O Θόδωρος Πάγκαλος πέθανε την Τετάρτη 31 Μαϊου στο σπίτι του, στο κέντρο της Αθήνας, με βεβαρημένη την υγεία του τα τελευταία χρόνια, έχοντας δίπλα του την οικογένεια του.
Ο πρώην υπουργός του ΠΑΣΟΚ γεννήθηκε το 1938 και από τη πλευρά του πατέρα του προερχόταν από οικογένεια στρατιωτικών, με τον πατέρα του να είναι ανώτατος αξιωματικός και από τους πρώτους πιλότους της Πολεμικής Αεροπορίας ενώ παππούς του ήταν ο στρατηγός και δικτάτορας το 1925 Θεόδωρος Πάγκαλος.
Υπήρξε εμβληματική προσωπικότητα από τα νεανικά του χρόνια. Τελείωσε το Βαρβάκειο Γυμνάσιο Αθηνών και σπούδασε Νομικά και Οικονομικά στο Πανεπιστήμιο Αθηνών.
Από τα φοιτητικά του χρόνια δραστηριοποιήθηκε στον χώρο της Αριστεράς, πρωταγωνιστώντας στα ηγετικά κλιμάκια της Νεολαίας Λαμπράκη. Συμμετείχε στον αντιδικτατορικό αγώνα και λίγο πριν την επιβολή της Δικτατορίας συνέχισε τις σπουδές του στο Παρίσι με υποτροφία της γαλλικής κυβέρνησης. Ανακηρύσσεται το 1973 διδάκτορας των Οικονομικών Επιστημών του Πανεπιστημίου του Παρισιού 1 (Πάνθεον-Σορβόννη).
Συλλυπητήρια του Προέδρου της Βουλής για το θάνατο του Θόδωρου Πάγκαλου https://t.co/Ab3vOXpcvU pic.twitter.com/XTs4FqTXtZ
— Γραφείο Τύπου (@Parliament_GR) May 31, 2023
Το δικτατορικό καθεστώς τού αφαίρεσε την ελληνική ιθαγένεια, την οποία επανέκτησε μετά τη Μεταπολίτευση. Από το 1969 έως το 1978 εργάστηκε ως ερευνητής στο ίδιο Πανεπιστήμιο και κατόπιν ορίστηκε διευθυντής του Ινστιτούτου Οικονομικής Ανάπτυξης του Πανεπιστημίου.
Το 1978 έβαλε υποψηφιότητα για δήμαρχος στην Ελευσίνα και κατετάγη τρίτος. Επίσης σε νεαρή ηλικία είχε δραστηριοποιηθεί και στο ΚΚΕ. Στη διάσπαση του 1968 ακολούθησε το ΚΚΕ εσωτερικού και αργότερα αποστασιοποιήθηκε αναπτύσσοντας στενές σχέσεις με τον Ανδρέα Παπανδρέου και εντάχθηκε στο ΠΑΣΟΚ με την ίδρυση του το 1974.
Εξελέγη βουλευτής Αττικής για πρώτη φορά το 1981 με το ΠΑΣΟΚ και έκτοτε εξελέγη σε όλες τις εκλογικές αναμετρήσεις στις οποίες έθεσε υποψηφιότητα. Ήταν μέλος της πρώτης κυβέρνησης του Ανδρέα Παπανδρέου αναλαμβάνοντας το Υπουργείο Εμπορίου και λίγο αργότερα μετακινήθηκε στο υπουργείο Εξωτερικών ως υφυπουργός για τις Ευρωπαϊκές Υποθέσεις συμβάλλοντας στην διαμόρφωση των Μ.Ο.Π.
