Ημέρα Μνήμης η σημερινή για τον απανταχού Ελληνισμό, ιδιαίτερα για τους Ποντίου, η 19η Μαΐου έχει καθιερωθεί ως ημέρα ορόσημο για να θυμίζει τη Γενοκτονία την οποία υπέστησαν οι Έλληνες από τις ορδές των Τούρκων, με το έγκλημα να παραμένει ατιμώρητο καθώς οι γείτονες με κάθε ευκαιρία αρνούνται την αναγνώρισή της.
Η Βουλή των Ελλήνων, στις 24 Φεβρουαρίου 1994, αναγνώρισε επίσημα τη γενοκτονία των Ποντίων από το τουρκικό κράτος και ψήφισε ομόφωνα τον ορισμό της 19ης Μαΐου ως Ημέρας Μνήμης της Γενοκτονίας των Ελλήνων του Πόντου με τον νόμο 2193/1994. Δυστυχώς, μέχρι σήμερα δεν έτυχε η αναγνώριση της Γενοκτονίας των 353.000 θυμάτων από σύσσωμη τη διεθνή κοινότητα με τα θύματα να περιμένουν την δικαίωση και από αυτή την πλευρά.
Οι Εύζωνες θα ντυθούν με την ποντιακή φορεσιά – Εκδηλώσεις μνήμης
Η Παμποντιακή Ομοσπονδία Ελλάδος, με σημείο αναφοράς τη Γενοκτονία διοργανώνει εκδηλώσεις υπογραμμίζοντας παράλληλα πως «η Ημέρα αυτή αποτελεί την κορύφωση των επιδιώξεών μας για τη διεθνή αναγνώριση της Γενοκτονίας των Ελλήνων της Ανατολής. Απώτερος σκοπός του αγώνα μας για Διεθνή αναγνώριση της Γενοκτονίας, τίθεται η πρόληψη και η αποτροπή παρόμοιων εγκλημάτων, τα οποία, δυστυχώς, εξακολουθούν να ταλανίζουν την ανθρωπότητα».
Η κεντρική εκδήλωση Μνήμης στην Αθήνα θα πραγματοποιηθεί την Πέμπτη το απόγευμα στην πλατεία Συντάγματος με επίσημη αλλαγή της Προεδρικής Φρουράς στο Μνημείο του Άγνωστου Στρατιώτη, με ευζώνους ενδεδυμένους με τη φορεσιά του πόντιου αντάρτη, επιμνημόσυνη δέηση για τα θύματα της Γενοκτονίας των Ελλήνων του Πόντου, χαιρετισμό του προέδρου της Παμποντιακής Ομοσπονδίας Ελλάδος, Γιώργου Βαρυθυμιάδη, χαιρετισμούς εκπροσώπων φορέων, ομιλία από τον Πανιερώτατο Μητροπολίτη Πάφου κ.κ. Γεώργιο, καταθέσεις στεφάνων και πορεία προς την Τουρκική Πρεσβεία και επίδοση Ψηφίσματος.
Την Κυριακή 22 Μαΐου θα γίνει επίσημη έπαρση της Εθνικής Σημαίας στον Ιερό Βράχο της Ακρόπολης και θα ακολουθήσει επιμνημόσυνη δέηση για τα θύματα της Γενοκτονίας του Ποντιακού Ελληνισμού στον Ιερό Μητροπολιτικό Ναό Αθηνών, Προεξάρχοντος του Μακαριωτάτου Αρχιεπισκόπου Αθηνών και Πάσης Ελλάδος κ.κ. Ιερώνυμου .
Στην Θεσσαλονίκη η κεντρική εκδήλωση Μνήμης θα πραγματοποιηθεί την Πέμπτη το απόγευμα στην πλατεία Αγίας Σοφίας με επιμνημόσυνη δέηση για τα θύματα της Γενοκτονίας των Ελλήνων του Πόντου, στο μνημείο Γενοκτονίας του Δήμου Θεσσαλονίκης και κατάθεση στεφάνων. Θα ακολουθήσουν χαιρετισμοί και ομιλία από τον Δρ. Νικόλαου Μιχαηλίδη, καθηγητή Ανθρωπολογίας και Ελληνικών Σπουδών στο Πανεπιστήμιο του Μιζούρι, Σεν Λούις, ΗΠΑ. Η εκδήλωση θα ολοκληρωθεί με πορεία διαμαρτυρίας προς το Τούρκικο Προξενείο και επίδοση Ψηφίσματος.
