-
Γράφει ο Πάνος Ν. Αβραμόπουλος
Μέσα σε ένα κλίμα ανείπωτης συγκίνησης και ευλάβειας, πραγματοποιήθηκε με την πάνδημη συμμετοχή του λαού των Αθηνών, η υποδοχή της τιμίας κάρας του Αγίου Ιωάννου του Χρυσοστόμου από τη θεοσκεπή Ιερά και Μεγίστη Μονή Βατοπαιδίου, προεξάρχοντος του σεπτού καθηγουμένου της Μονής, Αρχιμανδρίτη κ.κ. Εφραίμ, στον Άγιο Ελευθέριο Αχαρνών.
Σύσσωμος ο λαός των Αθηνών, αλλά και από άλλες περιοχές της Αττικής, παρευρέθη το Σάββατο 11 Νοεμβρίου 2023 στις 5:00 το απόγευμα στον Άγιο Ελευθέριο Αχαρνών, για να συμμετάσχει ευλαβικά, στο μείζον εκκλησιαστικό γεγονός.
Η πομπή ξεκίνησε από το ξενοδοχείο «Ξενοφών» της Αχαρνών, όπου λαός, κλήρος, εκπρόσωποι των ενόπλων δυνάμεων, της πολιτικής και του πολιτισμού, υπεδέχθησαν την τίμια κάρα του Αγίου Ιωάννη του Χρυσοστόμου – που σημειωτέον για 1.617 χρόνια δεν είχε έρθει ποτέ στην πρωτεύουσα της Ελλάδος – και να εδέοντο ευλαβικά στην τιμία κεφαλή του, να τους χαρίσει υγεία και ηθική ευημερία.
Την τιμία κάρα του Αγίου Ιωάννη του Χρυσοστόμου που φέρει άφθορο το ένα εκ των αυτιών του, κόμισε στην Αθήνα μας ο ευλαβής καθηγούμενος της Αγίας και Μεγίστης Μονής Βατοπαιδίου Αρχιμανδρίτης κ. κ. Εφραίμ, συνοδευόμενος από πλήθος μοναχών της αθωνικής πολιτείας.
Στο μείζον εκκλησιαστικό γεγονός της υποδοχής παρευρέθησαν ο νεοεκλεγείς Μητροπολίτης Θεσσαλονίκης κ.κ. Φιλόθεος, ο επίσκοπος Ρωγών κ.κ. Φιλόθεος, ο Πρωτοσύγκελος της Αρχιεπισκοπής Αθηνών και εκπρόσωπος του Μακαριωτάτου Αρχιεπισκόπου Αθηνών και πάσης Ελλάδος κ.κ. Ιερώνυμου κ.κ. Βαρνάβας Θεοχάρης, βεβαίως ο ευλαβής ιερατικός προϊστάμενος του ιερού ναού του Αγίου Ελευθερίου Αθηνών, Πατέρας Θεμιστοκλής Χριστοδούλου, που με τις ανύσταγες φροντίδες του, μερίμνησε με υποδειγματικό τρόπο για την υποδοχή της τιμίας κάρας του Αγίου Ιωάννη του Χρυσοστόμου, ως άξιος οικοδεσπότης του μεγάλου εκκλησιαστικού γεγονότος, εκπρόσωποι της ηγεσίας των Ενόπλων Δυνάμεων του Πολεμικού μας Ναυτικού, τιμητικό άγημα του Πολεμικού Ναυτικού, η Γενική Διευθύντρια της «Πεμπτουσίας» κα Μαρία Γιαχνάκη, σχηματισμοί με παραδοσιακές στολές της Θράκης, πλήθος ιεροπαίδων από τα σχολεία της περιοχής και πολλοί άλλοι εκπρόσωποι της πνευματικής και πολιτικής μας ηγεσίας, με τη συμμετοχή ακόμα της μπάντας του Πολεμικού Ναυτικού, που παιάνιζε ωραία εμβατήρια, προσδίδοντας μία ξεχωριστή ατμόσφαιρα ηθικής ανάτασης για το μεγάλο γεγονός της έλευσης της τιμίας κεφαλής του Αγίου Ιωάννου του Χρυσοστόμου.
