Το ζήτημα της μετατροπής της Αγιά Σοφιάς σε τζαμί μπορεί να μην αποτελεί κεντρικό θέμα στην ατζέντα των ελληνοτουρκικών θεμάτων, ωστόσο, η χώρα μας, από την πρώτη στιγμή της ενέργειας από την Τουρκία καταγγέλλει το γεγονός.
Αυτό έπραξε χθες ο Πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης από το βήμα του Διεθνούς Φόρουμ των Δελφών στο διεθνές συνέδριο «The Next 50: The Future of World Heritage in Challenging Times, Enhancing Resilience and Sustainability», που διοργανώνει το Υπουργείο Πολιτισμού και Αθλητισμού σε συνεργασία με την UNESCO με αφορμή τη συμπλήρωση 50 ετών από την υπογραφή της Σύμβασης για την Παγκόσμια Πολιτιστική και Φυσική Κληρονομιά.
Ο κ. Μητσοτάκης έκανε λόγο για μια «θλιβερή και προκλητική υποχώρηση από τα ανθρωπιστικά ιδεώδη αναφερόμενος στην βεβήλωση της Αγιά Σοφίας. Χαρακτηριστικά ο Έλληνας Πρωθυπουργός τόνισε μπροστά στους αξιωματούχους των χωρών που συμμετέχουν ότι: “Πώς θα αντιμετωπίσουμε τις νέες απειλές, και πώς θα αντιδράσουμε σε αυτές τις οποίες δυστυχώς γνωρίζουμε όλοι καλά, όπως για παράδειγμα η πρόσφατη βεβήλωση ενός μνημείου που το έχουμε στην καρδιά μας, της Αγίας Σοφίας;” και πρόσθεσε: “Όσα έγιναν εκεί, σε αυτό το Μνημείο Παγκόσμιας Πολιτιστικής Κληρονομιάς της UNESCO, αποτελούν μια θλιβερή και προκλητική υποχώρηση από τα ανθρωπιστικά ιδεώδη που αντιπροσωπεύει η Σύμβαση για την Παγκόσμια Κληρονομιά. Είναι απαράδεκτο, τη στιγμή που προσπαθούμε να προχωρήσουμε ενωμένοι μπροστά και να οικοδομήσουμε ένα καλύτερο και λαμπρότερο μέλλον για όλους, να υπάρχουν εκείνοι που, αντιθέτως, προσπαθούν να μας γυρίσουν πίσω σε διαχωρισμούς του παρελθόντος”.
Η Ελλάδα και θεσμικά από το 2021 έχει κάθε λόγο να υπερασπίζεται τις αδικίες που υφίστανται τα Πολιτιστικά Μνημεία, πόσο δε όταν πρόκειται για Ορθόδοξα μνημεία τα οποία είναι ταυτόσημα με τον οικουμενικό χαρακτήρα του Ελληνισμού. Η εργαλοιοποίηση τόσο της θρησκείας όσο και συνεπακόλουθα των ιστορικών χώρων λατρείας, τους οποίους μάλιστα σεβάστηκε ο χρόνος μετά από τόσους αιώνες παρουσίας, αποτελεί ένα μείζων πρόβλημα της εποχής μας το οποίο καλούνται να ξεπεράσουν θεσμικά και με τη λήψη καίριων μέτρων οι αρμόδιοι θεσμοί. Ο δυναμικότερος εξ’ αυτών είναι η UNESCO από την οποία αναμένουμε να παρέμβει ισχυρά για το το ζήτημα της Αγιά Σοφιάς και όχι μόνο καθώς, στην Τουρκία, υπάρχουν και άλλοι ναοί που το καθεστώς τους έχει αλλάξει και από μουσεία έχουν γίνει τζαμιά. Χαρακτηριστικά παραδείγματα η Μονή της Χώρας και η Αγιά Σοφιά της Τραπεζούντας.