Το μήνυμα της ΠτΔ
Στο μήνυμά της για την ημέρα η Πρόεδρος της Δημοκρατίας, Κατερίνα Σακελλαροπούλου, αναφέρει:
«Εκατόν τρία χρόνια μετά το ανηλεές πογκρόμ, κατά τη διάρκεια της οθωμανικής αυτοκρατορίας, σε βάρος του ελληνισμού του Πόντου, η μνήμη των εκατοντάδων χιλιάδων αθώων, που σφαγιάστηκαν ή εκτοπίστηκαν από τις πατρογονικές τους εστίες, παραμένει ζωντανή. Η Ελληνική Πολιτεία έχει αναγνωρίσει την Ποντιακή Γενοκτονία και στις 19 Μαΐου αποτίει φόρο τιμής στους αδικοχαμένους Έλληνες της περιοχής αυτής. Αναγνωρίζοντας, ταυτόχρονα, την καθοριστική συμβολή των ξεριζωμένων Ποντίων στην οικονομική, πολιτισμική και κοινωνική ανόρθωση της πατρίδας μας.
Η προάσπιση της ιστορικής γνώσης με την αναγνώριση του αποτρόπαιου αυτού εγκλήματος είναι αυτονόητο χρέος της διεθνούς κοινότητας. Ιδιαίτερα η σημερινή επέτειος, σε μια συγκυρία που ο αυταρχικός αναθεωρητισμός απειλεί ευθέως τη σταθερότητα του κόσμου μας, ενεργεί αποτρεπτικά, ώστε να μην ξαναζήσουμε παρόμοιες θηριωδίες. Ο σεβασμός στη διαφορετικότητα και η διαρκής επαγρύπνηση απέναντι στις διακρίσεις και τη βία είναι ευθύνη όλων μας».
Η ανάρτηση Δένδια
«Ημέρα μνήμης της Γενοκτονίας εις βάρος του Ποντιακού Ελληνισμού η σημερινή», αναφέρει ο υπουργός Εξωτερικών Νίκος Δένδιας σε ανάρτηση του στο twitter.
«Κρατάμε ζωντανή τη μνήμη των 353.000 θυμάτων, τιμάμε τη μεγάλη συμβολή των Ποντίων στην οικονομική, πνευματική και κοινωνική ζωή της χώρας, όπως και στους εθνικούς αγώνες», τονίζει.
Ημέρα μνήμης της Γενοκτονίας εις βάρος του Ποντιακού Ελληνισμού η σημερινή. Κρατάμε ζωντανή τη μνήμη των 353.000 θυμάτων, τιμάμε τη μεγάλη συμβολή των Ποντίων στην οικονομική, πνευματική και κοινωνική ζωή της χώρας, όπως και στους εθνικούς αγώνες. #Genocide pic.twitter.com/T18KIxeJIQ
— Nikos Dendias (@NikosDendias) May 19, 2022
Η συστηματική εξόντωση
Η τακτική των Τούρκων υπήρξε μεθοδική. Φόνευσαν Πόντιους προκρίτους, βουλευτές, δημοσιογράφους, καθηγητές, μαθητές και ιερείς, μετά από υποτιθέμενες δίκες στα «Δικαστήρια Ανεξαρτησίας», ώστε όσοι Έλληνες επιζήσουν να απομείνουν ακέφαλοι και ανίκανοι όποιας οργάνωσης· λεηλάτησαν και διέλυσαν τα μοναστήρια, όπως τις ιστορικές Μονές Παναγίας Σουμελά και Αγίου Ιωάννου Βαζελώνος· κατέστρεψαν τα ιερά κειμήλια των εκκλησιών· αιχμαλώτισαν, βασάνισαν τους μοναχούς και τις μοναχές και ορισμένους τους σκότωσαν. Εξισλάμισαν βίαια τους Έλληνες κατοίκους δεκάδων χωριών· υποχρέωσαν ετσιθελικά Χριστιανές να παντρευτούν μουσουλμάνους· σκότωσαν έγκυες γυναίκες· άρπαξαν άλλες και τις διέφθειραν με τις χυδαίες ορέξεις τους, τις έκλεισαν στα σύγχρονα χαρέμια τους και τους επέβαλαν να κυοφορήσουν τα προϊόντα του βιασμού· δολοφόνησαν μικρά παιδιά.
Ωστόσο, ο ποντιακός ελληνισμός παρά τη φρίκη της εξόντωσης, τις λεηλασίες και ωμότητες, την εκρίζωση και τον εκτοπισμό που βίωσε, δεν ξέχασε, δεν ξεχνά. Διατήρησε και διατηρεί αναλλοίωτη την ιστορική του μνήμη, τον δυναμισμό και την πλούσια παράδοσή του.