Και αποτέλεσε πραγματικά ξεχωριστή ηθική τιμή για το λαό της Αθήνας, δοθέντος ότι ο Άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος συνιστά μία εκ των κορυφαίων προσωπικοτήτων της εκκλησίας, ως κραταιός προστάτης των γραμμάτων μας μαζί με τους άλλους δύο Ιεράρχες τον Μέγα Βασίλειο και τον Άγιο Γρηγόριο τον Ναζιανζηνό, που απεκλήθησαν και μέγιστοι φωστήρες της παιδείας – απαράμιλλος ρήτορας της ορθοδόξου εκκλησίας, ένεκα της οποίας ρητορικής του τέχνης απεκαλείτο και χρυσορήμονας και Δημοσθένης της Ορθοδοξίας, αξεπέραστος συγγραφέας των θεολογικών γραμμάτων, με βαθυστόχαστα και οιστρηλατημένα θεολογικά κείμενα, τα οποία έμειναν αλώβητα στον πανδαμάτορα χρόνο για το βαθύ στοχασμό, την κριτική τους οξυδέρκεια και τη μοναδική επικαιρότητα τους, υποδειγματικός ασκητής και άξιος συνεχιστής της νηπτικής παράδοσης, κατά το διάστημα της ασκητικής του ζωής, αλλά και αξεπέραστος θεράποντας της Ορθοδοξίας, στο φάσμα της ποιμαντικής και της θεολογίας. Δικαίως έτσι απεκλήθη από την ιστορία κορυφαίος πατέρας της θεολογικής γραμματείας, της παιδείας, της ρητορικής τέχνης, της ποιμαντικής, καθώς και απαράμιλλος εκφραστής του μοναχισμού και συνεχιστής της αδαμάντινης παράδοσης των νηπτικών Πατέρων της Ορθοδοξίας.
Ο άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος είδε το φως της ζωής πιθανώς 449 μ.Χ. στην Αντιόχεια της Συρίας. Μεγάλωσες σε ένα κλίμα πνευματικής ευκρασίας, με πατέρα το στρατηγό Σεκούνδο και μητέρα την ευλαβική Ανθούσα, που μετά το θάνατο του πατέρα του στάθηκε στυλοβάτης και αστείρευτος και ακάματος τροφοδότης της πνευματικής παιδείας και ηθικής αγωγής του Χρυσοστόμου. Για τούτο και ο μεγάλος δάσκαλος της ρητορικής τέχνης και της φιλοσοφίας Λιβάνιος της Αντιοχείας, εξέφραζε το θαυμασμό του για την ηθική αρετή της μητέρας του Χρυσοστόμου Ανθούσας. Τα πρώτα του γράμματα ο Άγιος Ιωάννης τα διδάχτηκε από τη μητέρα του και μετέπειτα σπούδασε ρητορική στη σχολή του περιβόητου Λιβανίου στην Αντιόχεια, αλλά και φιλοσοφία στη σχολή του κορυφαίου επίσης δασκάλου της φιλσοφίας Ανδραγαθίου. Και ήδη από τα πρώτα του χρόνια ο Ιωάννης ξεχώριζε για την οξυδέρκεια, την ευφυΐα του, αλλά και την απαράμιλλη εκφραστική του αυτοδυναμία, η οποία προοικονομούσε τις μεγάλες επιδόσεις του στη ρητορική τέχνη. Παράλληλα ακολούθησε και θεολογικές σπουδές δίπλα στον Καρτέριο και το Διόδωρο Ταρσού, στο λεγόμενο Ασκητήριο, τη μεγάλη θεολογική σχολή της Αντιοχείας, ενώ συνάμα σπούδασε και νομική, ασκώντας για λίγους μήνες και το επάγγελμα του δικηγόρου. Με το θάνατο και της μητέρας του Ανθούσας το 472 μ.Χ. αποφάσισε να εγκαταλείψει την κοσμική ζωή και να υιοθετήσει το μοναστικό βίο.
