Επανεκκινεί σήμερα στην Κωνσταντινούπολη, μετά από περίπου 5 χρόνια, ο 61ος γύρος των διερευνητικών επαφών μεταξύ της Ελλάδας και της Τουρκίας.
Η Αθήνα έχει διαμηνύσει ότι δεν συζητά τίποτα άλλο εκτός από την οριοθέτηση της υφαλοκρηπίδας και της ΑΟΖ στο Αιγαίο και στην Ανατολική Μεσόγειο, βάσει του Διεθνούς Δικαίου. Από την πλευρά της ωστόσο η Άγκυρα, δια μέσου κυβερνητικών στελεχών, δείχνει ότι επιθυμεί ανοικτή ατζέντα που θα περιλαμβάνει από την αποστρατιωτικοποίηση των νησιών μέχρι τις «γκρίζες ζώνες» αλλά και θέματα «τουρκικής» μειονότητας της Θράκης.
Τις προηγούμενες ημέρες το καθεστώς Ερντογάν είχε ανεβάσει την ρητορική των προκλήσεων, ενώ παρά τις διεθνείς αντιδράσεις συνεχίζει να αλλοιώνει τον ορθόδοξο χαρακτήρα της Αγίας Σοφιάς με βέβηλες παρεμβάσεις.
Σύμφωνα με εκτενές ρεπορτάζ του TRTHaber, ισλαμικά αντικείμενα που αποθηκεύτηκαν κατά την περίοδο το σύμβολο αυτό της Ορθοδοξίας ήταν μουσείο, αναμένεται να επιστρέψουν στο τζαμί μετά από 87 χρόνια. Έχει αρχίσει ήδη η αποκατάσταση καλλιγραφικών ισλαμικών πινακίδων προκειμένου να τοποθετηθούν και πάλι στην Αγιά Σοφιά.
Στα ίδια δημοσιεύματα τονίζεται επίσης ότι πολλά αντικείμενα της οθωμανικής περιόδου που φυλάσσονται στις αποθήκες του Τουρκικού και Ισλαμικού Μουσείου Τεχνών θα επιστρέψουν στην Αγία Σοφία. Στο ρεπορτάζ προβάλλονται επίσης παλαιές φωτογραφίες στις οποίες στηρίζονται οι ερευνητές για να δώσουν στο σύμβολο αυτό της Ορθοδοξίας “την μορφή του τεμένους, όπως ήταν”
Οι “μη δεσμευτικές” διερευνητικές συνομιλίες
Στην Κωνσταντινούπολη βρίσκονται ήδη από το απόγευμα της Κυριακής ο επικεφαλής της ελληνικής διπλωματικής ομάδας στις διερευνητικές επαφές θα είναι ο πρέσβης ε.τ. Παύλος Αποστολίδης, που έχει ηγηθεί στους περισσότερους γύρους των διερευνητικών συνομιλιών και ο έμπειρος διπλωμάτης, πρέσβης Αλέξανδρος Κουγιού. Η τουρκική πλευρά εκπροσωπείται από τον υφυπουργό Εξωτερικών Σεντάτ Ονάλ, και τον επικεφαλής της Διεύθυνσης Ναυτιλίας, Αεροπλοΐας και Συνόρων του τουρκικού ΥΠΕΞ, Τσαγατάι Ερτσίγες. Ο επί σειρά ετών εκπρόσωπος της Τουρκίας στις διερευνητικές Φεριντούν Σινιρλίογλου δεν συμμετέχει, καθώς εκπροσωπεί τη χώρα του στα Ηνωμένα Έθνη.
Οι δύο αντιπροσωπείες θα πιάσουν το νήμα των συζητήσεων από τον 60ό γύρο των διερευνητικών επαφών που διεξήχθησαν στην Αθήνα την 1η Μαρτίου του 2016.
Έπειτα από μια περίοδο τουρκικών προκλήσεων και παραβιάσεων και μετά τη σύνοδο κορυφής της ΕΕ τον Δεκέμβριο όπου επισημάνθηκε η «ανάγκη συνεχούς αποκλιμάκωσης ώστε να καταστεί δυνατή η ταχεία επανέναρξη και η ομαλή συνέχιση των άμεσων διερευνητικών συνομιλιών μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας», στις 11 Ιανουαρίου η τουρκική πλευρά, ως οικοδέσποινα, πρότεινε την 25η Ιανουαρίου ως ημερομηνία διεξαγωγής τους, κάτι που αποδέχθηκε η Ελλάδα.
Σημειώνεται πως ο 61ος γύρος διεξάγεται σε λιγότερο από δύο μήνες από τη σύνοδο κορυφής της ΕΕ της 25ης-26ης Μαρτίου, κατά την οποία ο ύπατος εκπρόσωπός της Ζοσέπ Μπορέλ θα υποβάλει την έκθεσή του σχετικά με την πορεία των πολιτικών, οικονομικών και εμπορικών σχέσεων ΕΕ-Τουρκίας, καθώς και σχετικά μέσα και επιλογές.
Η διαδικασία των εμπιστευτικών διερευνητικών επαφών συμφωνήθηκε τον Μάρτιο του 2002, στο πλαίσιο της διαδικασίας της ελληνο-τουρκικής προσέγγισης που εγκαινιάσθηκε το 1999 και είναι άτυπες συνομιλίες και όχι διαπραγματεύσεις. Υπογραμμίζεται ότι κατά τις συνομιλίες δεν τηρούνται πρακτικά και ουδεμία πλευρά αναλαμβάνει υποχρεώσεις και δεσμεύσεις.
Εκτός από την Κωνσταντινούπολη, η τουρκική πλευρά έχει φιλοξενήσει τις διερευνητικές επαφές στην Άγκυρα, στην Αλικαρνασσό (Bodrum), στο Τσεσμέ (Κρήνη) και στη Σμύρνη, ενώ η Ελλάδα εκτός από την Αθήνα, στο Ναύπλιο και στη Θεσσαλονίκη.
Στις περίπου δύο δεκαετίες που έχουν περάσει από την πρώτη συνάντηση, έχουν διεξαχθεί 60 γύροι επαφών, χωρίς ωστόσο η περιοδικότητά τους να είναι δεδομένη. Υπήρξαν χρονιές κατά τις οποίες έγιναν περισσότεροι από δέκα γύροι επαφών και άλλες που έγινε μόνον ένας, ενώ την τελευταία πενταετία δεν υπήρξε κανένας. Χαρακτηριστικό είναι πως τα πρώτα χρόνια ήταν εντατικές, έως το τέλος του 2004 είχαν πραγματοποιηθεί 27 γύροι επαφών, στα τέλη του 2010 ανέρχονταν στους 48 και έφτασαν τους 60 την 1η Μαρτίου του 2016.