Άλλωστε, η χώρας μας δίνει αντίστοιχη μάχη και για την επιστροφή των Γλυπτών του Παρθενώνα από το Βρετανικό Μουσείο, ένα πάγιο αίτημα τόσο της Ελλάδας όσο και άλλων χωρών μιάς και πλέον τα Γλυπτά έχουν το δικό τους σπίτι, το Μουσείο της Ακρόπολης.
Τα βασικά θέματα της ατζέντας του συνεδρίου
Οι σύνθετες προκλήσεις σε ό,τι αφορά την προστασία της πολιτιστικής και φυσικής κληρονομιάς από την κλιματική κρίση και τον υπερτουρισμό, αποτελούν τα βασικά ζητήματα του Συνεδρίου.
“Τις τελευταίες δεκαετίες οι διεθνείς συνθήκες έχουν διαφοροποιηθεί σε τέτοιο βαθμό, ώστε να καθίσταται αναγκαίο η UNESCO και τα κράτη-μέλη να επανεκτιμήσουν και να αναπροσαρμόσουν την κοινή τους στρατηγική με γνώμονα τις τρέχουσες και μελλοντικές απειλές και ευκαιρίες. Η ανθρωπογενής κλιματική αλλαγή εξελίσσεται ταχύτατα σε κρίση και εκθέτει την ανθρωπότητα σε πολλούς και αυξανόμενους περιβαλλοντικούς κινδύνους, οι οποίοι απειλούν άμεσα και έμμεσα, βραχυπρόθεσμα και μακροπρόθεσμα ολόκληρο το σύνθετο φυσικό και πολιτισμικό περιβάλλον”, τόνισε, μεταξύ άλλων, στην ομιλία της η Υπουργός Πολιτισμού και Αθλητισμού κ. Λίνα Μενδώνη.
Διαβάστε ολόκληρη την ομιλία της Υπουργού Πολιτισμού και Αθλητισμού Λίνας Μενδώνη
Στις σύγχρονες προκλήσεις αναφέρθηκε η Γενική Διευθύντρια της UNESCO Audrey Azoulay επισημαίνοντας, μεταξύ άλλων:
“Υπάρχουν κράτη μέλη που δεν έχουν εντάξει κανένα μνημείο στον κατάλογο της παγκόσμιας πολιτιστικής κληρονομιάς της UNESCO. Αυτό συμβαίνει κυρίως στην Αφρική, όπου 12 κράτη μέλη δεν έχουν κανένα μνημείο στον κατάλογο. Σε αυτά τα κράτη μέλη θα παράσχουμε τεχνική υποστήριξη, προκειμένου να μπορέσουν να υποβάλουν τουλάχιστον μία υποψηφιότητα μέχρι το 2030. Η δεύτερη πρόκληση είναι να συνεχίσουμε το έργο μας σε επίπεδο προστασίας της παγκόσμιας πολιτιστικής κληρονομιάς, να την κατανοήσουμε καλύτερα και να τη μεταδώσουμε στις επόμενες γενιές. Η τρίτη πρόκληση σχετίζεται με το ζήτημα της προστασίας καθώς το περιβαλλοντικό αλλά και το τουριστικό αποτύπωμα είναι πολύ έντονο με αποτέλεσμα πολλά μνημεία να έχουν θιγεί. Θα πρέπει να αντιληφθούμε όλοι ότι υπάρχουν σημαντικές πτυχές που επηρεάζουν και την παγκόσμια πολιτιστική κληρονομιά. Η απειλή αυτή είναι εδώ και είναι μία πραγματικότητα. Οφείλουμε να δημιουργήσουμε τις κατάλληλες συνθήκες προκειμένου με αποτελεσματικό τρόπο να μπορέσουμε να προστατεύσουμε το αποτύπωμα της παγκόσμιας πολιτιστικής κληρονομιάς γιατί το διακύβευμα είναι πολύ μεγαλύτερο”.
Οι εργασίες του συνεδρίου αναμένεται να ολοκληρωθούν σήμερα, Παρασκευή 18 Νοεμβρίου.