Το στρατηγικό σχέδιο του Υπουργείου Πολιτισμού και Αθλητισμού για την αξιοποίηση του τ. βασιλικού κτήματος του Τατοϊου εξελίσσεται σύμφωνα με τον προγραμματισμό και το χρονοδιάγραμμα για τον εκσυγχρονισμό των δικτύων υποδομών, παράλληλα με την αποκατάσταση του πολύτιμου κτηριακού αποθέματος.
Σε έξι επιμέρους υποδομές -ύδρευσης, πυρόσβεσης, άρδευσης, αποχέτευσης και επεξεργασίας λυμάτων, ηλεκτρικής ισχύος και τηλεπικοινωνιών- αφορά η οριστική μελέτη για τα δίκτυα των υποδομών, που ενέκρινε το Κεντρικό Συμβούλιο Νεωτέρων Μνημείων. Θετικά, επίσης, γνωμοδότησε το ΚΣΝΜγια τις μελέτες αποκατάστασης του νέου Βουστάσιου, του Ιπποστάσιου και του Καταφυγίου, καθώς και για τη μελέτη προσβασιμότητας, στην αποκατεστημένη πλέον Οικία του Δασοφύλακα, η οποία θα φιλοξενήσει το κέντρο ενημέρωσης και πληροφόρησης των επισκεπτών για την ιστορία του κτήματος.
Όπως δήλωσε η Υπουργός Πολιτισμού και Αθλητισμού Λίνα Μενδώνη: «Η αποκατάσταση και ανάδειξη του κτηριακού αποθέματος, στον ιστορικό πυρήνα του Τατοΐου, αποτελεί το ένα σκέλος της ανάδειξης και αξιοποίησης του μνημειακού συνόλου. Η δημιουργία υποδομών σε επίπεδο δικτύων, οι οποίες θα εξασφαλίζουν την καλή λειτουργία και την προστασία του Κτήματος, υπηρετούν ένα σύγχρονο και βιώσιμο μοντέλο ανάπτυξης, το οποίο αποτελεί το δεύτερο, αλλά εξ ίσου σημαντικό σκέλος. Σε συνεργασία με συναρμόδια υπουργεία και με άλλους φορείς του Δημοσίου, που διαθέτουν την αναγκαία τεχνογνωσία, προχωρήσαμε στην εκπόνηση των απαραίτητων μελετών για την πυροπροστασία, την ύδρευση, τον βιολογικό καθαρισμό, την ηλεκτροδότηση και τις τηλεπικοινωνίες, που αποτελούν προϋπόθεση για την δημιουργία σύγχρονου, καθαρού και ασφαλούς περιβάλλοντος λειτουργίας, ανάδειξης και ανάπτυξης του Κτήματος, στη βάση των δεδομένων που δημιουργούν οι νέες χρήσεις, οι οποίες θα φιλοξενηθούν στο υφιστάμενο κτηριακό απόθεμα. Οι επεμβάσεις αποκατάστασης στα κτήρια του Τατοϊου, για να φιλοξενήσουν ψυχαγωγικές και εκπαιδευτικές χρήσεις, προχωρούν σύμφωνα με τα χρονοδιαγράμματα που έχουμε θέσει. Στα κτήρια αυτά εντάσσονται το Ιπποστάσιο -ένα από τα παλαιότερα κτήρια της παραγωγικής ενότητας, το οποίο συνδέεται άρρηκτα με τον αγροτικό χαρακτήρα του κτήματος- και το Καταφύγιο, ένα κτήριο που φέρει σημαντικές ιστορικές μνήμες. Δεδομένης της αρχιτεκτονικής και ιστορικής αξίας των κτηρίων, στόχος των επεμβάσεων είναι η ανάδειξη της αρχιτεκτονικής και ιστορικής τους αξίας, μέσω της διατήρησης των αυθεντικών μορφολογικών και τυπολογικών στοιχείων τους».
Όψη Βουστασίου
Δίκτυα υποδομών
Συγκεκριμένα, η οριστική μελέτη για τα δίκτυα υποδομών περιλαμβάνει τις εξής επιμέρους μελέτες:
- «Δίκτυο διανομής νερού από νέα παροχή ΕΥΔΑΠ για ύδρευση κτηρίων και εγκαταστάσεων»: Προβλέπει σύνδεση με την ΕΥΔΑΠ, νέο δίκτυο διανομής για όλα τα κτήρια και τις εγκαταστάσεις του Κτήματος, και κατασκευή δεξαμενής ύδρευσης.
