Τιμητική εσπερίδα για τον Ομότιμο Καθηγητή της Θεολογικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών κ. Αλέξανδρο Μ. Σταυρόπουλο, που διακόνησε την έρευνα, την διδασκαλία και τις εφαρμογές της Ποιμαντικής Θεολογίας, πραγματοποιήθηκε την Κυριακή 13 Νοεμβρίου 2022, στο Πνευματικό Κέντρο του Ιερού Ναού Ευαγγελιστρίας Πειραιώς, στο πλαίσιο του προγράμματος «ΕΝΟΡΙΑ εν δράσει…».
Στην εσπερίδα συμμετείχαν ο κ. Κωνσταντίνος Ι. Κορναράκης, Καθηγητής του Τμήματος Θεολογίας, της Θεολογικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών, ο Πρωτοπρεσβύτερος π. Χριστόφορος Ι. Χρόνης, κληρικός της Ιεράς Μητροπόλεως Αιτωλίας και Ακαρνανίας, Δρ. Θεολογίας, Μ.Α. Φιλοσοφίας, Διδάσκων στο Τμήμα Θεολογίας, της Θεολογικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών, ο κ. Στέφανος Χρ. Κουμαρόπουλος, Δρ. Θεολογίας, πρώην Διευθυντής Γυμνασίου, ο κ. Τριαντάφυλλος Κ. Μπολτέτσος, Δρ. Θεολογίας, Προϊστάμενος Διοικητικού της Ιεράς Μητροπόλεως Φθιώτιδος και ο κ. Γεώργιος Κ. Σκλίας, Μ.Α. Θεολογίας, υπεύθυνος του ιστοτόπου: Διαποίμανση (www.diapoimansi.com).
Η εκδήλωση, μεταδόθηκε από το διαδίκτυο, μέσα από το κανάλι του «ΕΝΟΡΙΑ εν δράσει…» στο YouTube.
Η εκδήλωση ήταν μια βραδιά τιμής και ευγνωμοσύνης, στο πρόσωπο του καθηγητή κ. Αλέξανδρου Σταυρόπουλου, ενός εμπνευσμένου ακαδημαϊκού δάσκαλου, αφού υπήρξε εμπνευστής πολλών σύγχρονων θεολόγων, Ιερέων και Αρχιερέων, στην έρευνα, την διδακτική και την πράξη της ποιμαντικής θεολογίας.
Ο τιμώμενος είναι Ομότιμος Καθηγητής του Τμήματος Κοινωνικής Θεολογίας και Θρησκειολογίας της Θεολογικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών. Δίδαξε για 40 χρόνια στην τριτοβάθμια εκπαίδευση, με την συμβολή του να εστιάζεται κυρίως στον χώρο της ποιμαντικής θεολογίας και κύριους χώρους εφαρμογής την ποιμαντική, την συμβουλευτική ποιμαντική, την ποιμαντική του γάμου και της οικογένειας, την επικοινωνία της θεολογίας με τον σύγχρονο κόσμο και την βιοηθική.
Αρθρογραφεί σε επιστημονικά και εκκλησιαστικά περιοδικά εντός και εκτός Ελλάδας. Συμμετέχει σε Συνοδικές Επιτροπές και δίνει πάντοτε το παρών σε ιερατικά συνέδρια και ημερίδες που διοργανώνει η Ιερά Σύνοδος της Εκκλησίας της Ελλάδος.
Για την προσφορά των υπηρεσιών του στην Εκκλησία, η Ιερά Σύνοδος του απένειμε τον «Χρυσούν Σταυρόν του Αποστόλου Παύλου».
Κωνσταντίνος Κορναράκης
Ο Καθηγητής του Τμήματος Θεολογίας, της Θεολογικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών κ. Κορναράκης, μίλησε στην εσπερίδα διαδικτυακά για την συμβολή του τιμώμενου στις βιοηθικές σπουδές, στον διεπιστημονικό διάλογο και τις ποιμαντικές εφαρμογές των θεολογικών βιοηθικών αρχών.
