της πολιτιστικής κληρονομιάς, απόλυτα συμβατή με τη νέα προκριματική του επιχειρησιακού προγράμματος”.
Στη σπουδαιότητα του έργου αναφέρθηκαν ο Αντιπεριφερειάρχης Βοιωτίας κ. Ντασιώτης και οι Πρυτάνεις του ΠΑΔΑ και του Χαροκοπείου.
Η εκδήλωση ολοκληρώθηκε με τον χαιρετισμό του Μακαριωτάτου Αρχιεπισκόπου Αθηνών και πάσης Ελλάδος κ.κ. Ιερωνύμου, ο οποίος ευχαρίστησε όλους και παρότρυνε τους Αρχιερείς να ανοίξει ένας νέος τομέας για την ανάδειξη των κειμηλίων της Εκκλησίας. Ευχαρίστησε τον π. Θεολόγο και τους συντελεστές του έργου για την εξαιρετική τους δουλειά και εξέφρασε την ελπίδα πως παρόμοιες δράσεις θα συνεχίσουν να προάγουν την πνευματική και πολιτιστική κληρονομιά της Εκκλησίας.
Συνέντευξη Τύπου
Πριν την έναρξη της εκδήλωσης ο Διευθυντής του Ι.Π.Ε. παραχώρησε συνέντευξη Τύπου και παρουσιάζοντας με αναλυτικά στοιχεία την πορεία του έργου.
Στη συνέντευξη Τύπου μίλησαν ακόμη ο Καθηγητής της Γενικής Εκκλησιαστικής Ιστορίας στο Τμήμα Θεολογίας ΕΚΠΑ, κ. Ιωάννης Παναγιωτόπουλος, ο Αρχιμανδρίτης Μιχαήλ Σταθάκης, καθώς και εκπρόσωποι από της εταιρείες που ανέλαβαν την υλοποίηση του έργου.
Αναλυτικά στοιχεία για το έργο
Η Πράξη «Ψηφιοποίηση Ιερών Κειμηλίων Ενοριακών Ναών» ξεκίνησε την υλοποίησή της κατά την Προγραμματική Περίοδο 2014 -2020 στο Επιχειρησιακό Πρόγραμμα «Ανταγωνιστικότητα, Επιχειρηματικότητα, Καινοτομία» ενώ κατά την Προγραμματική περίοδο 2021-2027 μεταφέρθηκε στο Επιχειρησιακό Πρόγραμμα «Ψηφιακός Μετασχηματισμός» και συγχρηματοδοτήθηκε από το Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης (ΕΤΠΑ).
Το αντικείμενο της Πράξης εστιάζει:
Α. Στην Ψηφιοποίηση και διάσωση των Ιερών Κειμηλίων της ΙΑΑ, και συγκεκριμένα:
• Στην ψηφιοποίηση και ανάδειξη των ιερών κειμηλίων 157 Ενοριών και Ιερών Μονών της Ιεράς Αρχιεπισκοπής Αθηνών και ειδικότερα σε:
I. 450.000 σελίδες βιβλίων και εντύπων, ιστορικών, παλαιτύπων με λειτουργική χρήση και άλλα διοικητικής και αρχειακής φύσεως
II. 27.000 κειμήλια και εν γένη εκκλησιαστικά αντικείμενα
III. 800 κειμήλια με περιμετρική λήψη 360° και
IV. 184 με τεχνική τρισδιάστατης απεικόνισης (3d).
• Στην αξιοποίηση, ανάδειξη και διατήρηση του Ψηφιοποιημένου Υλικού μέσω της δημιουργίας:
I. «Ψηφιακού Αποθετηρίου της Ι.Α.Α»: Τα ψηφιοποιημένα κειμήλια των Ιερών Ναών, τηρώντας την νομοθεσία για την Προστασία των Προσωπικών Δεδομένων (GDPR), έχουν καταχωρηθεί στο Ψηφιακό Αποθετήριο, για αξιοποίηση από τον προϊσταμένους τους, μέσω προσωπικού κωδικού και βρίσκονται διασφαλισμένα στο Ενιαίο Κυβερνητικό νέφος (Υπηρεσίες G-Cloud).
II. «Ψηφιακού μουσείου της Ι.Α.Α» (mouseio.ipe.gr) με κειμήλια τεκμηριωμένα και προσβάσιμα στο ευρύ κοινό, ώστε να δοθεί η δυνατότητα σε όλους και σε εξειδικευμένους μελετητές να δουν, να ερευνήσουν και να εντρυφήσουν στην κληρονομία των πατέρων μας.