- «Δίκτυο πυρόσβεσης από νέα παροχή ΕΥΔΑΠ»: Η νέα εγκατάσταση προβλέπει δίκτυο που καλύπτει το σύνολο του πυρήνα το Κτήματος με πυροσβεστικούς κρουνούς και εκτοξευτήρες νερού (κανόνια) σε επιλεγμένες θέσεις περιμετρικά. Προβλέπεται, επίσης, ένα πλήρες σύστημα επιτήρησης και διαχείρισης του συνόλου της εγκατάστασης πυρόσβεσης και προειδοποίησης του κοινού. Αυτόνομα συστήματα με αέριο εγκαθίστανται σε χώρους στους οποίους δεν μπορεί να χρησιμοποιηθεί το νερό ως κατασβεστικό μέσο.
- «Δίκτυο διανομής ηλεκτρικής ισχύος μέσης και χαμηλής τάσης»: Προβλέπεται σύνδεση με το υφιστάμενο υπόγειο δίκτυο μέσης τάσης του ΔΕΔΔΗΕ, διαμόρφωση υπόγειου βρόχου και κατασκευή ακτινικού δικτύου διανομής χαμηλής τάσης με σκοπό την κατάλληλη ηλεκτροδότηση του ιστορικού πυρήνα του Κτήματος.
- «Δίκτυο αποχέτευσης και μονάδας επεξεργασίας λυμάτων»:Προβλέπεται συλλογή των λυμάτων από τα εξυπηρετούμενα κτήρια, και μέσω δικτύου αγωγών η μεταφορά τους σε κεντρική μονάδα βιολογικής επεξεργασίας, οποία θα χωροθετηθεί εκτός του κεντρικού πυρήνα.
- «Αποκατάσταση υφιστάμενου δικτύου ύδρευσης από πηγή Κιθάρας»:Η βασική αρχή σχετικά με τη μελέτη άρδευσης των κήπων και των αγροτικών καλλιεργειών του Κτήματος είναι να χρησιμοποιείται το νερό από την υφιστάμενη δεξαμενή Κιθάρας, καθώς και το νερό επαναχρησιμοποίησης από τον βιολογικό καθαρισμό μέσω αντλιοστασίου. Προβλέπονται έργα βελτίωσης και λειτουργικής αποκατάστασης της υφιστάμενης δεξαμενής.
- «Δίκτυο τηλεπικοινωνιών»:Προβλέπεται να αναπτυχθεί πλήρες δίκτυο τηλεπικοινωνιών, σύμφωνο με τα διεθνή πρότυπα, ώστε να αναπτυχθούν, σε όλον τον κεντρικό πυρήνα του Κτήματος, κατάλληλες υποδομές τηλεπικοινωνιών και δίκτυο ανίχνευσης και αναγγελιών.
Το έργο χρηματοδοτείται από το Ευρωπαϊκό Πρόγραμμα «Υποδομές Μεταφορών, Περιβάλλον και Αειφόρος Ανάπτυξη 2014-2020» (ΥΜΕΠΕΡΑΑ), του Υπουργείου Ανάπτυξης και Επενδύσεων.
Αποκατάσταση και προσβασιμότητα κτηρίων
Οι εγκεκριμένες μελέτες αφορούν στα εξής κτήρια:
Νέο Βουστάσιο: Η εγκεκριμένη οριστική μελέτη αποκατάστασης του κτηρίου του Νέου Βουστάσιου προβλέπει τη μετατροπή του σε εκθεσιακό χώρο. Στο ισόγειο θα φιλοξενηθεί μουσειακός χώρος προβολής των αντικειμένων που σώζονται στο κτήριο -τεκμήρια της αγροτικής και κτηνοτροφικής παραγωγής του Κτήματος- με ξεχωριστά τμήματα για την έκθεση παραγωγής γαλακτοκομικών, λαδιού και κρασιού. Στο ίδιο κτήριο θα αναπτυχθεί και η έκθεση των αυτοκινήτων-μνημείων του Κτήματος. Στα εκθέματα περιλαμβάνονται Rolls-Royce της εποχής, MGTDMidget, ηλεκτροκίνητα Fiat 500 BoanoSpiderElegance και οχήματα του γκολφ. Στον όροφο διαμορφώνονται αίθουσα πολλαπλών χρήσεων και χώρος εκδηλώσεων. Το κτήριο του Νέου Βουστασίου βρίσκεται στην επονομαζόμενη αγροτική ενότητα του Κτήματος. Περατώθηκε το 1952 και αντικατέστησε το παλαιότερο κτίσμα του Βουστασίου, καθώς δεν επαρκούσε για να καλύψει τις ανάγκες της αναπτυσσόμενης αγροτικής παραγωγής του Κτήματος, εκείνη την περίοδο. Το έργο προϋπολογισμού 4.300.000 ευρώ, έχει εξασφαλισμένη χρηματοδότηση από το Ταμείο Ανάκαμψης.
