Το δια των όπλων θαύμα το οποίο συντελέστηκε το 1821 και αποτέλεσε σταθμό για την απελευθέρωση της Αττικής γης, από τον τουρκικό ζυγό μας περιγράφει ο Αρχιμανδρίτης π. Φιλούμενος Ρούμπης, Προϊστάμενος Ι.Ν.Αγίου Δημητρίου Όπλων.
Ακούστε την ιστορία που έχει σφραγίσει τον Ιερό Ναό με τις πρεσβείες του Αγίου Δημητρίου.
Εικονολήπτης: Ανδρέας Χαλκιόπουλος
Μοντάζ : Ανδρέας Χαλκιόπουλος
Ρεπορτάζ: Δημήτρης Στρουμπάκος
Ο Ενοριακός Ιερός Ναός, κείµενος επί της Οδού Στρατηγού Καλλάρη στην περιοχή των Κάτω Πατησίων, αποτελείται από τον κυρίως Ναό, στον οποίο έχει ενσωµατωθεί ο παλαιός και ιστορικός Ιερός Ναός του Αγίου Δηµητρίου, ο οποίος φέρει το προσωνύµιο «των Όπλων». Ο νέος Ιερός Ναός θεµελιώθηκε το έτος 1976 από τον τότε Επίσκοπο Βρεσθένης (και σημερινό Αρχιεπίσκοπο Αμερικής) κ. Δημήτριο, αποπερατώθηκε περί το έτος 1981 και εγκαινιάσθηκε την Κυριακή του Παραλύτου του έτους 1985.
Όσον αφορά στον παλιό και ιστορικό Ιερό Ναό, του οποίου η έρευνα ευρίσκεται εν εξελίξει, καθώς αυτή την περίοδο πραγματοποιοῦνται έργα συντήρησης και αποκατάστασης, οδηγούμαστε στο συµπέρασµα ότι οι αναφορές των ιστορικών περί υπάρξεως πρωτοχριστιανικού- παλαιοχριστιανικού Ναού στην περιοχή πιθανότατα ταυτίζονται µέ αυτόν τον Ιερό Ναό. Η άποψη αυτή ενισχύεται και από το γεγονός ότι ο κεντρικός κίονας της Αγίας Τραπέζης του αποτελεί τµήµα αρχαιοελληνικού κιονοκράνου κορινθιακού τύπου. Επιπλέον, διακρίνονται έξι διαφορετικές φάσεις τοιχογραφικού διακόσμου, η πρωιµότερο των οποίων λανθάνει χρονολογήσεως. Τέλος, κάτω από το Ιερό Βήµα µαρτυρείται η ύπαρξη υπογείου στοάς, στην οποία φυλάσσονταν κατά τους χρόνους της Ελληνικής Επαναστάσεως τα πολεµοφόδια, η οποία µέχρι τώρα δεν έχει αποσφραγισθεί.
Ο Ιερός Ναός του Αγίου Δηµητρίου των Όπλων, εκτός του πλήθους των αναφορών του στην τοπική παράδοση, συνδέεται άρρηκτα και µε την Ελληνική Επανάσταση, αποτελεί δε κοµβικό σηµείο για την έναρξη του αγώνα στην Αττική. Στο βιβλίο του Δηµητρίου Γεωργ. Γιώτα, «Οι Μενιδιάτες κατά τον 18ο αιώνα και την Επανάσταση του ’21» (Αχαρνές, 1990, σελ. 53-54) κα ταγράφονται τα εξής: «…λίγο πριν επαναστατήσει η Αττικη ύπαιθρος, ο Χατζη-Μελέτης µε τη συνοδεία του κατέβηκε στην Αθήνα και επισκέφθηκε το Βοεβόδα.
