Η σφραγίδα του Χριστού

Του Μητροπολίτου Ναυπάκτου και Αγίου Βλασίου Ιεροθέου

Ο Χριστός είναι η βάση της πίστεώς μας και το κέντρο της ζωής μας. Διά του Χρι­στού έχουμε κοινωνία με τον Τριαδικό Θεό. Με το Βάπτισμα γινόμαστε μέλη του Σώμα­τος του Χριστού και με την θεία Κοινωνία κοινωνούμε του Σώματος και του Αίματος του Χρι­στού. Η ένωσή μας με τον Χριστό γίνεται με το Άγιον Πνεύμα, και διά του Χριστού ερχόμαστε στον Πατέρα.

Ο Υιός και Λόγος του Θεού με την ενανθρώπησή Του προσέ­λαβε την ανθρώπινη φύση και την θέωσε «άμα τη προσλή­ψει», και με την Σταύρωση και την Ανάστασή Του νίκησε τον διάβολο, την αμαρτία και τον θάνατο και προσφέρεται σε μας, ώστε και εμείς διά του Χριστού να νικήσουμε στην ζωή μας τον διάβολο, την αμαρτία και τον θάνατο.

Ο άγιος Ιωάννης ο Θεολόγος γράφει: «Και παν πνεύμα ο μη ομολογεί τον Ιησούν Χριστόν εν σαρκί εληλυθότα, εκ του Θεού ουκ έστι· και τούτό εστι το του αντιχρίστου ο ακηκόατε ότι έρχεται, και νυν εν τω κόσμω εστίν ήδη. ‘Υμείς εκ του Θεού εστε, τεκνία, και νενι­κήκατε αυτούς, ότι μείζων εστίν ο εν υμίν ή ο εν τω κόσμω» (Α΄ Ιω. δ΄, 3-4).

Ο Χριστός έχει δύναμη ασυγκρίτως υπέρτερη του αντιχρίστου, και όσοι ενώνονται με τον Χριστό νικούν τον αντίχριστο και κάθε άλλη δύναμη, ακόμη και τον θάνατο. Άλλωστε, το βαθύτερο νόημα της Ιεράς Αποκαλύψεως του Ιωάννου είναι η νίκη και ο θρίαμβος του Αρνίου (Χριστού) έναντι του αντιχρίστου.

Ο Ευαγγελιστής Ιωάννης γράφει στην Επιστολή Του: «Ο ποιων την αμαρτίαν εκ του διαβόλου εστίν, ότι απ’ αρχής ο διάβολος αμαρτά­νει. εις τούτο εφανερώθη ο υιός του Θεού, ίνα λύση τα έργα του διαβόλου. Πας ο γεγεννημένος εκ του Θεού αμαρτίαν ου ποιεί, ότι σπέρμα αυτού εν αυτώ μένει· και ου δύναται αμαρτάνειν, ότι εκ του Θεού γεγέννηται. εν τούτω φανερά εστι τα τέκνα του Θεού και τα τέκνα του διαβόλου» (Ιω. γ΄, 8-9).

Ο Απόστολος Παύλος γράφει: «Ζω δε ουκέτι εγώ, ζη δε εν εμοί Χριστός» (Γαλ. β΄, 20) και γι’ αυτό «πάντα ισχύω εν τω ενδυναμούντι με Χριστώ» (Φιλ. δ΄, 13).

Αυτό είναι το θεμέλιο της πίστεως και της ζωής μας. Όποιος πιστεύει ότι ο αντίχριστος έχει μεγαλύτερη δύναμη από τον Χριστό, δεν έχει καταλάβει την δύναμη της Εκκλησίας ως Σώματος του Χρι­στού, ούτε έχει αισθανθεί την ένωσή Του με τον Χριστό. Ο άγιος Πορ­φύριος έλεγε:

«Πολλοί άνθρωποι, και μάλιστα Χριστιανοί, δεν δέχονται καθό­λου την ύπαρξη του δαίμονα. Το δαιμόνιο, όμως, δεν μπορείς να το αρνηθείς. Πιστεύω ότι υπάρχει διάβολος και λέω μάλιστα ότι, αν βγάλουμε απ’ το Ευαγγέλιο την πίστη στην ύπαρξη του διαβόλου, τι γίνεται; Πάει το Ευαγγέλιο… Δεν μπορούμε να αγνοήσουμε την ύπαρξη του διαβόλου, του οποίου τα έργα ήλθε να καταργήσει ο Χριστός.