Τον Μάρτιο του 2004 επανεκλέγεται βουλευτής Αττικής. Ορίστηκε υπεύθυνος του Πολιτικού Συμβουλίου του ΠΑΣΟΚ στον Τομέα Ανάπτυξης, Ανταγωνιστικότητας, Πολιτικής Καταναλωτών και Αγροτικής Ανάπτυξης, καθώς και εισηγητής του ΠΑΣΟΚ στη Συνταγματική Αναθεώρηση. Μετέχει στην αντιπροσωπεία της ελληνικής Βουλής στο Συμβούλιο της Ευρώπης και τη Δυτικοευρωπαϊκή Ένωση. Μετά τη νίκη του ΠΑΣΟΚ το 2009 στις εκλογές, ορίστηκε αντιπρόεδρος της κυβέρνησης και αναπληρωτής πρωθυπουργός της Ελλάδας, θέση που διατήρησε και στους δύο ανασχηματισμούς της κυβέρνησης Παπανδρέου. Αντιπρόεδρος της κυβέρνησης παρέμεινε και κατά τη θητεία της μεταβατικής κυβέρνησης του Λουκά Παπαδήμου.
Αποχώρησε από την ενεργό πολιτική δράση πριν τις εκλογές του Μαΐου του 2012.
Το 1999, όντας υπουργός Εξωτερικών στη πρώτη κυβέρνηση του Κώστα Σημίτη διαχειρίστηκε την υπόθεση του Αμπντουλάχ Οτζαλάν, ιδρυτή ηγέτη του PKK, ο οποίος κατέφυγε στην Ελλάδα ενώ καταδιωκόταν από την Τουρκία. Χρεώθηκε τη σύλληψη και μεταφορά του στη Τουρκία με συνέπεια ο Θόδωρος Πάγκαλος και τρεις υπουργοί να παραιτηθούν.
Το 2012 στο e-book του «Μαζί τα φάγαμε», το οποίο είπε σε συνεδρίαση Κοινοβουλευτικής Επιτροπής το 2011 εξήγησε πως «με τον ένα ή τον άλλο τρόπο συμμετείχαμε σε μη ορθολογικές πρακτικές και συμπεριφορές, στην πορεία του χρόνου, σε σχέση με τις δαπάνες και τα έσοδα του κράτους. Αυτό που λέμε “δημοσιονομική κρίση” είναι και δικό μας δημιούργημα».
Δηλώσεις πολιτικών
Δήλωση του πρωθυπουργού Ι. Σαρμά
«Αποχαιρετούμε ένα πρωταγωνιστή της πολιτικής ζωής του τόπου μας, τον Θεόδωρο Πάγκαλο», αναφέρει σε δήλωσή του για την απώλεια του Θεόδωρου Πάγκαλου ο Ιωάννης Σαρμάς. Ο πρωθυπουργός προσθέτει: «Μαχητής της δημοκρατίας ως ενεργό στέλεχος στον αντιδικτατορικό αγώνα, τιμήθηκε από τους συμπολίτες μας με την ανάδειξή του ως βουλευτή για περισσότερες από τρεις δεκαετίες και διετέλεσε με δυναμισμό και αποφασιστικότητα υπουργός στο μεγαλύτερο μέρος της σταδιοδρομίας του. Τον διακρίνουμε για το κοφτερό μυαλό και την ουσιαστική του σκέψη. Η Κυβέρνηση απευθύνει θερμά συλλυπητήρια στους οικείους του».
Κυρ. Μητσοτάκης: Για παραπάνω από μισό αιώνα υπήρξε ένας μαχητικός πολιτικός, υπηρετώντας με παρρησία τις απόψεις του
«Μία προσωπικότητα με ξεχωριστό αποτύπωμα στη δημόσια ζωή δεν βρίσκεται, πια, ανάμεσά μας. Για παραπάνω από μισό αιώνα, ο Θεόδωρος Πάγκαλος υπήρξε ένας μαχητικός πολιτικός, υπηρετώντας με παρρησία τις απόψεις του. Ως στέλεχος της Αριστεράς προδικτατορικά, αλλά και ως υπουργός, αργότερα, πολλών κυβερνήσεων του ΠΑΣΟΚ. Σε μία πολυκύμαντη διαδρομή, από την οποία θα ξεχώριζα τη συμβολή του στην εθνική υπόθεση της ένταξης της Κύπρου στην Ευρωπαϊκή Ένωση», αναφέρει ο πρόεδρος της Νέας Δημοκρατίας, Κυριάκος Μητσοτάκης σε ανάρτησή του για την απώλεια του Θεόδωρου Πάγκαλου.