Στη συζήτηση που είχαν, ο Χατζη-Μελέτης του παρέστησε τα πράγµατα πολύ άσχηµα. Ότι δηλαδή, γύρω από την Αθήνα τριγύριζαν διάφορες συµµορίες Τουρκαλβανών που κάθε µέρα αυξάνονταν και στόχο είχαν τη λεηλασία της πόλης. Ακόµα του είπε ότι ο οπλισµός των Χασιωτών δεν είναι επαρκής για να τις συγκρατήσει, αν προσπαθούσαν να κατέβουν προς την πόλη από το δερβένι αυτό
Ο Βοεβόδας, που µέχρι τότε δεν είχε στοιχεία για την εξέγερση των Χασιωτών, συναίνεσε να δοθεί πρόσθετος οπλισµός στο Χατζή-Μελέτη. Προνοητικός αυτός, είχε µαζί του και µουλάρια, τα οποία φόρτωσε µε τον οπλισµό και αµέσως αναχώρησε για τη Χασιά. Στον Άγιο Δηµήτριο (σήµερα σώζεται η εκκλησία στην οδό στρατηγού Καλάρη κοντά στις Τρεις Γέφυρες), σταµάτησε να ξεκουράσει τα ζώα και τους ανθρώπους του. Ξάπλωσαν και κοιµήθηκαν στην Εκκλησία. Στον ύπνο του άκουσε µιά φωνή, προερχόµενη από την εικόνα του Αγίου Δηµητρίου, να τον προστάζει: -«Στα όπλα!». Αλαφιασµένος ξύπνησε και πιστεύοντας ότι ήταν θαύµα και προειδοποίηση, πρόσταξε τα παληκάρια του να φορτώσουν αµέσως τα µουλάρια και να φύγουν. Έτσι κι έγινε. Μετά από ώρα έφτασαν και οι Τούρκοι, οι οποίοι είχαν πείσει τον Βοεβόδα ότι είχε κάνει λάθος να εξοπλίσει µέ πρόσθετο οπλισµό τους Χασιώτες και παίρνοντας την άδειά του, έτρεξαν να προλάβουν το Χατζη-Μελέτη για να του πάρουν τα όπλα πίσω. Ήταν όµως αργά. Ο Χατζη- Μελέτης ήταν κιόλας στη Χασιά, οπλισµένος και δυνατός. Έτσι λοιπόν λέει η παράδοση. Από τότε, το ξωκλήσι του Αγ. Δηµητρίου ονοµάστηκε «Άγιος Δηµήτριος των όπλων».
Την παράδοση αυτή, για τον εξοπλισµό των Χασιωτών, επιβεβαιώνουν και ιστορικοί (οι οποίοι γράφουν ότι έγινε την 1η Απριλίου 1821). (Βλ. Πρακτικά Β΄ Συµποσίου Ιστορίας – Λαογραφίας Βόρειας και Δυτικής Αττικής, Δ. Γιώτα: «Οι Χασιώτες αγωνιστές του 21.»). Υποσηµειώνεται ότι, σύµφωνα µέ το ως άνω ιστορικό, το θαύµα πραγµατοποιήθηκε την νύκτα 31ης Μαρτίου προς 1η Απριλίου 1821, ενώ η Επανάσταση των Αθηνών ξεκίνησε την 1η Απριλίου του 1821 από τον οπλαρχηγό Μελέτιο Βασιλείου (Χατζημελέτη) στη Φυλή και, ως εκ τούτου, η παρέµβαση του Αγίου Δηµητρίου στον Ιερό Ναό µας υπήρξε καταλυτική για την απελευθέρωση της πόλεως των Αθηνών.
Σηµαντικό, εξάλλου, γεγονός αποτελεί, ότι από το ιστορικό αυτό εκκλησάκι πέρασαν σπουδαίες εκκλησιαστικές προσωπικότητες. Πιο συγκεκριµένα, καταγεγραµµένες µαρτυρίες αναφέρουν ότι ο Άγιος Νεκτάριος Επίσκοπος Πενταπόλεως πολλάκις τελούσε εδώ τη Θεία Λειτουργία, και γι’ αυτό το λόγο ο σύγχρονος Άγιος της Εκκλησίας µας Γέρων Φιλόθεος Ζερβάκος (ο οποίος επίσης κατά καιρούς ιερουργούσε εδώ) προσέφερε µέ έγγραφό του ως ευλογία ένα επιτραχήλιον του Αγίου, µικρότατο τεµάχιο των ιερών λειψάνων του και προσωπικά του αντικείµενα. (Εξάλλου το κάτωθεν του νέου Ιερού Ναού Παρεκκλήσιον είναι αφιερωµένο στον Άγιο Νεκτάριο). Οµοιως και ο Όσιος Νικόλαος ο Πλανάς, λειτουργός όλων των παλαιών και κατανυκτικών Ιερών Παρεκκλησίων των Αθηνών, ιερουργούσε συχνά και στο Ναό µας, ενώ η κυρά των Αθηνών, Αγία Οσιομάρτυς Φιλοθέη η Αθηναία, κατέφευγε συχνά προσευχόμενη στον τόπο αυτό.
Ο πιστός λαός της Ενορίας, εκτός των ως άνω, διατηρεί στη µνήµη του άπειρες καταγεγραµµένες επεµβάσεις του Αγίου Δηµητρίου και περιβάλλει τον παλαίφατο Ναό µέ ιδιαίτερη ευλάβεια και αφοσίωση.