Παρά τον αρχικό σχεδιασμό και τις υποσχέσεις, οι Ορθόδοξοι Χριστιανοί στο Μόσταρ της Βοσνίας δεν κατάφεραν ούτε φέτος να εορτάσουν τα Χριστούγεννα στον εμβληματικό ναό της Αγίας Τριάδας. Οι εργασίες συνεχίζονται εδώ και πάνω από δέκα χρόνια, και, αν και υπάρχει πολύ μεγάλη πρόοδος, ακόμα δεν έχουν ολοκληρωθεί.
- Της Δέσποινας Σωτηρίου
Αυτά θα είναι τα 29α συνεχόμενα Χριστούγεννα, που οι ορθόδοξοι πιστοί της περιοχής της Ερζεγοβίνης, του νότιου μισού της Βοσνίας, δεν θα συγκεντρωθούν στην εκκλησία που χρησίμευε ως ο κύριος ναός για αυτό το μέρος της χώρας.
Ο ναός καταστράφηκε ολοσχερώς κατά τη διάρκεια του πολέμου στην πρώην Γιουγκοσλαβία και η αναστήλωσή του χαρακτηρίστηκε ως σύμβολο ενότητας στην περιοχή.
Ο ναός περιλαμβάνεται στον κατάλογο των μνημείων παγκόσμιας κληρονομιάς της UNESCO και βρίσκεται σε μικρή απόσταση με τα πόδια από την παλιά πόλη, που οδηγεί στο πιο διάσημο ορόσημο της πόλης, την απότομη τοξωτή Παλιά Γέφυρα.
Ήταν ο μεγαλύτερος ορθόδοξος ναός στα Βαλκάνια την εποχή που κτίστηκε.
Κατά τον πόλεμο του 1992-1995 μετατράπηκε σε ερείπια.
Πρώτα βομβαρδίστηκε στις αρχές Ιουνίου 1992, στη συνέχεια επτά ημέρες αργότερα πυρπολήθηκε και γκρεμίστηκαν τα καμπαναριά του. Τελικά, οι υπόλοιποι τοίχοι ανατινάχτηκαν.
Μετά από αυτό, ως κύριος ναός αποφασίστηκε να λειτουργεί η Μεταμόρφωση του Σωτήρος Τρεμπίνιε —περίπου 135 χιλιόμετρα νότια του Μόσταρ.
Η εκκλησία δεν ήταν το μοναδικό προστατευόμενο από την UNESCO ορόσημο της πόλης που καταστράφηκε. Μεγάλο μέρος του ιστορικού κέντρου του Μόσταρ, γνωστό για τα λιθόστρωτα δρομάκια του, που πλαισιώνεται από καταστήματα βιοτεχνίας, υπέστη σοβαρές ζημιές.
Ο αριθμός των Σερβοβόσνιων μειώθηκε επίσης πολύ. Αυτό που αντιπροσώπευε σχεδόν το ένα πέμπτο του πληθυσμού της πόλης σύμφωνα με την απογραφή του 1991 μειώθηκε σε περίπου 4.400 άτομα ή 4,2 τοις εκατό το 2013.
Οι εργασίες για την ανοικοδόμηση της εκκλησίας ξεκίνησαν μόλις 18 χρόνια μετά την καταστροφή της, το 2010. Σε αντίθεση με πολλούς άλλους χώρους λατρείας, που συνήθως συνδέονται αποκλειστικά με μια εθνότητα, ο ορθόδοξος καθεδρικός ναός στο Μόσταρ ήταν ένα αγαπημένο ορόσημο του οποίου η ανοικοδόμηση καθυστέρησε λόγω της πολιτικής και όχι της αντιπολίτευσης από την τοπική κοινωνία.
Μία από τις πιο ενδεικτικές ιστορίες για την ανοικοδόμησή του αφορά το καμπαναριό του. Τρία άτομα από το Μόσταρ — ένας Σέρβος, ένας Κροάτης και ένας Βόσνιος — πλησίασαν την εκκλησία για να δωρίσουν χρήματα για την ανοικοδόμηση του καμπαναριού.
Η μεγαλύτερη ορθόδοξη εκκλησία στα Βαλκάνια
Αν και η επαρχία του Zahumlje είχε ιστορικά την έδρα της αλλού, μεταφέρθηκε στο Μόσταρ ως η μεγαλύτερη πόλη της περιοχής στα τέλη του 18ου αιώνα.
Η επαρχία χρειαζόταν μια μεγάλη, πολυτελή εκκλησία ως κύριο ναό της – κάτι που η πόλη δεν είχε μέχρι τότε. Οι ντόπιοι πιστοί οργάνωσαν μια κίνηση για να συγκεντρώσουν τα χρήματα και η κατασκευή του ξεκίνησε το 1863. Χτίστηκε σε χρόνο ρεκόρ, μέχρι το 1873.
