Την Κυριακή η εκκλησία μας τιμά την Κυριακή της Ορθοδοξίας, και η φετινή εορτή βρίσκει την Ορθοδοξία αντιμέτωπη με πολλές σημαντικές προκλήσεις. Για πρώτη φορά το Πατριαρχείο της Μόσχας και οι συν αυτώ Εκκλησίες, δεν θα μνημονεύσει τον Οικουμενικό Πατριάρχη και την Μητέρα Εκκλησία στις λειτουργίες του. Ενώ, κυρίαρχο θέμα στα ορθόδοξα Πατριαρχεία αυτή την περίοδο είναι η στάση που θα κρατήσουν τελικά σχετικά με το ζήτημα της χορήγησης του Τόμου της Αυτοκεφαλίας στην Ορθόδοξη Εκκλησία της Ουκρανίας από το Οικουμενικό Πατριαρχείο.
Η ανησυχία αυτή αποτυπώνεται στα λόγια του Μητροπολίτη Βελγίου, κ. Αθηναγόρα, ο οποίος στο μήνυμά του αναφέρει ότι “εφέτος, ἡ κοινή μας μαρτυρία κατὰ τὴν μεγάλην ἑορτὴν τῆς Ὀρθοδοξίας θὰ σκιασθῇ”
Το μεγάλο ζήτημα των ημερών, το οποίο απασχολεί την Ορθοδοξία είναι το κατά πόσον το Οικουμενικό Πατριαρχείο μπορεί να χορηγεί καθεστώς αυτοκεφαλίας αυτοβούλως. Και πολλοί Προκαθήμενοι έχουν ζητήσει την σύγκληση Πανορθοδόξου Συνόδου, προκειμένου να συζητηθεί το θέμα.
Τελευταία φωνή για την σύγκληση Πανορθοδόξου Συνάξεως ήταν του Αρχιεπισκόπου Αλβανίας, η οποίος ζητάει από “το Οικουμενικό Πατριαρχείο να συγκαλέσει Πανορθόδοξο Σύναξη ή Σύνοδο προκειμένου να προληφθεί ο κίνδυνος σχίσματος που θα απειλήσει την αξιοπιστία της Ορθοδοξίας”.
Το Πατριαρχείο της Μόσχας, στο οποίο ανήκε η Εκκλησία της Ουκρανίας κάνει λόγω για παραβιάση των κανόνων από το Φανάρι, ενώ το Οικουμενικό Πατριαρχείο υπενθυμίζει τον ρόλο της Μητρός Εκκλησίας.
Ο Πατριάρχης Αντιοχείας από την αρχή και κυρίως όταν βρέθηκε στους εορτασμούς για τα δέκα χρόνια στην ηγεσία της Ρωσικής Εκκλησίας, δήλωσε ξεκάθαρα την αντίθεσή του για την κίνηση του Οικουμενικού Πατριαρχείου. Ο Πατριάρχης Αντιοχείας βρίσκεται σε μια εξαιρετικά δύσκολη θέση και εξαιτίας των προσωπικών σχέσεων που έχει ο ίδιος με τον Πατριάρχη Μόσχας αλλά και γιατί η Εκκλησία της Ρωσίας στηρίζει οικονομικά όλο το έργο του Πατριαρχείου στη Μέση Ανατολή και στην εμπόλεμη ζώνη γεγονός που ζυγίζει το Πατριαρχείο Αντιοχείας.
Ο Πατριάρχης Σερβίας από την άλλη έχει ήδη κατά διαστήματα δηλώσει την εναντίωσή του στην κίνηση αυτή, ενώ ο Πατριάρχης Αλεξανδρείας αν και στην αρχή είχε δηλώσει ξεκάθαρα την αντίδρασή του, τώρα τηρεί σιωπηρή στάση αλλά κανείς δε μπορεί να πει ότι άλλαξε την θέση του.
Παραδοσιακά οι σχέσεις Πατριαρχείου Αλεξανδρείας και Πατριαρχείου Μόσχας είναι στενές και υπάρχει άλλωστε και μια συνεργασία σε πολλά θέματα που αφορούν την Ιεραποστολή του Πατριαρχείου Αλεξανδρείας.
