Ως πράξη απαγόρευσης ή λογοκρισίας εκλαμβάνει η διευθύντρια του Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης, Ελίζ Ζαλαντό, την επιστολή του Μητροπολίτη Θεσσαλονίκης κ. Φιλοθέου στην οποία την ενημέρωνε ότι η αφίσα του ντοκιμαντέρ «Αδέσποτα κορμιά» προκαλεί το θρησκευτικό αίσθημα των Χριστιανών καθώς εμφανίζει μια ημίγυμνη γυναίκα επάνω στον σταυρό!
Η επιστολή η οποία εστάλη πριν μία εβδομάδα στην κ. Ζαλαντό, όπως μπορεί κάποιος να διαπιστώσει από το περιεχόμενό της, κινούνταν στο πλαίσιο της θεσμικής ενημέρωσης για ένα ζήτημα το οποίο δεν αφορά σε αυτό καθ’ αυτό το Φεστιβάλ, αλλά θα μπορούσε να δημιουργήσει λανθασμένες εντυπώσεις γι’ αυτό το ίδιο. “Στὸ Πρόγραμμα τοῦ Φεστιβὰλ περιλαμβάνεται καὶ ἡ προβολὴ τοῦ ντοκιμαντὲρ μὲ τίτλο «ΑΔΕΣΠΟΤΑ ΚΟΡΜΙΑ» τῆς κ. Ἐλίνας Ψύκου. Τὸ ζήτημα ποὺ δημιουργεῖται μὲ αὐτὸ δὲν ἔγκειται στὸ περιεχόμενό του, ἀλλὰ στὴν διαφημιστικὴ ἀφίσα προβολῆς τοῦ ντοκιμαντέρ!”, ανέφερε ο Μητροπολίτης στην αρχή της επιστολής του.
Ωστόσο, από την πλευρά της η διευθύντρια του Φεστιβάλ προσεγγίζει διαφορετικά το ζήτημα. Αναφέρει στην απαντητική επιστολή της πως ούτε η ίδια, ούτε κανείς άλλος επίσημος φορέας μπορεί να την απαγορεύσει, από τη στιγμή που δεν παραβιάζει το Σύνταγμα και τους νόμους, ενώ εκτιμά ότι δεν προσβάλλει «την ελεύθερη διάθεση της αγάπης μας για τον Χριστό, την Εκκλησία Του και τα ιερά Πρόσωπα της Πίστης μας» και ότι δεν υπάρχει κάτι προσβλητικό ή χλευαστικό σε αυτή την αφίσα. Επιπλέον, προσκαλεί τον Μητροπολίτη Θεσσαλονίκης στην προβολή, για να διαπιστώσει ιδίοις όμμασι ότι το ντοκιμαντέρ αυτό διατρέχεται από την επιθυμία της δημιουργού να καταγράψει τις αγωνίες ανθρώπων που υποφέρουν διότι περιορίζεται η ελευθερία τους.
Ο Μητροπολίτης Θεσσαλονίκης Φιλόθεος
Η απάντηση από τη διευθύντρια του Φεστιβάλ
Στην επιστολή της, η γενική διευθύντρια του ΦΚΘ -μεταξύ άλλων- σημειώνει: “Κατανοώ ότι η διαφημιστική αφίσα της ταινίας Αδέσποτα Κορμιά εκφράζει ίσως απόψεις αντίθετες από τις δικές σας. Το ίδιο είμαι σίγουρη ότι συμβαίνει και με άλλα καλλιτεχνικά έργα που παρουσιάζονται σε κινηματογραφικές αίθουσες, τηλεοπτικούς σταθμούς, αίθουσες τέχνης και μουσεία. Μα κι εγώ όμως βλέπω έργα που δεν μου αρέσουν και ακούω απόψεις που είναι αντίθετες στις δικές μου. Σε καμία περίπτωση όμως δεν θα μπορούσα να ζητήσω την απαγόρευσή τους, ή την απόσυρσή τους, διότι αυτό αντίκειται στο Κράτος Δικαίου.