Ο κ. Σταυρόπουλος, όπως τόνισε ο καθηγητής, υπήρξε εκ των πρωτοπόρων στα ζητήματα της βιοηθικής, και μέχρι σήμερα, ασχολήθηκε με φλέγοντα ζητήματα όπως η ιατρικώς υποβοηθούμενη αναπαραγωγή, τα βλαστοκύτταρα, η κλωνοποίηση, οι μεταμοσχεύσεις, η ευθανασία κ.α.
Στην ουσία με εκείνον ξεκινά η ερευνητική ενασχόληση της Θεολογικής Σχολής, με το αντικείμενο της βιοηθικής, στο πλαίσιο των εφαρμογών και της καταγραφής νέων ερευνητικών δεδομένων. Ο ίδιος, δεν επεμβαίνει με ηθικές παρεμβάσεις, αλλά στοχάζεται και αναζητά λύσεις. Συνεργάστηκε με φορείς που θα μπορούσαν να διαφωτίσουν τους προβληματισμούς του και να συμβάλλουν στην επίλυση τους.
Βασικό του μέλημα, σύμφωνα με τον κ. Κορναράκη, ήταν να τοποθετήσει τη θέση της Εκκλησίας μέσα στην δημόσια σφαίρα για να καταδειχθεί ότι η αλληλοπεριχώρηση θεολογίας και σύγχρονου κόσμου, είναι ανθρωπολογικά γόνιμη.
Βασική επισήμανση του κ. Σταυρόπουλου είναι ότι η βιοηθική, στην ουσία προκαλεί την ηθική της ευθύνης και εκείνο που ορίζει την ρότα της τεχνολογίας, είναι το ήθος. Γιατί ανάλογα με την χρήση της τεχνολογίας, αποτυπώνεται η εικόνα που έχουμε για τον άνθρωπο και τον κόσμο.
Κατά τον κ. Σταυρόπουλο, η Εκκλησία δεν έχει δικαίωμα, εφόσον της το ζητούν, να μην προστρέξει στην κραυγή του σύγχρονου ανθρώπου. Γνωρίζει ότι ούτε η παραδοσιακή ηθική, ούτε η φιλοσοφική και θρησκευτική ηθική μπορούν να είναι δεσμευτικές για τις εφαρμογές της σύγχρονης τεχνολογίας και απαιτείται ένα είδος εκσυγχρονισμού του ποιμαντικού έργου.
Ο τιμώμενος καθηγητής, σύμφωνα με τον κ. Κορναράκη, ανήκει στην χορεία των φωτισμένων επιστημόνων που αντιλήφθηκαν ότι η θεολογία έχει ανάγκη να εκσυγχρονίσει τον ποιμαντικό λόγο της και να επιδιώξει τον διεπιστημονικό διάλογο, ώστε να συμβάλλει στην ευημερία του πνεύματος και του σώματος στην σύγχρονη κοινωνία.
Πρωτοπρεσβύτερος π. Χριστόφορος Χρόνης
Ο π. Χριστόφορος στην ομιλία του, αναφέρθηκε στον τιμώμενο καθηγητή, ως ποιμαντικό δάσκαλο, σημειώνοντας ότι οι δάσκαλοι έχουν το ίδιο κοινό χαρακτηριστικό με τους αγίους, είναι σπάνιοι.
Ο κ. Σταυρόπουλος, όπως τόνισε, είναι ένας άνθρωπος ειλικρινής, πρόθυμος, ευθύς και ακριβής στον λόγο του, με αφομοιωμένο πλούτο γνώσεων και εμπειρίας. Θεολόγος και ψυχολόγος με υψηλό αίσθημα ευθύνης, καθώς παρακολουθούσε άγρυπνα τις διάφορες διεργασίες και τις εξελίξεις των εκκλησιαστικών και κοινωνικών πραγμάτων.
Και όσοι εργάσθηκαν επιστημονικά υπό την καθοδήγηση του, αλλά και όσοι μελέτησαν προσεχτικά το έργο του, διαπίστωναν την βαθύτητα του στοχασμού του, την συνθετικότητα της σκέψης και την πρωτοπορία των προβληματισμών του.
