Η 20 Ιουλίου στην Κύπρο, τα τελευταία 46 χρόνια, δεν συνδέεται μόνο με τη μνήμη του Προφήτη Ηλία, αλλά συνδέεται με τη θλιβερή και μαύρη επέτειο της Τουρκικής εισβολής, γεγονός που προκαλεί θλίψη και πόνο, τον οποίο συναντά κανείς ζωγραφισμένο στα πρόσωπα των ανθρώπων μέχρι και σήμερα.
Η φετινή επέτειος μάλιστα τυγχάνει σε μια χρονική περίοδο υψηλών προκλήσεων και παραβατικών ενεργειών από την πλευρά της Τουρκίας η οποία όλα αυτά τα χρόνια από την εισβολή και ύστερα έχει επιφέρει τεράστια καταστροφή στα θρησκευτικά και πολιτιστικά μνημεία που βρίσκονται στα Κατεχόμενα, μετατρέποντας Εκκλησίες ακόμη και σε στάβλους.
Σήμερα πραγματοποιήθηκε το πρωί στον Τύμβο της Μακεδονίτισσας, η επιμνημόσυνος δέηση υπέρ αναπαύσεως των ψυχών των πεσόντων αξιωματικών και οπλιτών κατά την τουρκική εισβολή του 1974, που τελέστηκε με αφορμή τη σημερινή επέτειο της αποφράδας ημέρας.
Η πολιτική και πολιτειακή ηγεσία της Κύπρου απέτισε φόρο τιμής στους ηρωικώς πεσόντες για την υπεράσπιση της Κύπρου, παρουσία του Προεδρεύοντος της Δημοκρατίας, Προέδρου της Βουλής, Δημήτρη Συλλούρη. Την Ελλάδα εκπροσώπησαν ο Υπουργός Εθνικής Άμυνας της Ελλάδας Νικόλαος Παναγιωτόπουλος και ο Αναπληρωτής Πρόεδρος της Διαρκούς Επιτροπής Ευρωπαϊκών Υποθέσεων της Βουλής των Ελλήνων Δημήτρης Καιρίδης.
Σε όλες τις πόλεις της ελεύθερης Κύπρου διοργανώνονται εκδηλώσεις μνήμης και τιμής για τους πεσόντες και δεήσεις για διακρίβωση της τύχης των αγνοουμένων της κυπριακής τραγωδίας.
Σε κλίμα συγκίνησης τελέστηκαν τα μνημόσυνα για τα θύματα της Εισβολής
Χθες στην Πάφο, στον Μητροπολιτικό Ναό των Αγίων Θεοδώρων τελέστηκε, προεξάρχοντος του Πανειρωτάτου Μητροπολίτου Πάφου κ. Γεωργίου, επιμνημόσυνη δέηση για τα θύματα της Τουρκικής Εισβολής. Παρέστη και ο υπουργός Άμυνας της Κύπρου κ. Χαράλαμπος Πετρίδης, ο οποίος στην ομιλία του μεταξύ άλλων, τόνισε:
“Το έγκλημα σε βάρος της Κύπρου, που σχεδιάστηκε από τη Χούντα και εκτελέστηκε από όργανά της στην Κύπρο, ανέτρεψε την εκλελεγμένη κυβέρνηση και άνοιξε την Κερκόπορτα για την Τουρκική Εισβολή. Οι επεκτατικές βλέψεις της Τουρκίας και οι διχοτομικοί της σχεδιασμοί βρήκαν το μαύρο εκείνο καλοκαίρι του 1974 έδαφος για να υλοποιηθούν. Το προδοτικό πραξικόπημα, λειτούργησε ως πρόφαση για την εισβολή της Τουρκίας στη χώρα. Οι συνέπειες τραγικές: Χιλιάδες νεκροί, εγκλωβισμένοι, αγνοούμενοι και πρόσφυγες, λεηλασίες των θρησκευτικών και πολιτιστικών μας συμβόλων. Η εισβολή του Τούρκου Αττίλα, έφερε τον πόνο και την καταστροφή. Δεν πρέπει ποτέ να ξεχνούμε τι μας οδήγησε στη σημερινή απαράδεκτη κατάσταση πραγμάτων με τη συνεχιζόμενη κατοχή, τον εποικισμό, την καταστροφή των ιερών και των οσίων μας και την προσπάθεια της Τουρκίας να διαγράψει την ιστορία μας. Την ιστορική μας διαδρομή την επηρέασαν και δικά μας λάθη και παραλείψεις. Δυστυχώς, οι προσωπικές έριδες, τα μίση και τα πάθη, δίχασαν σε διάφορες χρονικές στιγμές το λαό μας με αποκορύφωμα το πραξικόπημα που ήταν η αφορμή για την εισβολή του βάρβαρου κατακτητή“.
