Αποτελεί πρόκληση για εμένα, όταν διαβάσω κακές κριτικές για ταινίες, να πηγαίνω να τις δω… Κι όταν πάλι διαβάσω διθυράμβους, να το σκέφτομαι λιγάκι παραπάνω…
Η ταινία, λοιπόν, “Ο Άνθρωπος του Θεού”, ανήκει στην κατηγορία που μια μεγάλη μερίδα κριτικών την κατακρεούργησε πριν καν βγει στις αίθουσες….
Γράφτηκαν σχόλια δεικτικά, ειρωνικά, απαξιωτικά, τόσο που μου κίνησαν την περιέργεια. Άδειασα λοιπόν το μυαλό μου από ό,τι είχα διαβάσει και πήγα, αν και για να είμαι ειλικρινής, τους συντελεστές της ταινίας τους περίμενα στην γωνία…
Όμως… τελικά την ταινία αξίζει να τη δει ο οποιοσδήποτε, είτε είναι χριστιανός είτε όχι. Αξίζει να την δούμε γιατί μιλάει για την πίστη (την όποια πίστη), για την ταπεινότητα, την αφοσίωση στον στόχο, την ανθρωπιά… Και αναφέρεται στα όσα προκαλεί η συκοφαντία…
Η συκοφαντία και η αφήγηση μιας ψεύτικης ιστορίας για να δολοφονήσουμε τον χαρακτήρα κάποιου, είτε υπάρχει λόγος είτε όχι… (ο πρώτος πληθυντικός δεν είναι τυχαίος). Πόσο σύνηθες και στις ημέρες μας…
Προσπάθησα να καταλάβω τι ήταν αυτό που δεν άρεσε στους συγκεκριμένους κριτικούς. Μήπως η πίστη δεν είναι πια της μόδας; Μήπως μια ταινία με αναφορά στη ζωή κάποιου Άγιου για την Ορθόδοξη εκκλησία, είναι ντεμοντέ; Μήπως γιατί η Μονή Βατοπεδίου την εγκρίνει; Μήπως γιατί μιλάει για την διαφθορά της εκκλησίας, τις βδελυρές προσωπικές εμπάθειες και τις ραδιουργίες κάποιας μερίδας του κλήρου που κατέχει αξιώματα; Ή μήπως γιατί όντως υπήρχαν θέματα σεναρίου, σκηνοθεσίας, φωτογραφίας ή ερμηνείας;
Με τη δικαιολογία ότι το θέμα είναι σοβαρό, μιλούν για γκροτέσκο απόδοση, και για ρηχή προσέγγιση. Ας τα δούμε ήρεμα όλα αυτά. Στην ταινία λοιπόν όλοι μιλούν αγγλικά, όμως εδώ υπάρχουν δύο ατυχείς στιγμές (στο μόνο που συμφωνώ με μια κριτική), όταν ένας μοναχός στο Άγιο Όρος μιλάει ελληνικά χωρίς λόγο και όταν ένας μέθυσος (Γιάννης Στάγκογλου) ενώ τραγουδάει ελληνικά, στη συνέχεια απευθύνεται στον Νεκτάριο στα αγγλικά. Οκ, δεν βγάζει νόημα γιατί έγινε αυτό… Η ταινία κατηγορήθηκε επίσης ότι δεν είχε σενάριο… Σενάριο η ζωή ή μάλλον τα τελευταία 30 χρόνια της ζωής κάποιου ιερωμένου; Πώς μπορεί στ’ αλήθεια να διανθιστεί ένα τέτοιο σενάριο; Δεν έχω ιδέα… Κατηγορήθηκε, επίσης, ότι οι χαρακτήρες δεν είχαν βάθος… Όντως δεν είχαν, μιας και περιγράφονταν απλώς τα γεγονότα. Τι νόημα είχε να εμβαθύνουμε στους χαρακτήρες, π.χ. των παπάδων που συκοφάντησαν τον Νεκτάριο για να μην γίνει Πατριάρχης; Σε τι θα εξυπηρετούσε; Όσο για το πώς παρουσιάζεται ο χαρακτήρας του Νεκτάριου, θεωρώ ότι η αφαιρετικότητα είναι αυτή που τον περιγράφει καλύτερα. Και φυσικά οι ερμηνείες, όλων, αλλά ιδίως του Άρη Σερβετάλη, είναι αξιοπρόσεκτες. Ο Σερβετάλης, κατά την άποψή μου και σε αντίθεση με τους κριτικούς, αποτέλεσε την ιδανικότερη επιλογή. Λιτός, απέριττος, στεγνός σχεδόν, αποδίδει τον ρόλο του με τον μοναδικό, χαρακτηριστικό του τρόπο. Ενώ και όλοι οι δεύτεροι ρόλοι, από την Τάνια Τρύπη, που απλά ανοίγει μια πόρτα και δεν την ξαναβλέπουμε, την Καρυοφυλλιά Καραμπέτη, τον Mickey Rourke, τον Νικήτα Τσακίρογλου, τον Χρήστο Λούλη και μιας πλειάδας εξαίρετων ηθοποιών, είναι αξιοπρόσεκτοι και δουλεμένοι με σοβαρότητα και αξιοπιστία. Ενώ το μακιγιάζ της Κατερίνας Βαρθαλίτου, η φωτογραφία του Παναγιώτη Βασιλάκη, η επιλογή των τοποθεσιών, τα σκηνικά του Σπύρου Λάσκαρη, η μουσική του Ζμπίγκνιεφ Πράισνερ, και τα κοστούμια της Εύας Νάθενα, όλα μαζί υποστηρίζουν τη σκηνοθετική, σεμνή ματιά της Yelena Popovic.
Την ταινία μπορεί να την χαρακτηρίσεις μονοδιάστατη ή απλά να δεις μέσα από το «πίστευε και μη έρευνα» ενός ιερωμένου, ο οποίος δικαιώθηκε μετά θάνατον. Μπορείς να μείνεις είτε στις συγκλονιστικές ερμηνείες είτε να ψάξεις να βρεις ψεγάδια. Η επιλογή είναι του κάθε θεατή και της διάθεσής του.
Όμως, η διανοουμενίστικη διάθεση, η προκατάληψη και η άκριτη κριτική επί παντός επιστητού, είναι το σημερινό μας πρόβλημα. Εκτός κι αν υπάρχουν κρυμμένοι λόγοι ή… συμφέροντα.
Έλενα Χατζοπούλου, Αύγουστος 2021