Σε άλλο σημείο ο π. Χριστόφορος επεσήμανε, ότι ο τιμώμενος είναι μεγάλος δάσκαλος της ποιμαντικής τέχνης και επιστήμης γιατί στο πρόσωπο του συνυπάρχουν αρμονικά δύο στοιχεία, η ακαδημαϊκή πληρότητα και το γνήσιο ορθόδοξο χριστιανικό βίωμα.
Η ποιμαντική προσφορά του είναι απέραντη και η εργογραφία του είναι εντυπωσιακή, με περισσότερα από τετρακόσια δημοσιευμένα κείμενα του, βιβλία, άρθρα, ανακοινώσεις σε συνέδρια και διαλέξεις. Στους κύριους στόχους του συνολικού ερευνητικού του έργου συγκαταλέγονται ο γάμος, η οικογένεια, η σεξουαλική διαπαιδαγώγηση, η ποιμαντική παιδαγωγική διάσταση του μαθήματος των θρησκευτικών, η οργάνωση του ενοριακού έργου, η σχέση της ποιμαντικής ψυχολογίας με την ψυχοθεραπεία και την βιοηθική.
Ο κ. Σταυρόπουλος είναι ένας εκκλησιαστικός άνθρωπος, δεν δίδασκε κάτι που δεν τον αφορούσε προσωπικά και δεν ζούσε αλλιώς απ’ ότι διεκήρυττε. Δεν ταυτίστηκε ποτέ με καμία ομάδα ή κλίκα και τον σέβονταν ακόμη και αυτοί που διαφωνούσαν μαζί του.
Ο τιμώμενος καθηγητής με το έργο του διεύρυνε τον ποιμαντικό ορίζοντα, αφού τόνιζε ότι πρωταρχικό στόχος της ποιμαντικής είναι το προσωπικό κάλεσμα κάθε ανθρώπου να ενταχθεί στην μοναδική και αληθινή ποίμνη του αρχιποίμενος Χριστού.
Απέδειξε ότι η ποιμαντική δεν έχει κέντρο τον ποιμένα αλλά το ποίμνιο, ο κληρικός με τον λαϊκό αλληλοσυμπληρώνονται και όλα τα μέλη της Εκκλησίας με τα χαρίσματα τους εργάζονται για το σώμα της.
Για να συμπληρώσει ο π. Χριστόφορος, ότι η ποιμαντική διακονία του κ. Σταυρόπουλου είναι ουσιαστική και αποτελεσματική, γιατί έχει ως βάση τον προσωπικό πνευματικό του αγώνα.
Στέφανος Κουμαρόπουλος
Ακολούθως ο κ. Κουμαρόπουλος αναφέρθηκε στον τιμώμενο ως δάσκαλο της συμβουλευτικής ποιμαντικής και ως σύμβουλο ζωής.
Η συμβουλευτική ποιμαντική είναι ένας κλάδος της ποιμαντικής θεολογίας και προϋποθέτει την ποιμαντική ψυχολογία. Παράλληλα, συμβάλλει και στον εμπλουτισμό των ψυχολογικών επιστημών, με στοιχεία που προκύπτουν από την μακραίωνα ιστορία και εμπειρία της Εκκλησίας.
Είναι η συμβουλευτική που προσφέρεται στα πλαίσια της Εκκλησίας από κληρικούς, μοναχούς και λαϊκούς, και έχει σκοπό να φανερώσει την εικόνα του Θεού μέσα στη ζωή μας. Ο ρόλος του ποιμαντικού συμβούλου, είναι να προτείνει τον τρόπο ζωής της ορθόδοξης πνευματικής ζωής.
Στα μαθήματα του της συμβουλευτικής ποιμαντικής, ο τιμώμενος καθηγητής μιλούσε για παραδείγματα συμβουλευτικής από τους αγίους, το Γεροντικό και τους σύγχρονους τότε γέροντες, αγίους Πορφύριο, Παῒσιο, Ιάκωβο Τσαλίκη και Αμφιλόχιο της Πάτμου.