Εγώ όμως σας λέω, αντί να ασχολείσθε με τον διάβολο και τις πονηρίες του, αντί να ασχολείσθε με τα πάθη, να στραφείτε στην αγάπη του Χριστού… Όταν ντυθούμε την πανοπλία του Θεού, τα πάντα θα κατορθώσουμε∙ και μάλιστα πολύ εύκολα. Είναι εύκολα όλα όταν μπούμε στην θεία Χάρι. Τότε είμαστε πιο ελεύθεροι, πιο δυνατοί. Μας προστατεύει η θεία Χάρις. Αν αγωνισθούμε, ερωτευ­θούμε τον Χριστό, τότε αποκτούμε την θεία Χάρι. Οπλισμένοι με την θεία Χάρι, δεν διατρέχουμε κίνδυνο κι ο διάβολος μας βλέπει και φεύγει».

Επομένως, πρέπει να σφραγισθούμε με την δύναμη του ονό­μα­τος του Χριστού. Σε αυτό αναφέρεται το επόμενο κείμενο:

Ο άγιος Συμεών ο Νέος Θεολόγος για την σφραγίδα του Χριστού

Γίνεται συχνά λόγος γιά τό σφράγισμα τοῦ Ἀντιχρίστου, ἀλλά δέν γίνεται σχεδόν καθόλου λόγος γιά τό σφράγισμα τοῦ Ἀρνίου τῆς Ἀποκαλύψεως.

Στην Αποκάλυψη γράφεται: «Και είδον, και ιδού το αρνίον εστηκός επί το όρος Σιών, και μετ’ αυτού εκατόν τεσσαράκοντα τέσσαρες χιλιάδες, έχουσαι το όνομα αυτού και το όνομα του πατρός αυτού γεγραμμένον επί των μετώπων αυτών» (Απ. ιδ΄, 1).

Κατά τους ερμηνευτές, Ανδρέα Καισαρείας και Αρέθα Καισαρείας το Αρνίον είναι ο Χριστός, το όρος Σιών είναι η Νέα Σιών «η πόλις του Θεού ζώντος», δηλαδή η Εκκλησία, οι εκατόν σαράντα τέσσερες χιλιάδες είναι ο τέλειος αριθμός, και είναι οι Χριστιανοί της Καινής Διαθήκης που είναι παρθένοι «κατά τε τον έσω, κατά τε τον έξω άνθρωπο, είναι εσφραγισμένα τα μέτωπά τους «τω φωτί του θείου προσώπου», και επειδή είναι εσφραγισμένοι με το όνομα του Αρνίου και του Πατρός Του «τοις ολοθρευταίς άγγελοι αιδέσιμοι φαίνονται» και «τοις ολεθρίοις δαίμοσι φοβεροί γίνονται».

Επομένως, έχει μεγάλη σημασία να σφραγισθούμε από τον Χριστό, και αυτό συνδέεται με το να ανήκη κανείς στον Χριστό, να είναι γραμμένος στο βιβλίο της ζωής. Όταν δε θα εμφανισθή το θηρίο που θα ανεβαίνη από την θάλασσα «προσκυνήσουσιν αυτόν πάντες οι κατοικούντες επί της γης, ων ου γέγραπται το όνομα εν τω βιβλίω της ζωής του αρνίου του εσφαγμένου από καταβολής κόσμου» (Απ. ιγ΄, 8).