III. Μιας σειράς ωριαίων ντοκιμαντέρ που εστιάζουν στη θρησκευτική και πολιτιστική εξέλιξη της Ι.Α.Α. την τελευταία Αρχιεπισκοπική Περίοδο των 15 ετών.
B. Στην Ανάπτυξη Τρισδιάστατων Παραγωγών για την Ιερά Μονή του Οσίου Λουκά στο Στείρι Βοιωτίας και συγκεκριμένα:
• Στην Παραγωγή 3D ταινίας 45 λεπτών με ιστορική περιήγηση στην Ιερά Μονή του Οσίου Λουκά, αναδεικνύοντας τον βίο του Οσίου Λουκά, την αρχιτεκτονική, τα ψηφιδωτά, τις τοιχογραφίες και πρωτίστως τη θεολογική σημασία της Ιεράς Μονής
• Στην Eικονική περιήγηση (VirtualReality) με κάσκα που επιτρέπει στον επισκέπτη να περιηγηθεί στους χώρους της Μονής.
• Στη Δημιουργία ιστοσελίδας (https://www.osiosloukasmonastery.gr/)- με ξεναγήσεις 360ο στα σημαντικότερα σημεία και οπτικοποίηση 3D μοναδικών κειμηλίων της Ιεράς Μονής.
Η τρισδιάστατη ταινία της Ιεράς Μονής του Οσίου Λουκά, την οποία ήδη έχουν παρακολουθήσει αρκετά σχολεία και κατηχητικά, συνεχίζει να προβάλλεται δωρεάν στη Θόλο του Ιδρύματος Μείζονος Ελληνισμού και συμβάλλει στην προώθηση της Ορθόδοξης παράδοσης και της θρησκευτικής και πολιτιστικής εκπαίδευσης με σύγχρονα τεχνικά και με μεγάλη διάδραση στην εκπαιδευτική κοινότητα. Το έργο στοχεύει όχι απλώς στην αναπαράσταση μιας λαμπρής στιγμής της Ιεράς Μονής αλλά και στην τεκμηριωμένη αναπαράσταση της εξέλιξής του και του ιστορικού, κοινωνικού και πολιτισμικού πλαισίου του οποίου αποτέλεσε και αποτελεί σύμβολο, σαν μία στοχευμένη εκπαιδευτική και συνάμα πνευματική εμπειρία.
Κύρια οφέλη της Πράξης είναι:
• Η προστασία, η διάσωση και η ιστορική τεκμηρίωση των ιερών κειμηλίων της Ι.Α.Α. με την αποφυγή καταστροφής και απώλειας τους.
• Η σαφής γνώση του όγκου, του είδους, της αξίας και της γεωγραφικής κατανομής των κειμηλίων και ο εντοπισμός αγνώστων κειμηλίων.
• Η ανάδειξη του εκκλησιαστικού πλούτου και του ρόλου της Εκκλησίας στην τοπική κοινωνία και η ανάδειξη της υλικής και άυλης Εκκλησιαστικής πολιτιστικής κληρονομιάς και της ανθρωπογεωγραφίας των 15 δήμων της Ιεράς Αρχιεπισκοπής Αθηνών εντός των ορίων του νομού Αττικής μέσα από την αποτίμηση του σιωπηλού έργου των ιερέων της Αθηναϊκής Εκκλησίας.
• Η ανατροφοδότηση με τον πλέον σύγχρονο τρόπο στις μαθησιακές ανάγκες της εκπαιδευτικής κοινότητας του Ι.Π.Ε., του μαθητικού πληθυσμού αλλά και του ευρύτερου κοινού.
• Η Ενίσχυση του ακαδημαϊκού έργου και της θρησκευτικής παιδείας, μέσω της δημιουργίας υποδομών για μεταπτυχιακές και διδακτορικές μελέτες στα εκκλησιαστικά κειμήλια.
• Η Διάχυση της γνώσης και της τεχνογνωσίας που αποκτήθηκε μέσω του έργου της ψηφιοποίησης σε ερευνητές, ακαδημαϊκούς και το ευρύτερο κοινό.
Το έργο αυτό στοχεύει στη διάσωση και ανάδειξη της εκκλησιαστικής μας κληρονομιάς, στη διατήρηση της πολιτιστικής μας ταυτότητας και αποτελεί ένδειξη δημιουργικής συνέργειας Εκκλησίας και Πολιτείας.