Μάλιστα, για την ανακάλυψη και άλλων σύγχρονων μορφών γερόντων και συμβούλων, είχε ξεκινήσει από το 1983 μία έρευνα που ονόμαζε πνευματική γεωγραφία, για να καταγράψει μαρτυρίες και εμπειρίες για τος συμβουλευτικές μεθόδους και πρακτικές αυτών των μορφών.
Ανάμεσα στα ακαδημαϊκά του καθήκοντα, ποτέ δεν λησμονούσε και τις ανάγκες των φοιτητών, τους οποίους έβλεπε σαν παιδιά του. Για την προστασία της ψυχικής τους υγείας φρόντισε να ιδρυθεί γραφείο συμβουλευτικής υπό την εποπτεία του.
Δίδαξε έργω και λόγω την συμβουλευτική ποιμαντική, που έχει σκοπό να συμβουλεύσει με σωστό και ορθόδοξο τρόπο τον σύγχρονο άνθρωπο. Επέμενε να τονίζει την σημασία της υγιούς σχέσης συμβούλου και συμβουλευόμενου, ποιμένα και πιστού, καθηγητή και μαθητή.
Υπήρξε για τους συνεργάτες και τους φοιτητές του ένας σοφός ποιμαντικός σύμβουλος και δάσκαλος ζωής, με έγνοια για όλους, καθοδηγώντας τους με τον πατρικό του τρόπο και με μια αρχοντιά που τους άφηνε ελεύθερους χωρίς να τους υποδουλώνει.
Είχε και έχει ένα όραμα για μία Εκκλησία, μία Ενορία και ένα Σχολείο που να λειτουργεί σαν ζωγραφιά του παραδείσου. Ως καλλιτέχνες ψυχών, Ιερείς και θεολόγοι, δηλαδή ως πνευματικοί σύμβουλοι, να οδηγούν τους συγχρόνους τους στην ομορφιά, στον φιλοκαλικό άνθρωπο.
Τριαντάφυλλος Μπολτέτσος
Ο κ. Μπολτέτσος στην εισήγηση του, αναφέρθηκε στην συμβολή του τιμώμενου καθηγητή στην ποιμαντική του γάμου και της οικογένειας.
Ήδη από τις πρώτες πτυχιακές σπουδές του, ο κ. Σταυρόπουλος είχε ασχοληθεί με αυτά τα θέματα και είχε διδάξει και προβάλλει επί σειρά δεκαετιών, μεταξύ άλλων, και τα μαθήματα της ποιμαντικής του γάμου και της οικογένειας καθώς και της ψυχολογίας των ατομικών διαφορών, καταρτίζοντας και ευαισθητοποιώντας πλειάδα κληρικών και λαϊκών θεολόγων.
Ο γάμος, η οικογένεια, η σωστή προετοιμασία και διαποίμανσή τους, αλλά και η σεξουαλική διαπαιδαγώγηση ως θεσμός, υπήρξαν από τους πρώτους στόχους στην ακαδημαϊκή του πορεία, που έθεσε προς διερεύνηση και εφαρμογή.
Τα τελευταία χρόνια οι ερευνητικές του προσπάθειες επικεντρώνονται ιδιαίτερα στις σχέσεις θεολογίας και επιστημών του ανθρώπου, με στόχο την οικοδόμηση μιας ποιμαντικής ανθρωπολογίας του γάμου, της οικογένειας και των φύλων, η οποία συνιστά την αφετηρία για μια ορθή διαποίμανση του εν συζυγία ανθρώπου.
Μέσω των ερευνών του ανέδειξε ακόμη σειρά θεμάτων που έχουν να κάνουν με την συζυγία, την τεκνογονία και την διαπαιδαγώγηση σε ευαίσθητα θέματα αγωγής μέσα στον γάμο.
Γεώργιος Σκλίας
Ακολούθησε ο κ. Σκλίας, ο οποίος και μίλησε για την συμβολή του Αλέξανδρου Σταυρόπουλου στην θεωρία και πράξη της ποιμαντικής επικοινωνίας.
