Σήμερα, 26 Μαρτίου η Εκκλησία τιμά τη μνήμη του Οσίου Ιωάννη της Κλίμακος. Η εξέχουσα θέση που κατέχει στην Ορθόδοξη Παράδοση ώθησε τους Αγίους πατέρες μας να ορίσουν ως ημέρα τιμής, πέρα από την 30ή Μαρτίου, και την τέταρτη Κυριακή των Νηστειών, δηλαδή τη σημερινή Κυριακή, ώστε, μέσα από τους λόγους και ιδίως μέσα από το παράδειγμά του, να ωφελούνται οι πιστοί και να καθοδηγούνται ορθά στον πνευματικό αγώνα της Μεγάλης Τεσσαρακοστής και εν γένει στον καθημερινό τους βίο.
- Της Δέσποινας Σωτηρίου
Ο Άγιος Ιωάννης της Κλίμακας γεννήθηκε πιθανότατα το 523 μ.Χ. στη Συρία. Ήταν γιος πλούσιας και ευσεβούς οικογένειας. Σε νεαρή ηλικία, παρακολούθησε ανώτερο κύκλο μορφώσεως, ώστε να διακρίνεται ανάμεσα στους συνομήλικούς του. Εκείνος όμως, ενδιαφερόταν περισσότερο για την προσευχή, τις θεολογικές μελέτες, την συγγραφική εργασία και την άσκηση. Πήγε στο Όρος Σινά, κοντά στον φημισμένο αναχωρητή Μαρτύριο, ο οποίος καθοδήγησε πνευματικά τον νεαρό Ιωάννη. Μετά από τέσσερα χρόνια άσκησης, εκάρη μοναχός ενώ η φήμη των αρετών και της σοφίας του είχε ευρύτερα διαδοθεί. Γι’ αυτό πολλοί μοναχοί και λαϊκοί, αλλά και αξιωματούχοι έρχονταν στη Μονή για να ζητήσουν τη συμβουλή του. Είχε και το χάρισμα της θαυματουργίας. Λόγω της διαβίωσής του στην Ιερά Μονή Σινά ονομάζεται και Σιναΐτης. Μετά το θάνατο του ηγούμενου της Μονής και κατόπιν απαιτήσεως των αδελφών δέχθηκε να γίνει Ηγούμενος της ιεράς Μονής Σινά για μερικά χρόνια. Η νοσταλγία, όμως, της ερημικής ζωής, έκανε τον Ιωάννη να αποσυρθεί πάλι στην έρημο και να αφοσιωθεί πάλι στις μελέτες του. Εκοιμήθη εν ειρήνη περί το 606 μ.Χ. και άφησε δύο σπουδαιότατα συγγράμματα, την «Κλίμακα» και τον «Λόγον προς τον Ποιμένα».
Η Κλίμακα των Αρετών
Η «Κλίμακα» περιλαμβάνει τριάντα λόγους περί αρετής, όπου ο καθένας λόγος περιλαμβάνει και μια αρετή, ξεκινώντας από τις πιο πρακτικές και ανεβαίνοντας σαν σκαλοπάτια κατέληξε στις θεωρητικά υψηλές. Στη πνευματική ζωή έχουμε βαθμίδες χαμηλές και υψηλές, καταστάσεις κατώτερες και ανώτερες. Γι’ αυτό και το σύγγραμμα ονομάζεται Κλίμακα των αρετών. Στο έργο του αυτό ο συγγραφέας παρουσιάζει συστηματικά τις ιδέες του για την κοινοβιακή κυρίως, αλλά και για την ερημική ζωή, ταξινομώντας αυτές κατά τρόπο που δείχνει πορεία προς την ηθική τελείωση. Είναι γραμμένο σε κομψή ελληνική γλώσσα, καλοδουλεμένη με χάρη και μελωδικότητα. Έχει διαύγεια, γλαφυρότητα, παραστατικότητα και παρουσιάζει πλούτο εκφράσεως, καλαισθησία και ευγένεια. Στη διακόσμηση του λόγου με εικόνες και παρομοιώσεις ο ιερός συγγραφέας είναι απαράμιλλος. Πάσης φύσεως σχήματα λόγου αναδύονται καθώς και ωραίες και επιτυχημένες προσωποποιήσεις. Από την αρχή της Μεγάλης Τεσσαρακοστής το σύγγραμμά του διαβάζεται σε όλα τα ορθόδοξα μοναστήρια. Επειδή είναι παγκόσμιο κειμήλιο αναλύσεως όλων των παθών και των αρετών, η Εκκλησία τιμά ιδιαίτερα σε αυτή τη πνευματική περίοδο τον συγγραφέα άγιο Ιωάννη της Κλίμακας και το προτείνει για ανάγνωσμα.