Αλλά και στο Παραλίμνι Εκκλησία, πολιτεία και οι οικογένειες των ηρωικώς πεσόντων και των καθ΄ οιονδήποτε τρόπο αναιρεθέντων κατά το πραξικόπημα και την Τουρκική εισβολή του 1974, Παραλιμνιτών, τίμησαν τη μνήμη τους χθες, Κυριακή, 19 Ιουλίου. Της Θείας Λειτουργίας στον Μητροπολιτικό ναό του Αγίου Γεωργίου, προεξήρχε ο Πανιερώτατος Μητροπολίτης Κωνσταντίας και Αμμοχώστου κ. Βασίλειος, πλαισιούμενος από εφημερίους και διακόνους του ναού και της Μητροπόλεως. Ανεπεύθη επίσης δέησις, υπέρ ανευρέσεως των αγνοουμένων Παραλιμνιτών.
Ακολούθησε τρισάγιο και κατάθεση στεφάνων στο Μνημείο πεσόντων και αγνοουμένων του Δήμου Παραλιμνίου που βρίσκεται πλησίον του ναού.
“Πέραν του 50% των υποθέσεων των αγνοουμένων που κατατέθηκαν στην ΔΕΑ, εξακολουθούν να αγνοούνται και δυστυχώς είναι τραγικό ότι παρά τις συντονισμένες προσπάθειες μας σε Κύπρο και στο διεθνή χώρο δεν έχει καμφθεί η τουρκική απάνθρωπη αδιαλλαξία”, ανέφερε ο Επίτροπος Προεδρίας κ. Φώτη Φωτίου στην εκδήλωση μνήμης για τους αγνοουμένους με αφορμή τις Μαύρες Επετείους του 1974 στον Τύμβο της Μακεδονίτισσας. Όπως σημείωσε, ενδεικτικό της τραγικής κατάστασης που επικρατεί είναι το γεγονός ότι εξακολουθούν να αγνοούνται πέραν του 50% των υποθέσεων των αγνοουμένων που κατατέθηκαν στην ΔΕΑ, και αυτό λόγω της αρνητικής στάσης που τηρεί για μισό σχεδόν αιώνα η κατοχική δύναμη. «Η τουρκική αναλγησία δεν έχει προηγούμενο», είπε.
Το χρονικό μιας μαύρης ημέρας
Στις 19 Ιουλίου ο Αρχιεπίσκοπος Μακάριος Γ’ εκφώνησε ομιλία ενώπιον του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ, όπου χαρακτήρισε το πραξικόπημα ως εισβολή της Χούντας στην Κύπρο και κατάλυση της ανεξαρτησίας της, ενώ ταυτόχρονα κάλεσε το Συμβούλιο Ασφαλείας να παρέμβει με όλα τα πρόσφορα μέσα για την αποκατάσταση της δημοκρατίας. Ο Τούρκος Πρωθυπουργός, Μπουλέντ Ετζεβίτ, άρπαξε την ευκαιρία που επιζητούσε η Άγκυρα από πολύ καιρό και ισχυριζόμενος ότι δεν επρόκειτο για εισβολή, αλλά για «ειρηνική επέμβαση», με σκοπό την επαναφορά της συνταγματικής τάξης στην Κύπρο, που είχε καταλυθεί από το πραξικόπημα κατά του Μακαρίου, εισέβαλε μια μέρα μετά, στις 20 Ιουλίου 1974. Με την κωδική ονομασία «Αττίλας» η τουρκική εισβολή ξεκίνησε στις 05:30 στις 20 Ιουλίου 1974, με αποβατικές και αεροπορικές επιχειρήσεις. Οι αλεξιπτωτιστές έπεφταν μαζικά ενώ δυνάμεις πεζικού της Τουρκίας αποβιβάζονταν στις παραλίες της Κερύνειας. Συμμετείχαν συνολικά γύρω στους 40.000 άνδρες υπό τη διοίκηση του αντιστρατήγου Νουρετίν Ερσίν. Η «κυβέρνηση» των πραξικοπηματιών του Νίκου Σαμψών παραιτήθηκε υπό το βάρος των εξελίξεων στις 23 Ιουλίου 1974. Η Άγκυρα μέχρι σήμερα υποστηρίζει ότι δεν επρόκειτο για εισβολή, αλλά για «ειρηνική επέμβαση», με σκοπό την επαναφορά της συνταγματικής τάξης στην Κύπρο, που είχε καταλυθεί από το πραξικόπημα κατά του Μακαρίου πέντε μέρες νωρίτερα.
Παρά τις εκκλήσεις του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ [Ψήφισμα 353 (1974)] και τη γρήγορη αποκατάσταση της συνταγματικής τάξης στο νησί, η Τουρκία κατέλαβε το 36,2 τοις εκατό της εδαφικής επικράτειας της Κυπριακής Δημοκρατίας και εκτόπισε βίαια περίπου 200.000 Ελληνοκυπρίους από τις εστίες τους. Άλλοι 20.000 Ελληνοκύπριοι, οι οποίοι παρέμειναν στις κατεχόμενες περιοχές, εξαναγκάστηκαν και αυτοί τελικά να εγκαταλείψουν τα σπίτια τους και να αναζητήσουν καταφύγιο στις ελεγχόμενες από την κυπριακή Κυβέρνηση περιοχές. Μέχρι τον Απρίλιο 2013 λιγότεροι από 328 εγκλωβισμένοι Ελληνοκύπριοι και 109 Μαρωνίτες παρέμεναν στις κατεχόμενες περιοχές.