Για παραπάνω από μισό αιώνα, ο Θεόδωρος Πάγκαλος υπήρξε ένας μαχητικός πολιτικός, υπηρετώντας με παρρησία τις απόψεις του. Στην οικογένεια και τους φίλους του απευθύνω τα ειλικρινή μου συλλυπητήρια. https://t.co/QyynGBTO8r
— Kyriakos Mitsotakis (@kmitsotakis) May 31, 2023
Και ο κ. Μητσοτάκης επισημαίνει: «Ο ίδιος έλεγε πάντα ότι χαιρόταν “να χύνει την καρδάρα με το γάλα”. Να ταράζει, δηλαδή, τις κατεστημένες θέσεις με τις δικές του ριζοσπαστικές προσεγγίσεις και τον θυελλώδη χαρακτήρα του. Με όπλο την ευφυΐα, τον κοσμοπολιτισμό, το χιούμορ και την τόλμη του. Το γεγονός ότι για χρόνια βρεθήκαμε σε αντίπαλες παρατάξεις δεν με εμποδίζει να διακρίνω την σφραγίδα του Θόδωρου στην πολιτική ζωή της χώρας. Με πρώτο χαρακτηριστικό της, την πίστη στην ευρωπαϊκή πορεία της Ελλάδας.
Στην οικογένεια και τους φίλους του απευθύνω τα ειλικρινή μου συλλυπητήρια», καταλήγει στην ανάρτησή του ο πρόεδρος της ΝΔ.
Συλλυπητήρια ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ για τον θάνατο του Θεόδωρου Πάγκαλου
«Ο Θεόδωρος Πάγκαλος υπήρξε ιστορικό στέλεχος του ΠΑΣΟΚ, επί χρόνια υπουργός, που συνέδεσε το όνομά του με κρίσιμες ιστορικές στιγμές», αναφέρει σε ανακοίνωσή του ο ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ και προσθέτει: «Έπαιξε σημαντικό ρόλο στην ένταξη της Κύπρου στην ΕΕ και ήταν ο άνθρωπος που διαχειρίστηκε την κρίση των Ιμίων και την υπόθεση Οτσαλάν. Εκφράζουμε τα ειλικρινή μας συλλυπητήρια στην οικογένειά του».
Νίκος Ανδρουλάκης: Ο Θόδωρος Πάγκαλος έχει αφήσει ανεξίτηλα ίχνη στη δημόσια ζωή με τους αγώνες του για τη Δημοκρατία
Ο πρόεδρος του ΠΑΣΟΚ-Κινήματος Αλλαγής, Νίκος Ανδρουλάκης εξέφρασε τα ειλικρινή μου συλλυπητήρια στην οικογένεια, τη σύζυγο και τα παιδιά του Θεόδωρου Πάγκαλου και δήλωσε ότι υπήρξε «ένας πολιτικός με μακρόχρονη διαδρομή, που έχει αφήσει ανεξίτηλα ίχνη στη δημόσια ζωή με τους άοκνους αγώνες του για τη Δημοκρατία».
Πρόσθεσε ακόμη ότι «ήταν από τις ηγετικές μορφές του φοιτητικού κινήματος της δεκαετίας του ’60, μέσα από τη δράση του στη Νεολαία Λαμπράκη, στην Ενιαία Δημοκρατική Αριστερά (ΕΔΑ) και στην παραδοσιακή Αριστερά.
Έφυγε από τη ζωή ο Θεόδωρος Πάγκαλος, ένας πολιτικός με μακρόχρονη διαδρομή, που έχει αφήσει ανεξίτηλα ίχνη στη δημόσια ζωή με τους άοκνους αγώνες του για τη δημοκρατία.
Ήταν από τις ηγετικές μορφές του φοιτητικού κινήματος της δεκαετίας του ’60, μέσα από τη δράση του στη…
— Nikos Androulakis (@androulakisnick) May 31, 2023
Κατά τη διάρκεια της επταετούς δικτατορίας διαδραμάτισε, πάντα στην πρώτη γραμμή, καθοριστικό ρόλο στην αντίσταση κατά της χούντας, με αναφορά τη Γαλλία και άλλες ευρωπαϊκές χώρες.