»Το ίδιο συμβαίνει και με την αφίσα της ταινίας Αδέσποτα Κορμιά. Ως καλλιτεχνικό έργο μπορεί να διαβαστεί με πολλούς τρόπους και να προκαλέσει ποικίλες αντιδράσεις. Χωρίς να έχουμε καμία σχέση με τη δημιουργία της, έχουμε ακούσει στο Φεστιβάλ πολλές διαφορετικές απόψεις: από θετικές και εγκωμιαστικές, έως προσβλητικές και απειλητικές. Όμως ούτε εγώ ούτε κανείς άλλος επίσημος φορέας μπορεί να την απαγορεύσει από τη στιγμή που δεν παραβιάζει το Σύνταγμα και τους νόμους.
»Αντιλαμβάνομαι λοιπόν τον προβληματισμό σας για τη συγκεκριμένη αφίσα. Σας παρακαλώ, όμως, να κατανοήσετε κι εσείς ότι οι πράξεις απαγόρευσης ή λογοκρισίας είναι αντίθετες όχι μόνο στις αξίες μου αλλά και αντίθετες στους νόμους του κράτους μας”.
Η Ελίζ Ζαλαντό απάντησε και στην επισήμανση του Μητροπολίτη Θεσσαλονίκης ότι “τείνει, δυστυχώς, να καταστεί συνήθεια, τα τελευταία χρόνια, η εκ μέρους διαφόρων «καλλιτεχνών» χρησιμοποίηση των ιερών Προσώπων της Πίστης, όχι για να αποδώσουν τον αρμόζοντα σεβασμό και να εκφράσουν την πρέπουσα ευλάβεια προς Αυτά, αλλά για να «διαφημίσουν» έκδηλώσεις και δημιουργήματα τέχνης”.
Η κ. Ζαλαντό παραδέχεται αυτή την κατάσταση ότι συμβαίνει, αλλά δεν θεωρεί ότι γίνεται το ίδιο με στην περίπτωση της αφίσας του ντοκιμαντέρ. “Η αλήθεια είναι ότι συμβαίνει και αυτό, όχι όμως με την αφίσα της κ. Ψύκου, η οποία δεν πιστεύω ότι προσβάλλει “ την ελεύθερη διάθεση της αγάπης μας για τον Χριστό, την Εκκλησία Του και τα ιερά Πρόσωπα της Πίστης μας” […] Πιστεύω δηλαδή ότι η συγκεκριμένη αφίσα, όπως μου γράφετε κι εσείς, επιδιώκει “ την ψυχική ανάταση και Ανάσταση, την αποκατάσταση του ανθρώπου στο πρωτόκτιστο κάλλος της Θεότητος””.
Η κ. Ελίζ Ζαλαντό
Χάσμα στην προσέγγιση
Εκ διαμέτρου αντίθετη με την διδασκαλία της Εκκλησίας είναι η αντίληψη για τον Σταυρό για την διευθύντρια του Φεστιβάλ Κινηματογράφου. Η κ. Ζαλαντό υποστηρίζει στην επιστολή της ότι ο Σταυρός του Κυρίου «δεν είναι μόνον ένα σύμβολο πίστης, μια απλή εικόνα που αναπαράγεται στατικά ανά τους αιώνες, αλλά και ένας συμπεριληπτικός τόπος και ένας εν κινήσει τρόπος που αγκαλιάζει τον πεπτοκώτα άνθρωπο, τον πάσχοντα άνθρωπο, τον εσαεί ξένο, τον οποίο οφείλουμε να υποδεχόμαστε με ταπεινότητα, κατανόηση και αγάπη. Με τον ίδιο τρόπο που υποδεχθήκαμε τον Ιησού με τα παρακάτω λόγια του Ύμνου: «δός μοι τοῦτον τὸν ξένον, ἵνα κρύψω ἐν τάφῳ, ὃς ὡς ξένος οὐκ ἔχει τὴν κεφαλὴν ποῦ κλίνῃ».
Η διαφορά στην προσέγγιση του ζητήματος αποτυπώνει το χάσμα που υπάρχει στην αντίληψη περί της ιερότητας της πίστεως. Η μεν Εκκλησία μιλά ξεκάθαρα για το αυτονόητο, δηλαδή ότι δεν μπορεί τα ιερά Πρόσωπα της πίστεως μας να γίνονται “διαφήμιση” για άλλους σκοπούς στο όνομα της καλλιτεχνικής δημιουργίας. Από την πλευρά τους οι αρμόδιοι του Φεστιβάλ το αντιμετωπίζουν ως έναν τρόπο έκφρασης και δεν βλέπουν κάτι το προσβλητικό στο περιεχόμενο της αφίσας.
Η αφίσα που προκαλεί τις αντιδράσεις