Ο θετικός ρόλος της Εκκλησίας στην Επανάσταση του 1821 καταδεικνύεται μεταξύ άλλων σε έρευνα που πραγματοποίησε η εταιρία Marc, με την πλειοψηφία των Ελλήνων να απαντούν ότι εκτός από τον εθνικό της χαρακτήρα, η Επανάσταση είχε κοινωνικά αλλά και θρησκευτικά χαρακτηριστικά.
Η πανελλαδική αυτή έρευνα, που διεξήχθη για λογαριασμό του Κέντρου Φιλελεύθερων Ερευνών Μάρκος Δραγούμης μελέτησε το κατά πόσον ενημερωμένοι είναι οι Έλληνες αναφορικά με το ύψιστο αυτό ιστορικό γεγονός.
Σχολιάζοντας τα αποτέλεσμα της έρευνας, ο διευθυντής Ερευνών του ΚΕΦίΜ και καθηγητής Φιλοσοφίας Δικαίου και Θεωρίας Θεσμών στο ΕΚΠΑ παρατήρησε πως δεν έχει εκτιμηθεί αρκετά αυτό που έγινε, ίσως και διδάσκεται με τρόπο παρωχημένο και βαρετό στα σχολεία.
Ειδικότερα:
1. Η επανάσταση του 1821 αποτελεί ένα κοινό τόπο αναφοράς που ενώνει τους Έλληνες. Ενιαία είναι σε μεγάλο βαθμό η εικόνα που έχουν οι Ελληνίδες και οι Έλληνες για την Επανάσταση του 1821. Τα δημογραφικά χαρακτηριστικά (φύλο, ηλικία), το μορφωτικό επίπεδο, το εισόδημα, η ιδεολογία, η πολιτική ταυτότητα και η ψήφος στις εκλογές ασκούν μικρή επιρροή στις απόψεις τους. «Η ελληνική κοινωνία βλέπει την Επανάσταση με ενιαίο τρόπο. Δεν είναι διχασμένη, όπως, π.χ. για τη δεκαετία του 1940», επεσήμανε ο Αρ. Χατζής.
2. Κυρίαρχη προσωπικότητα της Ελληνικής Επανάστασης του 1821 αναδεικνύεται με μεγάλη διαφορά ο Θεόδωρος Κολοκοτρώνης (92,7%). Ακολουθεί ο Γεώργιος Καραϊσκάκης (63,1%). Κάτι που υπογραμμίσθηκε ως ιδιαιτέρως θετικό είναι το γεγονός ότι μια γυναίκα, η Μπουμπουλίνα, βρίσκεται στην πρώτη τριάδα, κάτι που δεν συναντά κανείς σε άλλες Επαναστάσεις. Ανάμεσα στους πλέον αναγνωρισμένους δέκα πρωταγωνιστές της Επανάστασης βρίσκεται και άλλη μια γυναίκα, η Μαντώ Μαυρογένους, στην 10η θέση.
3. Για τους σημερινούς Έλληνες, τη συντριπτική πλειοψηφία, το 1821 ήταν μια Επανάσταση κυρίως εθνική, ενώ περισσότεροι από τους μισούς Έλληνες πιστεύουν ότι η Επανάσταση είχε και κοινωνικά, φιλελεύθερα και θρησκευτικά χαρακτηριστικά.
4. Η Ρωσία αναδεικνύεται, με 42,5%, ως η ξένη δύναμη με τη θετικότερη συμβολή στην Επανάσταση του 1821. Ακολουθούν η Γαλλία και η Μεγάλη Βρετανία.
5. Ανάμεσα στις κοινωνικές ομάδες, τις οργανώσεις και τους θεσμούς που ενεπλάκησαν στην Επανάσταση, αρκετά υποτιμημένος κρίνεται ο ρόλος των εμπόρων. Αντίθετα, αναγνωρίζεται σχεδόν ομόφωνα ο θετικός ρόλος της Φιλικής Εταιρείας, των Φιλελλήνων και των νησιωτών πλοιοκτητών, των στρατιωτικών και της Εκκλησίας.
6. Απογοητευμένοι εμφανίζονται οι Έλληνες από το πόσο καλά γνωρίζουμε την ιστορία της Επανάστασης. Μόλις 1 στους 10 πιστεύει ότι ο μέσος Έλληνας γνωρίζει καλά την ιστορία της Επανάστασης. Από την άλλη, ωστόσο, ο ερωτώμενος θεωρεί ότι γνωρίζει πολύ καλά (8,6%) ή αρκετά καλά (34,3%) τα ιστορικά γεγονότα της περιόδου. «Είναι ενδιαφέρον ότι μόνο το 8% των πολιτών απαντά ότι ο μέσος Έλληνας γνωρίζει πολύ καλά ή αρκετά καλά την ιστορία της Επανάστασης του 1821, ενώ στην ερώτηση ‘εσείς προσωπικά πόσο καλά την γνωρίζετε’ απαντούν ‘πολύ καλά’ και ‘αρκετά καλά’ το 43%. Το βέβαιο είναι ότι οι Έλληνες γνωρίζουν για το θέμα αυτό λιγότερα από όσα θα ήθελαν», ήταν το σχόλιο της Σοφίας Τσιλιγιάννη, γενικής διευθύντριας της MARC Α.Ε.
7. Τρεις στους δέκα Έλληνες δηλώνουν ότι δεν έχουν ακούσει ή διαβάσει τίποτα σχετικά με τις 3 Εθνοσυνελεύσεις και τα Συντάγματά τους. (Το ΚΕΦίΜ υποσχέθηκε, ωστόσο, ότι θα εστιάσει στο θέμα αυτό, στην καμπάνια ενημέρωσης που θα ξεκινήσει το επόμενο διάστημα). Οι περισσότεροι συμφωνούν ότι οι Εθνοσυνελεύσεις και τα τρία Συντάγματα έχουν κυρίως δημοκρατικά και φιλελεύθερα χαρακτηριστικά.
8. Επτά στους δέκα Έλληνες θεωρούν ότι το κρυφό σχολειό δεν είναι μύθος. Διχασμένη η κοινή γνώμη για το αν η Επανάσταση ξεκίνησε την 25η Μαρτίου στη Μονή της Αγίας Λαύρας.
9. Το σχολείο αποτελεί την κυριότερη πηγή μάθησης για την Επανάσταση για τους περισσότερους Έλληνες. Επτά στους δέκα δεν είναι ικανοποιημένοι με τον τρόπο διδασκαλίας της ιστορίας της Επανάστασης στο σχολείο και 9 στους 10 ζητούν να δοθεί μεγαλύτερη βαρύτητα στη διδασκαλία της. «Καθώς όμως 2 στους 3 λένε πως κύρια πηγή γνώσης είναι το σχολείο, αποκτά μεγάλη σημασία το σχεδόν καθολικό αίτημα (88%) της ελληνικής κοινωνίας να δοθεί μεγαλύτερη βαρύτητα στην διδασκαλία της Επανάστασης του 1821 στα σχολεία», υπογράμμισε κατά την παρουσίαση η Σοφία Τσιλιγιάννη.