Στρατεύτηκε στο Πατριωτικό Απελευθερωτικό Μέτωπο (ΠΑΜ), με καθοδηγητή τον Μίκη Θεοδωράκη και συνεργάστηκε με άλλες αντιστασιακές οργανώσεις στην Ελλάδα και το εξωτερικό.
Το 1974, μετά τη Μεταπολίτευση και την ίδρυση του ΠΑΣΟΚ, συμμετείχε από την πρώτη στιγμή, στους αγώνες του Κινήματος και πρωταγωνίστησε στην προσπάθεια να εξελιχθεί το ΠΑΣΟΚ και η Δημοκρατική Προοδευτική Παράταξη σε ισχυρό ρεύμα κοινωνικής και πολιτικής πλειοψηφίας.
Ο Θ. Πάγκαλος, από το 1981 ως το 2012, εκλεγόταν πάντα πρώτος βουλευτής στο Υπόλοιπο Αττικής, με έδρα την Ελευσίνα, την πόλη που αγαπούσε και είχε ταυτιστεί. Καθ’ όλη αυτή την περίοδο προσέφερε με σθένος, ακεραιότητα και αποτελεσματικότητα τις υπηρεσίες του από θέσεις κυβερνητικής ευθύνης και είχε ξεχωριστή συμβολή στην ισότιμη και ενεργό συμμετοχή της Ελλάδας στην ευρωπαϊκή ολοκλήρωση».
Κώστας Σημίτης: Ο Θεόδωρος Πάγκαλος ήταν ένα αυστηρός κριτής των πολιτικών εξελίξεων
Με μια λιτή δήλωση ο πρώην πρωθυπουργός Κώστας Σημίτης αναφέρθηκε στο θάνατο του Θόδωρου Πάγκαλου.
«Ο Θεόδωρος Πάγκαλος ήταν ένα αυστηρός κριτής των πολιτικών εξελίξεων με στόχο την επίτευξη μιας ολοκληρωμένης και ακριβούς εικόνας τους.
Θα θυμόμαστε πάντα τη συμβολή του», σημείωσε ο κ. Σημίτης.
Δήλωση του Ευάγγελου Βενιζέλου
Η δήλωση του Ευάγγελου Βενιζέλου για τον θάνατο του Θεόδωρου Πάγκαλου: Ο Θεόδωρος Πάγκαλος πορεύτηκε από πολύ νέος μέσα στην Ιστορία. Εισήλθε στο τοπίο της Mεταπολίτευσης έχοντας ήδη συσσωρεύσει γνώσεις, ακαδημαϊκούς τίτλους και πολιτικές εμπειρίες κυρίως από τον χώρο της κομμουνιστικής αριστεράς. Ταίριαζε στον στρόβιλο του ΠΑΣΟΚ. Υπό την αιγίδα του Ανδρέα Παπανδρέου ο Θεόδωρος Πάγκαλος ταυτίστηκε με τη μαχητική και ενεργό συμμετοχή της Ελλάδας στην Ευρωπαϊκή ολοκλήρωση και εξέφρασε με τον καλύτερο τρόπο την αντίληψη ότι η ΕΕ είναι ένα πεδίο διαρκούς και σκληρής διαπραγμάτευσης. Αυτό το έκανε με το δικό του δυναμικό προσωπικό ύφος γνωρίζοντας όμως καλά τους πραγματικούς συσχετισμούς δυνάμεων και τα όρια που τίθενται.