Οι φάσεις
Η πρώτη φάση της Γενοκτονίας εναντίον των Ελλήνων αρχίζει το 1908 και κρατά μέχρι την έναρξη του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου, όταν το Ανατολικό ζήτημα, η άνοδος των Νεότουρκων, οι Βαλκανικοί Πόλεμοι και η είσοδος της Γερμανίας ως στρατηγικού εταίρου του Οθωμανικού κράτους, δημιούργησαν τις συνθήκες για την έναρξη των διωγμών των Ελλήνων.
Η δεύτερη περίοδος ξεκίνησε το 1915, όταν οι συγκρούσεις του Α΄ Παγκοσμίου πολέμου αναβάθμισαν την πολιτική της Γενοκτονίας. Το σχέδιο εξόντωσης υλοποιείται με τη συμμετοχή του στρατού και παραστρατιωτικών ομάδων και στοχεύει στη δολοφονία ή την εκτόπιση των ανδρών σε στρατόπεδα συγκέντρωσης και στην εξόντωση των γυναικών, των παιδιών και των ηλικιωμένων.
Η περίοδος 1919-1923 αποτελεί την τρίτη, τελευταία και πιο έντονη φάση της γενοκτονίας με την εδραίωση του Μουσταφά Κεμάλ («Ατατούρκ») στο οθωμανικό εσωτερικό. Από το 1919 και μέχρι τον Αύγουστο του 1923 ο Κεμάλ προχώρησε στη τελευταία φάση εξόντωσης των Ελλήνων.
Τα μοναστήρια που δεν γλίτωσαν την οργή
Από την οργή των Νεότουρκων δεν γλίτωσε ούτε η Παναγία η Σουμελα, την οποία έκαψαν προκειμένουν να αφανίσουν εντελώς το ελληνικό στοιχείο από την περιοχή. Πριν βάλουν φωτιά, είχαν αρπάξει όλα τα πολύτιμα κειμήλια της μονής.
Οι μοναχοί όμως, που είχαν προβλέψει το χτύπημα των Τούρκων, είχαν φροντίσει να κρύψουν τη θαυματουργή εικόνα της Παναγίας Σουμελά, καθώς και άλλα κειμήλια, όπως το Ευαγγέλιο του Οσίου Χριστόφορου και ένα Σταυρό από Τίμιο Ξύλο, που είχε δωρίσει στη Μονή ο αυτοκράτορας Μανουήλ Γ’ της δυναστείας των Κομνηνών.
Τα ιερά κειμήλια θάφτηκαν στο παρεκκλήσι της Αγίας Βαρβάρας που βρισκόταν σε απόσταση 2 χιλιομέτρων από το μοναστήρι.
Η μονή του Αγίου Ιωάννη Βαζελώνος αποτελεί την πρώτη μόνη που ιδρύθηκε στον Πόντο, από τους πρώτους Ποντίους χριστιανούς που ζούσαν στα παράλια της Μικράς Ασίας, και θεωρείται ένα από τα αρχαιότερα ελληνικά μοναστήρια. Χτίστηκε μεταξύ του 270-317 μ.Χ. και απέχει 40 χλμ. από την Τραπεζούντα.
Το 1923 η μόνη ακολούθησε την τραγική μοίρα του υπόλοιπου Ελληνισμού του Πόντου και της Μικράς Ασίας. Ο μοναχός Διονύσιος Αμαραντίδης κατά την έξοδο από τη μονή, διέσωσε και μετέφερε στην Ελλάδα στη μονή της Αγίας Τριάδος στις Σέρρες την εικόνα του Αγίου Ιωάννη Προδρόμου. Η ανιστόρηση της βασιλικής, πατριαρχικής και σταυροπηγιακής μονής Αγίου Ιωάννη Βαζελώνα, επιχειρείται στον Άγιο Δημήτριο Ελλησπόντου Κοζάνης από το σωματείο «Αγίου Ιωάννη Βαζελώνα».
Το 1970, η εικόνα της απότομης του Αγίου Ιωάννη τοποθετήθηκε με τιμές στον Ιερό Ναό Προδρόμου και Βαπτιστού Αγίου Ιωάννη, στον Άγιο Δημήτριο, όπου γίνεται πανηγυρικός εορτασμός κάθε χρόνο στις 24 Ιουνίου.