Το 371 χειροθετήθηκε Αναγνώστης, ξεκινώντας τη μακρά διδακτική και κατηχητική του πορεία, που κατεδείκνυε τη βαθιά γνώση και μύησή του, στη θεολογική γραμματεία. Στη συνέχεια θα αποσυρθεί ως μοναχός, ζώντας για έξι χρόνια στην περιοχή του Σιλπίου, τέσσερα διπλά σε γέροντα Ασκητή και δύο μοναχός σε σπήλαιο, όπου εντρύφησε στη πειθαρχημένη ζωή του μοναχισμού. Το 381 επιστρέφοντας στην Αντιόχεια χειροτονήθηκε διάκονος από τον Αρχιεπίσκοπο Αντιοχείας Μελέτιο και το 386 πρεσβύτερος από το διάδοχο του Φλαβιανό έως και το 397, οπότε και του προτάθηκε η θέση του επισκόπου. Η φήμη του Αγίου Ιωάννου του Χρυσοστόμου για τη φιλοπονία του, την αρετή, το ήθος, τη φρόνηση, την πειθαρχία, αλλά και την ανυπέρβλητη ρητορική του δεινότητα, τον κατέστησε γνωστό σε όλη την αυτοκρατορία, φτάνοντας μέχρι και την αυλή του αυτοκράτορα, γεγονός που τελικά τον οδήγησε και στη θέση του Αρχιεπισκόπου Κωνσταντινουπόλεως. Ως πρεσβύτερος ξεκίνησε να αναπτύσσει πολυεπίπεδη ιερατική και φιλανθρωπική, κοινωνική και αντιαιρετική δράση, με σκοπό να καταπολεμήσει τους αιρετικούς της εποχής. Παράλληλα αναγορεύτηκε ως αυστηρότερος κριτής της ηθικής παρακμής, της διαφθοράς, του πλούτου, της χλιδής, της τριφυλής ζωής και των έκθεσμων συμπεριφορών, τόσο του κλήρου όσο και των πολιτικών παραγόντων της αυτοκρατορίας. Μαστίγωσε αλύπητα με τη δριμεία του κριτική ο Άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος, την παρακμή, την ηθική σήψη ενίοτε του κλήρου, την κοινωνική εκμετάλλευση και τον ευτελισμό του ορθόδοξου ιδεώδους από ανάξιος ιερωμένους, γεγονός που σύντομα τον έφερε σε σύγκρουση ευθέως, τόσο με τα υψηλά κλιμάκια του κλήρου της αυτοκρατορίας, όσο και με την ίδια την αυτοκρατορική αυλή, προεξαρχούσης της αυτοκράτειρας Ευδοξίας, που της ασκούσε δριμύτατη κριτική για την τρυφηλή ζωή της τη ματαιοδοξία και την αλαζονεία της .