Αναφέρθηκε αρχικά στην εργογραφία του καθώς και σε πρακτικές και δραστηριότητες που είχαν ως αφετηρία το πεδίο της Ποιμαντικής Επικοινωνίας. Παρουσιάζοντας τα μαθήματα που δίδαξε, τα βιβλία και άρθρα που δημοσίευσε και τις διάφορες δράσεις του κ. Σταυρόπουλου.
Δίδαξε το μάθημα της ποιμαντικής, εισήγαγε το μάθημα της πληροφορικής κοινωνικής θεολογίας και ακόμη δίδαξε το μάθημα της συμβουλευτικής ποιμαντικής και εξομολογητικής, μέρος των οποίων αφορούσε την ποιμαντική επικοινωνία.
Το μάθημα το οποίο αφορούσε κατά κύριο λόγο την Ποιμαντική Επικοινωνία, ήταν αυτό της πληροφορικής κοινωνικής θεολογίας στο οποίο διδασκόταν αφενός μεν πληροφορική, ηλεκτρονικοί υπολογιστές και διάφορα προγράμματα, αφετέρου περιελάβανε δυνατότητες και εφαρμογές της πληροφορικής και των οπτικοακουστικών μέσων στη θεολογία.
Ο κ. Σκλίας παρουσίασε σειρά βιβλίων και άρθρων του κ. Σταυρόπουλου που αναφέρονται στην ποιμαντική επικοινωνία, όπως και τις επιστημονικές θέσεις του σχετικά με το αντικείμενο. Ακόμη, πρακτικές και δραστηριότητες που είχαν ως αφετηρία αυτό το πεδίο, τις εφαρμογές που χρησιμοποιεί για την καλύτερη επικοινωνία και τις συνθήκες περιβάλλοντος που διαμόρφωσε, ώστε να πετυχαίνει την καλύτερη μετάδοση του ποιμαντικού του μηνύματος.
Μεταξύ αυτών, υπήρξε και είναι ο εμπνευστής και η ψυχή της δημιουργίας του ιστοτόπου “Διαποίμανση”. Περιέχει ποιμαντικό υλικό, όπως άρθρα, βιβλία, ερευνητικές εργασίες, καθώς επίσης και ενημέρωση για ποιμαντικά δρώμενα, ποιμαντικές προσεγγίσεις επικαιρότητας, αφιερώματα, κ.α. Σκοπός του είναι να συνδράμει όσους ασχολούνται με την ποιμαντική επιστήμη και την ποιμαντική πράξη στο χώρο της Εκκλησίας.
Αλέξανδρος Σταυρόπουλος
Την εσπερίδα έκλεισε συγκινημένος ο τιμώμενος καθηγητής, τόσο για όσα ειπώθηκαν, όσο και για τα πρόσωπα που παρευρίσκονταν στην εκδήλωση.
Ευχαρίστησε τους ομιλητές και τους συντελεστές της εσπερίδας, για την πρωτοβουλία και την υλοποίηση της, κάνοντας ιδιαίτερη αναφορά στην σύζυγό του. Μνημόνευσε επίσης τον πνευματικό πατέρα του ιδίου και της συζύγου του, άγιο Γέροντα Πορφύριο, που, όπως τόνισε, «διήλθε ευεργετών» στην ζωή τους.
Εξήγησε τέλος, την επιλογή της συγκεκριμένης ημέρας για την πραγματοποίηση της εκδήλωσης, ημέρα μνήμης του αγίου Ιωάννου του Χρυσοστόμου, κατεξοχήν ποιμένος και διδασκάλου με καθολική εμβέλεια. Τον οποίον η Εκκλησία τιμά, αναγνωρίζοντας τον ως καθηγητή, που ερμηνεύει τα λόγια του Θεού με σαφήνεια, έτσι ώστε να γίνουν κατανοητά και καταληπτά.
(Του Σταμάτη Μιχαλακόπουλου / Ι. Ν. Ευαγγελιστρίας Πειραιώς)