Πολλοί μιλούν για επεκτατική πολιτική των Ρώσων και ότι δε θα πάψουν να μάχονται αυτή την κίνηση της Μητέρας Εκκλησίας για την αυτοκεφαλία στην Ουκρανλια και ίσως αυτό να μπορεί κιόλας να τεκμηριωθεί αν δει κανείς τις κινήσεις τους, σε στρατηγικό επίπεδο με ίσως ένα μέγα λάθος, αυτό της διακοπής της Κοινωνίας που προκάλεσε αντιδράσεις από όλους. Εξάλλου, η Εκκλησία της Ρωσίας έχει την άμεση στήριξη του προέδρου Πούτιν, ο οποίος θεωρεί στρατηγικής σημασίας για τα ρωσικά συμφέροντα την παρουσία της Ορθοδόξου Εκκλησίας στην Ουκρανία.
Απαντώντας στις αιτιάσεις το Φανάρι, επαναλαμβάνει ότι Μητέρα Εκκλησία απέβλεπε και αποβλέπει εις την αγάπη του Χριστού.
Στην προσφατη απάντησή του στην επιστολή του Αρχιεπισκόπου Αλβανίας, υπενθυμίζει δε ότι τα “τά νεωστί καί οὕτω καλούμενα «αὐτοκέφαλα» ἐδόθησαν καί δίδονται ὑπό τῆς κοινῆς τροφοῦ τῶν Ὀρθοδόξων Κωνσταντινουπολίτιδος Ἐκκλησίας”
“Αντιλαμβανόμαστε ότι η ανοχή και η μακρόθυμος στάση της Μεγάλης του Χριστού Ἐκκλησίας εξελήφθησαν από ευεργετηθέντες ως παραίτηση του Οικουμενικού Πατριαρχείου από την περαιτέρω πορείας της Εκκλησία. Και απορούμε πώς αυτή η προπέτεια καί κατασυκοφάντησις της Μητρός Εκκλησίας γίνεται ἀνεκτή, υιθετείται υπό μορφήν αποδοχῆς κα επαναλήψεως της επιχειρηματολογίας των κινησάντων “την πτέρναν κατά της εὐεργέτιδος”.
Η Εκκλησία της Ελλάδος
Το θέμα αυτό απασχολεί και έχει φέρει σε δύσκολη θέση και την Εκκλησία της Ελλάδος. Στις προηγούμενες συνεδριάσεις της, η ΔΙΣ είχε αναφερθεί στο θέμα αρκετές φορές αλλά η αλήθεια είναι ότι συμφωνήθηκε ότι θα ήταν πολύ πρόωρο να βγει μπροστά η Εκκλησία της Ελλάδος στο θέμα αυτό, την στιγμή που οι υπόλοιποι Προκαθήμενοι εκτός από κάποιες εξαιρέσεις δεν έχουν αποφανθεί ακόμη. Κατά την τελευταία συνεδρίαση αποφασίστηκε εν όψει της Ιεραρχίας που συνέρχεται στις 19 Μαρτίου να εκφράσουν κάποια θέση. Έτσι ανατέθηκε, το θέμα της Εκκλησίας της Ουκρανίας στις Συνοδικές Επιτροπές:
α) επί των Δογματικών και Νομοκανονικών Ζητημάτων
β) επί των Διορθοδόξων και Διαχριστιανικών Σχέσεων, ώστε από κοινού να εισηγηθούν δεόντως προς την Ιερά Σύνοδο.
Τα δεδομένα ωστόσο που υπάρχουν αυτή τη στιγμή είναι αρκετά δύσκολα για τις αποφάσεις που θα παρθούν. Το γεγονός ότι το θέμα αυτό στέλνεται σε αυτές τις επιτροπές σίγουρα θα βοηθήσει την Εκκλησία της Ελλάδος να δικαιολογήσει την θέση της όποια και να είναι αυτή.