Στο παρόν άρϑρο ϑα επιδιώξω να αναλύσω το τι είναι η σφραγίδα του Χριστού κατά την διδασκαλία του αγίου Συμεών του Νέου Θεολόγου, διότι όποιος έχει την σφραγίδα του Χριστού θα ανήκη σε Αυτόν και δεν θα έχη εξουσία πάνω του ο αντίχριστος και ο διάβολος.

Ο άγιος Συμεών είναι ένας θαυμαστός διδάσκαλος και το ότι η Εκκλησία του έχει προσδώσει την επωνυμία του Θεολόγου είναι γεγονός που δείχνει την μεγάλη του αξία. Το ότι ο άγιος Συμεών αναφέρεται στην σφραγίδα του Χριστού και αναλύει τι στην πραγμα­τικότητα είναι η σφράγιση του Χριστού και ποια είναι τα γνωρίσματα ότι έχουμε σφραγισθή, είναι εχέγγυο γνησιότητος.

1. Η αποφυγή του φόβου του θανάτου και του διαβόλου

Σε μια Κατήχησή του, αναφερόμενος μεταξύ των άλλων στην προ­σπάϑεια να συναντήσουμε τον Χριστό και να ενωθούμε μαζί Του, υπογραμμίζει και το πως μπορούμε να ξεφύγουμε τον φόβο του ϑανάτου, αλλά και πως μπορούμε να αντιμετωπίσουμε την ενέργεια και την δύναμη του νοητού λύκου, δηλαδή του διαβόλου. Αυτό μπορεί να γίνη μόνον αν σφραγισϑούμε με την σφραγίδα του Χριστού.

Ερωτά ο άγιος: «Τι δειλοί εσμέν και την εκ του σώματος δειλαινόμεϑα έξοδον; … Μη γαρ ϑάνατος εξουσιάζει των εσφραγισμένων ψυχών τη χάριτι του Παναγίου Πνεύματος και τω αίματι του Χριστού;». Με άλλα λόγια εκείνος που σφραγίζεται με την Χάρη του Αγίου Πνεύματος και με το Αίμα του Χριστού δεν φοβάται τον ϑάνατο, δεν έχει καμμιά εξουσία ο ϑάνατος πάνω του, και επομένως αυτός υπερβαίνει τον ϑάνατο.

Αλλά όσοι είναι εσφραγισμένοι με την σφραγίδα του Χριστού ξεφεύγουν από την εξουσία και την κυριαρχία και του διαβόλου. Ο νοητός λύκος δεν μπορεί να έχη καμμία εξουσία επάνω στους εσφραγισμένους από τον Χριστό. «Μη αντιβλέψαι τολμά ο νοητός λύκος τη του αρχιποίμενος Χριστού σφραγίδι, η σφραγίζει τα ίδια πρόβατα»; Ο Ποιμήν ο καλός σφραγίζει τα δικά του πρόβατα και αυτό σημαίνει ότι είναι απρόσβλητα από τον διάβολο, που δεν έχει καμμία εξουσία επάνω τους.

2. Η αναζήτηση της σφραγίσεως του Χριστού

Αλλά τι είναι αυτή η σφράγιση υπό του Χριστού; Τι εννοεί ο άγιος Συμεών με τον όρο σφραγίδα του Χριστού; Γράφει: «Καταμάϑετε, αδελφοί, της σφραγίδος Χριστού το αληθές εκτύπωμα… Μία σφραγίς αληϑώς η έλλαμψις υπάρχει του Πνεύματος, ει και πολλαί των ενεργειών αυτής αι ιδέαι και πολλά των αρετών αυτής τα γνωρίσματα».

Αυτό το χωρίο είναι σημαντικότατο γιατί δείχνει ότι η σφραγίδα του Χριστού δεν είναι τίποτε άλλο από την ενέργεια του Παναγίου Πνεύματος. Με αυτήν την ενέργεια ο Θεός σφραγίζει τους δικούς Του και σ᾽ αυτούς, επομένως, δεν έχει καμμία εξουσία ο διάβολος. Γι’ αυτό η σφράγιση του ανθρώπου υπό του Χριστού στην πραγματικότητα είναι η έλευση της ϑείας Χάριτος μέσα στην καρδιά του, οπότε ο άνϑρωπος καθίσταται ναός του Παναγίου Πνεύματος.

