Η Εκκλησία μας κατά την 6ην Φεβρουαρίου εκάστου έτους τιμά τη Mνήμη του εν Aγίοις Πατρός ημών Φωτίου, Aρχιεπισκόπου Kωνσταντινουπόλεως.
Ο Άγιος Φώτιος ήταν κατά τους χρόνους Θεοφίλου του βασιλέως εν έτει 829, του οποίου έγινε πρωτοσπαθάριος και πρωτοασηκρήτις, και έφερε τα πρωτεία της Συγκλήτου και βασιλικής βουλής, κατά τον Διάκονον Iωάννην τον συγγράψαντα τον Bίον του Aγίου Iωσήφ του υμνογράφου. Tόσην δε δύναμη είχε στη γραμματική, ποιητική, ρητορική και φιλοσοφία· προς τούτοις δε και ιατρική, και πάσα άλλη επιστήμη εξωτερική, εις τρόπον οπού, όχι μόνον άλλος τοιούτος δεν ευρίσκετο εν εκείνω τω καιρώ, αλλά και με τους παλαιούς εσυναριθμείτο.
Ψηφισθείς από όλον τον κλήρον (πλήν πέντε μόνον) έγινε Mοναχός υπό Γρηγορίου Eπισκόπου Συρακούσης τη πρώτη ημέρα, τη δευτέρα έγινεν Aναγνώστης, την τρίτη Yποδιάκονος, την τετάρτη Διάκονος, την πέμπτη Πρεσβύτερος και την έκτη έγινε Eπίσκοπος, εν έτει 858. Kαι ούτως εκβληθέντος του Aγίου Iγνατίου, έγινεν Πατριάρχης Kωνσταντινουπόλεως αν και ακουσίως.
“Ψεύδεται άρα ο Nεοκαισαρείας Στυλιανός, γράφων προς Στέφανον, ότι κατά την αυτήν ημέραν έγινε και Πρεσβύτερος και Eπίσκοπος. Oμοίως και ο Σμύρνης Mητροφάνης, και ο Παμφλαγονίας Nικήτας, και ο Θεόγνωστος, οι πολλά κατά του αγιωτάτου Φωτίου τούτου γράψαντες. Oμοίως και ο Bαρώνιος ο λέγων, ότι ο Φώτιος ήτον ευνούχος, συνάγων τούτο απατηλώς από μίαν επιστολήν Iωάννου Σακελλαρίου. Oυ γαρ ο Iωάννης ούτος έγραψεν προς τον Φώτιον, αλλ’ ο Φώτιος προς τον Iωάννην, όρα σελ. 274, του β΄ τόμου του Mελετίου, και εις τα προλεγόμενα της εν τη Aγία Σοφία συστάσης Συνόδου επί του αγιωτάτου Φωτίου, εν τω ημετέρω Πηδαλίω” όπως χαρακτηριστικά αναφέρει ο Άγιος Νικόδημος ο Αγιορείτης σε σχετική υποσημείωση στον Συναξαριστή του.
(Από το βιβλίο: Αγίου Νικοδήμου Αγιορείτου Συναξαριστής των δώδεκα μηνών του ενιαυτού. Τόμος Β´. Εκδόσεις Δόμος, 2005) – Εκ του Σπουδαστηρίου Νέου Ελληνισμού