Μεγάλη η καταστροφή στα θρησκευτικά και πολιτιστικά μνημεία στα Κατεχόμενα
Τον Νοέμβριο του 1983, η Τουρκία υποκίνησε και επιδοκίμασε τη «μονομερή ανακήρυξη ανεξαρτησίας» στην κατεχόμενη περιοχή από την τουρκοκυπριακή ηγεσία.
Εκατοντάδες εκκλησίες έχουν μετατραπεί σε τζαμιά, στάβλους, καφετέριες, καζίνα, ακόμη και σε νεκροτομεία, ενώ δεν είναι λίγα τα νεκροταφεία που έχουν καταστραφεί:
-133 εκκλησίες και μοναστήρια έχουν βεβηλωθεί.
-15.000 εικόνες, από τις οποίες 3.500 βυζαντινές, έχουν κλαπεί.
-77 εκκλησίες έχουν μετατραπεί σε τεμένη.
-28 εκκλησίες χρησιμοποιούνται από τον τουρκικό στρατό ως αποθήκες και ως… πολυβολεία.
Αρκετές εκκλησίες χρησιμοποιούνται ακόμη από τις κατοχικές δυνάμεις ως νοσοκομεία.
-15 εκκλησίες έχουν μετατραπεί σε στάβλους.
-20 εκκλησίες έχουν μετατραπεί σε μπαράκια, καφετέριες, νυχτερινά κέντρα και καζίνα!
– 1 εκκλησία, αυτή του Σωτήρος στο χωριό Χρυσηλίου, έχει μετατραπεί σε… νεκροτομείο.
Σε αυτούς τους τόπους, στο πέρασμα των χρόνων έχουν τελεσθεί άχραντα μυστήρια και αυτοί οι τόποι σήμερα έχουν βεβηλωθεί κι έχουν γίνει στάβλοι. Αυτό δεν αντέχεται και όταν το αντικρίσεις από κοντά δεν μπορείς από το να γεμίσεις οργή και αγανάκτηση.
Σαν συνέπεια της τουρκικής εισβολής του 1974 και της παράνομης κατοχής του 36.2% του Κυπριακού εδάφους, η πολιτιστική και θρησκευτική κληρονομιά στην περιοχή που δεν βρίσκεται υπό τον αποτελεσματικό έλεγχο της Κυβέρνησης της Κυπριακής Δημοκρατίας έχει υποστεί την πιο βίαιη και συστηματική καταστροφή.
Σαν αποτέλεσμα της συνεχιζόμενης πολιτικής της λεηλασίας, καταστροφής και βεβήλωσης από τις κατοχικές αρχές προς τη θρησκευτική και πολιτιστική κληρονομιά της Κύπρου, εκατοντάδες ιστορικά και λατρευτικά μνημεία σε διάφορα σημεία των κατεχομένων περιοχών έχουν καταστραφεί, λεηλατηθεί και υποστεί βανδαλισμούς.
Έχουν γίνει παράνομες ανασκαφές και καλλιτεχνικοί θησαυροί έχουν κλαπεί από μουσεία, καθώς και ιδιωτικές συλλογές, κι έχουν πωληθεί στο εξωτερικό.
Παρά το γεγονός ότι η Τουρκία είναι συμβαλλόμενο μέρος στη Σύμβαση της Χάγης (1965) καθώς και στη Σύμβαση της ΟΥΝΕΣΚΟ (1970) «για τους Τρόπους Απαγόρευσης και Παρεμπόδισης της Παράνομης Εισαγωγής, Εξαγωγής και Μεταβίβασης Ιδιοκτησίας της Πολιτιστικής Κληρονομιάς», επιμένει να μη συμμορφώνεται με τις υποχρεώσεις της που προκύπτουν από αυτές τις συμβάσεις και συνεχίζει τη συστηματική καταστροφή της πολιτιστικής κληρονομιάς της Κύπρου.
Σύμφωνα με στοιχεία από τις αρμόδιες αρχές της Κυπριακής Δημοκρατίας, περισσότερες από 500 Ελληνορθόδοξες εκκλησίες και ξωκλήσια καθώς και 17 μοναστήρια σε πόλεις και χωριά των κατεχομένων περιοχών έχουν λεηλατηθεί, γίνει επίτηδες αντικείμενα βανδαλισμού και σε μερικές περιπτώσεις κατεδαφιστεί.
Βίντεο από το αρχείο της Μαρίας Γιαχνάκη