Έχοντας αυτά υπ᾽ όψη του ο άγιος Συμεών προτρέπει τους μοναχούς και τους Χριστιανούς: «Όσοι τοίνυν ασφράγιστοι, δράμετε· όσοι ασημείωτοι, σπεύσατε τω σημείω σημειωϑήναι του Πνεύματος». Δηλαδή, όσοι Χριστιανοί, Κληρικοί και μοναχοί, γιατί σε αυτούς ομιλεί, δεν έχουν σφραγισθή από το Άγιον Πνεύμα και είναι «ασημείωτοι», ασφράγιστοι, θα πρέπει να σπεύσουν να σφραγισθούν από το Άγιον Πνεύμα.

Υπάρχουν όμως και μερικά χαρακτηριστικά σημεία που δείχνουν ποιος είναι ασφράγιστος. Ασφράγιστος είναι «ο δειλαινό­μενος ϑάνα­τον». Και ασημείωτος είναι «ο μη ακριβώς το είδος της σφραγίδος γινώσκων», αυτός που δεν γνωρίζει το είδος της σφραγίσεως.

Αλλά η αναζήτηση της σφραγίσεως υπό του Χριστού είναι συγκε­κριμένη. Αυτό σημαίνει ότι υπάρχουν ειδικοί τρόποι διά των οποίων ο άνθρωπος σφραγίζεται και γίνεται πρόβατο του Ιησού Χριστού.

Ο πρώτος τρόπος είναι το άγιον Βάπτισμα. Διά του Μυστηρίου του Βαπτίσματος ενδυόμαστε τον Χριστό. Με το άγιον Βάπτισμα και το άγιον Χρίσμα γινόμαστε μέλη του Σώματος του Χριστού, και με το άγιον Χρίσμα λαμβάνουμε το Άγιον Πνεύμα, γι’ αυτό ο Ιερεύς λέγει: «Σφραγίς δωρεάς Πνεύματος Αγίου». Αλλά επειδή με τις πράξεις μας, που διαπράξαμε ύστερα από το άγιο Βάπτισμα που δεχϑήκαμε σε βρεφική ηλικία, αρνηϑήκαμε τον Χριστό, γι’ αυτό χρειάζεται μετάνοια. «Διά τούτο ούν πάλιν εαυτούς διά της σωτηρίου μετανοίας ανακαλεσώμεϑα, πάντα ποϑούντες και πράττοντες όσα Χριστώ υπάρχει ευάρεστα, ίνα και παρ᾽ αυτού σφραγισθέντες του λοιπού άφοβοι βιωσώμεϑα».

Με το άγιον Βάπτισμα, μαζί με το βάπτισμα της μετανοίας που ακολουϑεί, σφραγιζόμαστε από τον Χριστό και λαμβάνουμε την Χάρη του Αγίου Πνεύματος στην καρδιά μας. Έτσι, λοιπόν, μυστήρια και άσκηση είναι απαραίτητα για να αποδειχϑούμε γνήσιοι δούλοι του Ιησού Χριστού. Με αυτόν τον τρόπο ϑα λάβουμε το έλεος του Θεού «και άξιοι γενέσϑαι αξιωϑώμεν της γνώσεως των μυστηρίων του Χριστού». Όταν όμως μιλά ο άγιος για την γνώση των μυστηρίων του Χριστού δεν εννοεί την γνώση διά του λόγου και της ακοής, «αλλά της έργω και πράξει ϑεωρουμένης».