Ο Ιωάννης ο Χρυσόστομος από την έπαλξη του Επισκόπου Κωνσταντινουπόλεως, υλοποίησε ένα μακράς πνοής και υψηλού ήθους πολυεδρικό έργο, πυλώνες του οποίου υπήρξαν, η ποιμαντική, η αντιαιρετική, η φιλανθρωπική, η συγγραφική και κοινωνική δράση. Η πελώρια φήμη του ως ακατάβλητος ρήτορας έφτασε ως τα αυτιά του αυτοκράτορα Αρκαδίου και έτσι με το θάνατο 397 μ.Χ. του αρχιεπισκόπου της Κωνσταντινουπόλεως Νεκταρίου, η αυτοκρατορική αυλή τον καλεί στην πόλη για να διαδεχθεί τον Νεκτάριο στον αρχιεπισκοπικό θρόνο. Την υποψηφιότητά του είχαν στηρίξει στα νερά τόσο ο ίδιος ο αυτοκράτορας, όσο και ο πανίσχυρος, ευφυής και σκανδαλοποιός ευνούχος Ευτρόπιος της αυτοκρατορικής αυλής, που είχε γνωρίσει τον Ιωάννη και είχε σαγηνευτεί από την ακατάβλητη ρητορική τέχνη και την πανοπλία της δυσθεώρητης θεολογικής του παιδείας. Έτσι το 498 με τη σύμφωνη γνώμη κλήρου και λαού, ο Άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος χειροτονήθηκε από τον επίσκοπο Θεόφιλο Αλεξάνδρειας παρότι ο ίδιος δεν τον υποστήριζε θέλοντας να επιβάλει δικό του επισκόπου στην Κωνσταντινούπολη ως επίσκοπος Κωνσταντινουπόλεως. Με την ανάληψη των καθηκόντων ευθύς αμέσως ο Άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος, προέβη όπως προαναφέραμε σε ένα πολύκλαδο θεολογικό, φιλανθρωπικό κοινωνικό και πνευματικό έργο έχοντας ως κύρια μελήματα, την ηθική καλλιέργεια του ποιμνίου και του κλήρου, την ίδρυση ευαγών ιδρυμάτων με σκοπό την ανακούφιση των φτωχών, των ορφανών, των ξένων και των αρρώστων, τη δημιουργία ημερήσιου συσσιτίου στην Κωνσταντινούπολη, με το οποίο σιτίζονταν 7.000 άνθρωποι της πόλης, αλλά και τη δριμεία κριτική απέναντι σε κάθε παραστράτημα της πολιτικής και θεολογικής ηγεσίας της Κωνσταντινούπολης. Συνακόλουθα περιόρισε στο ελάχιστο τα έξοδα διατροφής των κληρικών, προχώρησε στην εκποίηση πολύτιμων και τιμαλφών ιερατικών σκευών που δεν ήτανε απαραίτητα, για να χρησιμοποιηθούν τα χρήματά τους, σε έργα αγάπης και φιλανθρωπίας. Αλλά και ως πραγματικός πνευματικός επιτελάρχης ο Άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος, οργάνωσε ιεραποστολές στην Περσία, την Κελτική, τη Φοινίκη, τη Σκυθία και τη Γοτθία.
‘Ομως η ευθεία κριτική του προς την αυτοκρατορική αυλή και ιδίως στην αυτοκράτειρα Ευδοξία, πούμε την τρυφηλή ζωή της, τα σκάνδαλα και την αλαζονεία της με αποκορύφωμα τη δημιουργία ενός αγάλματος της στον περίβολο της Αγίας Σοφίας προκαλούσε το λαό της αυτοκρατορίας, γρήγορα τον έφερε σε βαρυτάτη δυσμένεια και έπεσυρε το ανηλεές κυνηγητό και τον διωγμό του Ιωάννη του Χρυσοστόμου, με αλλεπάλληλες εξορίες και εκτοπίσεις, που τελικά τον οδήγησαν στο θάνατο, από την εξάντληση, τις κακουχίες και την υπόσκαψη της υγείας του, στα Κόμανα του Πόντου στις 14 Σεπτεμβρίου το 407. Η ιερή μνήμη του Αγίου Ιωάννη του Χρυσοστόμου, εορτάζεται στις 13 Νοεμβρίου, στις 30 Ιανουαρίου των Τριών Ιεραρχών και στις 27 Ιανουαρίου, η ανακομιδή των τιμίων λειψάνων του. Υπήρξε μία εκ των κορυφαίων και δεσποζουσών προσωπικοτήτων της ορθοδόξου εκκλησίας μας και της καθολικής εκκλησίας, αλλά και άλλων δογμάτων όπως των λουθηρανικών και των αγγλικανικών.