Για τον θάνατο του Θεόδωρου Πάγκαλου https://t.co/VvgCiA3F2V
— Evangelos Venizelos (@EVenizelos) May 31, 2023
Συνέδεσε το όνομά του με μεγάλες στιγμές όλων των κυβερνητικών περιόδων του ΠΑΣΟΚ και με ιστορικές επιτυχίες όπως η ένταξη της Κύπρου στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Συνδέθηκε και με στιγμές ιδιαίτερα δύσκολες όπως τα Ίμια και η υπόθεση Οτσαλάν. Δεν του έλειψαν ούτε οι προκλήσεις ούτε οι εμπειρίες. Και στην επώδυνη περίοδο της οικονομικής κρίσης και των αντιδημοφιλών αποφάσεων στάθηκε ακλόνητος στη σωστή πλευρά της Ιστορίας. Συνυπήρξαμε ως υπουργοί πολλών κυβερνήσεων, τελικά ως αντιπρόεδροι δυο κυβερνήσεων της περιόδου της κρίσης. Συμπλεύσαμε και διαφωνήσαμε σε εκτιμήσεις και επιμέρους χειρισμούς. Έχω την αίσθηση ότι γνώρισα καλά τον πολύπτυχο, αντιφατικό και γοητευτικό Θόδωρο Πάγκαλο, αυτήν την εμβληματική φυσιογνωμία της Μεταπολίτευσης και όχι μόνο του κομματικού του χώρου και τον αποχαιρετώ με λύπη ως φίλο. Τα συλλυπητήρια μου στην Χριστίνα, τα παιδιά του, όλους τους δικούς του ανθρώπους.
Συλλυπητήρια Κ. Τασούλα για τον θάνατο του Θόδωρου Πάγκαλου
Ο Θόδωρος Πάγκαλος ήταν ο πολιτικός αντίπαλος που ο καθένας θα ήθελε να έχει και ο συνοδοιπόρος που σε κάνει να νοιώθεις σιγουριά, δήλωσε ο Πρόεδρος της Βουλής Κωνσταντίνος Τασούλας, πληροφορηθείς τον θάνατο του πολιτικού που «υπήρξε αναμφίβολα μία ξεχωριστή προσωπικότητα της σύγχρονης πολιτικής ιστορίας και ειδικότερα της μεταπολίτευσης».
Όπως σημείωσε ο κ. Τασούλας, ο Θ. Πάγκαλος, «με αξιόλογες νομικές και οικονομικές σπουδές, οξυδέρκεια και πίστη στις δημοκρατικές αρχές, ανέπτυξε ήδη από τα φοιτητικά του χρόνια πολιτική δράση και συμμετείχε στον αντιδικτατορικό αγώνα με αποτέλεσμα να του αφαιρεθεί και η ελληνική ιθαγένεια. Υπήρξε πρωτίστως κοινοβουλευτικός, εκλεγόμενος από το λαό της Αττικής 11 συνεχόμενες φορές, επί 31 έτη, από το 1981 έως το 2012. Τιμήθηκε συνεπώς από τη λαϊκή αποδοχή, αλλά και την τίμησε υπηρετώντας παράλληλα σε σημαντικά Υπουργεία και αναλαμβάνοντας καίριες κοινοβουλευτικές αποστολές και ρόλους στο εσωτερικό και το εξωτερικό με επιτυχία».
Σύμφωνα με τον Πρόεδρο της Βουλής, «ο Θόδωρος Πάγκαλος δεν έμεινε ανεπηρέαστος από τις εμπειρίες και την πλούσια παιδεία του. Εξελισσόταν διαρκώς και πάντως δεν επέτρεπε στον εαυτό του να περνάει απαρατήρητος, ακόμη κι αν αυτό τον έφερνε σε σύγκρουση με την κοινή γνώμη. Ευρυμαθής, παρρησιαστικός, γόνιμα ευρωπαϊστής, ακατάδεκτος σε συνήθεις κανόνες δημοφιλίας, με γνώσεις και γνώση γύρω από τα δημόσια και εθνικά μας ζητήματα, που άλλωστε τα χειρίστηκε επί σειρά ετών, ήταν ο πολιτικός αντίπαλος που ο καθένας θα ήθελε να έχει και ο συνοδοιπόρος που σε κάνει να νοιώθεις σιγουριά. Ο Όσκαρ Ουάιλντ είχε γράψει πως «οι άνθρωποι δεν διακρίνονται σε καλούς και σε κακούς, αλλά σε γοητευτικούς και κουραστικούς». Και ο Θόδωρος Πάγκαλος, παρά τα λάθη και τις αντιφάσεις του και σίγουρα με την πληθωρικότητά του δεν υπήρξε ποτέ, όσο τον θυμάμαι, κουραστικός!» ανέφερε ο κ. Τασούλας.