3. Οι Μακαρισμοί του Χριστού

Ποια όμως είναι η γνώση των μυστηρίων του Χριστού εν έργω και πράξει, που στην πραγματικότητα είναι δείγμα ότι έχουμε σφραγισϑή από τον Χριστό και έχουμε την Χάρη του Αγίου Πνεύματος; Ο άγιος Συμεών ο Νέος Θεολόγος δεν είναι στοχαστής ϑεολόγος, αλλά εμπει­ρικός. Γνωρίζει εκ πείρας την κατάσταση αυτή και γι’ αυτό την περι­γράφει ασφαλώς και απταίστως.

Η έλλαμψη του Παναγίου Πνεύματος μέσα στην καρδιά του Χριστιανού φανερώ­νεται με την βίωση των μακα­ρισμών του Χριστού. Γι’ αυτό στην συνέ­χεια της Κατηχήσεώς του ο άγιος Συμεών αναλύει τους Μακαρισμούς του Χρι­στού, αλλά κυρίως περιγράφει το πως ο άνϑρωπος διά των Μακαρι­σμων δέχεται την σφραγίδα του Παναγίου Πνεύματος.

Ο πρώτος Μακαρισμός είναι ο Μακαρισμός της πτωχείας: «Μακά­ριοι οι πτωχοί τω πνεύματι ότι αυτών εστιν η βασιλεία των ουρανών» (Ματθ. ε΄, 3). Οι άγιοι Πατέρες όταν ερμηνεύουν την πτωχεία του πνεύματος, εννοούν κυρίως την ταπείνωση και την αίσϑηση της αμαρτωλής καταστάσεώς μας. Όποιος γνωρίζει την κατάστασή του, όποιος διακρίνεται για την αυτογνωσία, και κυρίως για την αυτομεμψία, δείχνει ότι εμπνέεται από την Χάρη του Θεού και γι’ αυτό μέσα του μπορεί να πληροφορηθή την ύπαρξη της Βασιλείας των Ουρανών. Ο άνϑρωπος αυτός «βεβαίαν εν αισϑήσει ψυχής την κτήσιν έχειν αυτής».

Απόδειξη της υπάρξεως μέσα του της Βασιλείας των Ουρανών είναι ότι δεν επιϑυμεί των ορωμένων και φϑειρομένων, δηλαδή όλων των πραγμάτων του κόσμου, του πλούτου, της δόξης, της τρυφής και της βιωτικής και σωματικής απολαύσεως. Και όχι μόνον δεν επιϑυμεί αυτά, αλλά «προς ταύτα αηδώς διακείσϑαι κατά ψυχήν και προαί­ρεσιν», όπως ακριβώς αηδία αισϑάνονται οι εν εξουσία και βασιλική τιμή ζώντες «προς τους επί σκηνής πορνικής διατρίβοντας». Πάντως, αν κάποιος ελκύεται από ένα από όσα προαναφέρϑησαν, σημαίνει ότι «την βασιλείαν εκείνην των ουρανών ούτε είδεν ούτε ωσφράνϑη ούτε εγεύσατο αυτής της ϑυμηδίας τε και γλυκύτητος».

Ὁ δεύτερος Μακαρισμός εἶναι, «Μακάριοι οἱ πενϑοῦντες ὅτι αὐτοί παρακλη­ϑήσονται» (Ματθ. ε΄, 4). Πένθος ἔχει ὁ ἄνϑρωπος ἐκεῖνος ὁ ὁποῖος δέν ἔχει καμμία προσπάϑεια γιά τά παρόντα τοῦ βίου, δηλαδή δέν ἐκδηλώνει καμμία ἐπιϑυμία γιά νά ἀποκτήση τά ἐγκόσμια, καί μάλιστα ἐκεῖνος πού δέν ἔχει λογισμό συνδυαζόμενο μέ αὐτά. Δέν εἶναι δυνατόν ὁ ἄνϑρωπος νά ἐνδιαφέρεται γιά τήν ἀπόκτηση τῆς ἀνϑρώπινης δόξης, τοῦ πλούτου καί τῆς ἡδονῆς καί νά ἔχη συγχρόνως πένϑος στήν καρδιά του. Ὅποιος ἀγωνίζεται νά ζήση σύμφωνα μέ τό ϑέλημα τοῦ Θεοῦ, αὐτός κατά φυσικό τρόπο ἀποκτᾶ τό πένϑος στήν καρδιά του.