Ιπποστάσιο: Η εγκριθείσα μελέτη, προβλέπει το κτήριο του Ιπποστασίου να είναι καθολικά προσβάσιμο και να λειτουργήσει ως χώρος δημιουργικής απασχόλησης παιδιών και κέντρο ενημέρωσης για τα άλογα. Στον ενιαίο χώρο του ισογείου χωροθετούνται η υποδοχή, το αναγνωστήριο, το κυλικείο –καθιστικό, το κέντρο πληροφόρησης για τα άλογα και βοηθητικοί χώροι. Στον όροφο τοποθετείται ο χώρος δημιουργικής απασχόλησης των παιδιών και περιλαμβάνει αίθουσα κατασκευών, αίθουσα απασχόλησης και βοηθητικούς χώρους (υποδοχής, υγιεινής, γραφεία προσωπικού). Το κτήριο του Ιπποστασίου βρίσκεται στην παραγωγική ενότητα του Κτήματος. Εντάσσεται στο δεύτερο συγκρότημα στάβλων το οποίο αναγέρθηκε κατά την πρώτη περίοδο ανοικοδόμησης του κτήματος (1873-78) από τον Γεώργιο Α’. Στον άμεσο περιβάλλοντα χώρο του διατηρούνται το κωδωνοστάσιο του Κτήματος -με χαραγμένη στην καμπάνα τη λέξη «Τατόι» και τη χρονολογία «1895».
Καταφύγιο: Δρομολογείται η αποκατάσταση του κτηρίου για να φιλοξενήσει ψηφιακό κέντρο ενημέρωσης των επισκεπτών, με την έγκριση των αναγκαίων μελετών. Προβλέπονται η εγκατάσταση ψηφιακών εφαρμογών για την ενημέρωση των επισκεπτών, η αποκατάσταση και ανάδειξη εγκαταστάσεων, οι οποίες αποτελούσαν ουσιώδες και αναπόσπαστο τμήμα της λειτουργίας του, η αποκατάσταση της προσβασιμότητας του καταφυγίου και η διαμόρφωση του περιβάλλοντος χώρου περιμετρικά των εισόδων του.Στόχος είναι να αποτελέσει πρότυπο μουσείο και κτήριο-έκθεμα. Το υπόγειο κτήριο του Καταφυγίου ανήκει στην παλατιανή ενότητα του Κτήματος, διαθέτοντας δύο ορατές εισόδους. Η κατασκευή του τοποθετείται κατά τη μεσοπολεμική περίοδο ανοικοδόμησης (1930-1939) ταυτόχρονα με την υπόγεια στοά που συνδέει το θερινό Ανάκτορο με τα Μαγειρεία. Στα Δεκεμβριανά (1944-45), κατά τη διάρκεια των βομβαρδισμών στην ευρύτερη περιοχή του αεροδρομίου, οι κάτοικοι των Κτήματος κατέφυγαν εκεί.
Οικία Δασοφύλακα: Η ανάπλαση της διαδρομής από την Πύλη Λεύκας, μήκους 850 μ., ως την αποκατεστημένη Οικία Δασοφύλακα, που ολοκληρώθηκε από την Υπηρεσία Νεωτέρων Μνημείων και Τεχνικών Έργων του Υπουργείου Πολιτισμού και Αθλητισμού για να φιλοξενήσει το Κέντρο Πληροφόρησης, καθιστά το κτήριο καθολικά προσβάσιμο,. Η έκθεση στο ισόγειο θα αναφέρεται στις ιστορικές φάσεις του Τατοΐου. Στο πατάρι της Οικίας προβλέπεται ψηφιακή προβολή με στιγμιότυπα από την ιστορία του κτήματος. Η Οικία Δασοφύλακα το 1896 καταγράφεται ως στάβλος, υποστηρικτικός της Οικίας Αρχικηπουρού.