Ευαγγελική περικοπή
Είναι αξιοσημείωτη η επισήμανση στη σημερινή ευαγγελική περικοπή, σύμφωνα με τα Κυριακά λόγια, «Εάν μπορείς να πιστέψεις, όλα είναι δυνατά εις εκείνον πού πιστεύει». Τότε φώναξε αμέσως ο πατέρας του ασθενούς παιδιού και με δάκρυα είπε, «Πιστεύω, Κύριε, βοήθησε την απιστία μου». Μόλις έγινε η θαυμαστή θεραπεία, και αφού ο Ιησούς μπήκε στο σπίτι, τον ρώτησαν ιδιαιτέρως οι μαθητές του: «Γιατί εμείς δεν μπορέσαμε να το βγάλωμε;». Και αυτός τους είπε, «Το γένος αυτό (δηλ. των δαιμονίων) δεν είναι δυνατόν να βγει με κανένα άλλο μέσο παρά με προσευχή και νηστεία».
«Και όταν έφυγαν από εκεί, περνούσαν διά μέσου της Γαλιλαίας και ο Ιησούς δεν ήθελε να μάθει κανείς τίποτε, διότι δίδασκε τους μαθητές του και τους έλεγε ότι ο Υιός του ανθρώπου θα παραδοθεί εις τα χέρια ανθρώπων και θα τον θανατώσουν, και αφού θανατωθεί, την τρίτη ημέρα θα αναστηθεί.
Ο λόγος του Οσίου Ιωάννου της Κλίμακος
Όποιος απέκτησε την αγάπη, έγινε ξένος της οργής. Εκείνος όμως που διατηρεί την έχθρα, συσσωρεύει στον εαυτόν του άσκοπα ενοχλητικά βάρη.
Η τράπεζα και το γεύμα της αγάπης διαλύουν το μίσος, και τα ειλικρινή δώρα μαλακώνουν την ωργισμένη ψυχή. Η απρόσεκτη συμπεριφορά κατά την τράπεζα είναι μητέρα της παρρησίας. Και από το παράθυρο της αγάπης κάνει την εμφάνισί της στην τράπεζα η γαστριμαργία.
Αν δεν μπορής, μολονότι επάλαιψες πολύ, να διαλύσης εντελώς το σκάνδαλο της μνησικακίας, δείξε στον εχθρό σου, έστω με λόγια, ότι μετενόησες. Έτσι θα συμβή να εντραπής την παρατεινομένη υποκρισία σου, και να τον αγαπήσης ολοκληρωτικά, κεντώμενος και καιόμενος σαν με πυρ από τις τύψεις της συνειδήσεως
Στο σάπιο ξύλο γεννώνται σκουλήκια. Ομοίως και σε ανθρώπους με πραότατη επιφανειακή συμπεριφορά και νοθευμένη ηρεμία και ησυχία προσκολλάται η οργή. Όποιος την απεδίωξε από μέσα του, ευρήκε την άφεσι των αμαρτιών του. Όποιος αντιθέτως προσκολλάται σ’ αυτήν, εστερήθηκε τους οικτιρμούς του Θεού.
