Γράφει ο Αριστείδης Γ. Θεοδωρόπουλος
Η αθληφόρος νεομάρτυς του Χριστού Αγία Λυγερή η Χιοπολίτις, από τον Ανάβατο της Χίου, συναριθμείται μέσα στο πολυπληθές νέφος των ενδόξων νεομαρτύρων κατά τη ζοφερή περίοδο της Τουρκοκρατίας, όπου και η τιμάται στις 6 Σεπτεμβρίου.
Η Αγία Λυγερή γεννήθηκε στις αρχές του 19ου αιώνος στο ιστορικό χωριό Ανάβατος της αγιοτόκου και μυροβόλου νήσου Χίου και ανατράφηκε με τα νάματα της αμωμήτου ημών ορθοδόξου πίστεως. Διέθετε σπάνιο ψυχοσωματικό κάλλος και αυτό υπήρξε η αφορμή για να προκαλέσει την ερωτική έλξη του Τούρκου τυράννου. Παρόλο που δέχθηκε πάμπολλες υποσχέσεις, αλλά και πιέσεις για πλούτη και τιμές, η πάνσεμνος Λυγερή έμεινε σταθερή και ακλόνητη στην πίστη της στον Νυμφίο Χριστό και αρνήθηκε τον γάμο με τον αλλόπιστο Αγαρηνό.
Στις 6 Σεπτεμβρίου 1822 όμως, ημέρα εορτασμού στον Ανάβατο της Χίου του εν Χώναις θαύματος του Αρχαγγέλου και Αρχιστρατήγου Ταξιάρχου Μιχαήλ, κατέφθασαν στο χωριό οι ακόλουθοι του Τούρκου τυράννου. Αμέσως προκλήθηκε μεγάλη αναστάτωση και τότε οι ακόλουθοι βρήκαν την ευκαιρία να αρπάξουν με τη βία και παρά τη σταθερή της άρνηση την πάνσεμνο Λυγερή, προκειμένου να την οδηγήσουν στον Τούρκο τύραννο.
Κατά τη διάρκεια της διαδρομής κατόρθωσε η Λυγερή να αγκαλιάσει με όλη της τη δύναμη ένα δένδρο, ομολογώντας παράλληλα με παρρησία την ακλόνητη πίστη της στον Ιησού Χριστό. Τότε ένας ακόλουθος την αποκεφάλισε και με την τιμία της κεφαλή έφυγε τρέχοντας προς την παραλία Ελίντα, όπου περίμενε με ανυπομονησία ο Τούρκος τύραννος. Βλέποντας ο τύραννος την κεφαλή της νεομάρτυρος, στεναχωρήθηκε τόσο πολύ, ώστε εξοργισμένος αποκεφάλισε και τον ακόλουθο.
Κατόπιν ύψωσε μαύρη σημαία στο πλοιάριο και αναχώρησε λυπημένος για το λιμάνι της Χίου. Από το αγνό αίμα της αθληφόρου νεομάρτυρος χάραξε η μητέρα της στα παρακείμενα βράχια τρεις σταυρούς, εκ των οποίων ο ένας έχει διασωθεί μέχρι σήμερα. Η μορφή της αγίας ενδόξου νεομάρτυρος Λυγερής της Χιοπολίτιδος έχει ιστορηθεί στην πρώτη εικόνα των αγίων της Χίου που φιλοτεχνήθηκε τη δεκαετία του 1930 στην Ιερά Μονή Αγίου Κωνσταντίνου Φραγκοβουνίου.
Κατόπιν το 1997 ιστορήθηκε εκ νέου στην επισήμως καθιερωθείσα εικόνα της Συναξέως των αγίων της Χίου, έργο του αγιογραφείου της Ιεράς Μονής Ευαγγελισμού Θεοτόκου Οινουσσών. Η εν λόγω εικόνα ιστορήθηκε με πρωτοβουλία του αοιδίμου Αρχιμανδρίτου π.Γεωργίου Λιαδή (+ 23 Σεπτεμβρίου 2014),εφημερίου του Ιερού Ναού Αγίου Γεωργίου Φρουρίου πόλεως Χίου, όπου και φυλάσσεται, αφού στον ιστορικό αυτό ναό εορτάζεται κατ’έτος την πρώτη Κυριακή του Σεπτεμβρίου η εορτή της Συνάξεως των αγίων της Χίου.
Τα τελευταία χρόνια ο αγιογραφικός οίκος Βουρδαχά ιστόρησε τη μορφή της αγίας σε φορητή εικόνα, η οποία παραγγέλθηκε από τον ευλαβέστατο π. Αντώνιο Μηλάκη,διατελέσαντα εφημέριο και κτήτορα του Ιερού Ναού Αγίων Αναργύρων Παιανίας Αττικής, αφού το όνομα της ενδόξου νεομάρτυρος Λυγερής έφερε η αείμνηστος πρεσβυτέρα του(+ 15 Φεβρουαρίου 2017).
Επίσης τοιχογραφία της αγίας έχει φιλοτεχνηθεί με δαπάνη της κ. Λυγερής Ζωχιού στον Ιερό Ναό Αγίου Ανδρέου Δήμου Αγίας Παρασκευής Αττικής. Αξιοσημείωτο είναι επίσης το γεγονός ότι κατά το τρέχον έτος 2021 και στα πλαίσια της επετείου των 200 ετών από την έναρξη του ιερού αγώνος της εθνικής παλιγγενεσίας(1821), ο οποίος εγένετο “για του Χριστού την πίστιν την αγίαν και της πατρίδος την ελευθερίαν”, τελέσθηκαν την Κυριακή 18 Ιουλίου 2021 τα εγκαίνια του ιερού παραβήματος (κλίτους) στον Ιερό Ναό Παμμεγίστων Ταξιαρχών Αναβάτου Χίου εις τιμήν και μνήμην της αγίας ενδόξου νεομάρτυρος Λυγερής της Χιοπολίτιδος προεξάρχοντος του επιχωρίου Μητροπολίτου κ. Μάρκου.