Αὐτό σημαίνει ὅτι, ὅταν προσπαϑῆ νά τηρήσῃ στό ἔπακρο τίς ἐντολές τοῦ Χριστοῦ καί νά φϑάση στήν καϑαρότητα καί τήν ἄμωμο πολιτεία πού ὑπαγορεύουν οἱ ἐντολές τοῦ Χριστοῦ καί τότε ἐρευνήση τόν ἑαυτό του, ϑά τόν βρῆ ἐντελῶς ἀσϑενῆ καί μή ἔχοντα δυνάμεις νά φϑάση στό ὕψος τῶν ἐντολῶν, ἀλλά καί πολύ πτωχό καί ἀνάξιο γιά τήν ὑποδοχή τοῦ Θεοῦ. Βλέποντας αὐτά «πενϑήσει πάντως πένϑος τό ὄντως μακαριώτατον». Καρπός τοῦ πένϑους εἶναι ἡ παράκληση ἡ ὁποία «ἀρραβών ἐστι τῆς βασιλείας τῶν οὐρανῶν».

Ἔτσι τό πένθος καί ἡ παράκληση εἶναι καρπός τῆς πτωχείας τοῦ πνεύματος πού εἶναι ἡ ταπεινοφροσύνη. Ὅπως λέγει ὁ ἅγιος Συμεών ὁ Νέος Θεολόγος, «ὅπου ταπεί­νωσις, ἀψευδής, ἐκεῖ καί ταπεινοφροσύνης βυϑός· καί ὅπου ταπεινοφροσύνη, ἐκεῖ καί ἐλλάμψεις τοῦ Πνεύματος. Ὅπου δέ ἐλλάμψεις τοῦ Πνεύματος ἐκεῖ φωτοχυσία Θεοῦ καί Θεός ἐν σοφίᾳ καί γνώσει τῶν μυστηρίων αὐτοῦ. Ἔνϑα δέ ταῦτα, ἐκεῖ βασιλεία οὐρανῶν καί βασιλείας ἐπίγνωσις καί οἱ ἀποκεκρυμμένοι ϑησαυροί τῆς γνώσεως τοῦ Θεοῦ, ἐν οἷς καί ἡ φανέρωσις, ἔστι τῆς πτωχείας τῆς πνευματικῆς. Ὅπου δέ πτωχείας πνευματικῆς αἵσϑησις, ἐκεῖ καί τό χαρμόσυνον πένϑος, ἐκεῖ καί τά ἀενάως ρέοντα δάκρυα, τά τήν φιλοῦσαν ταῦτα ψυχήν ἐκκαϑαίροντα καί τελείως αὐτήν ἀπεργαζόμενα φωτεινοτάτην».

Ἔτσι, ἀπό τήν πνευ­ματική πτωχεία ἔρχεται τό πένϑος καί τά δάκρυα, τά ὁποῖα αὐξάνουν τήν ταπείνωση καί ὁ ἄνϑρωπος ἀποκτᾶ ἐμπειρική γνώση τῆς παρακλήσεως καί τῆς Βασιλείας τῶν Οὐρανῶν.

Οἱ δυό πρῶτοι Μακαρισμοί εἶναι ἡ βάση τῆς πνευματικῆς ζωῆς, γιατί ἀπό ἐκεῖ προέρχονται ὅλες οἱ ἄλλες πνευματικές καταστάσεις, δηλαδή ἡ βίωση τῶν ἐλλάμψεων τῶν ἐνεργειῶν τῆς ϑείας Χάριτος. Ὁπότε ὅλοι οἱ ἑπόμενοι Μακαρισμοί τοῦ Χριστοῦ εἶναι συνέπεια καί συνέχεια τῶν δυό πρώτων Μακαρισμῶν.

Αὐτό σημαίνει ὅτι ἀπό τήν πνευματική πτωχεία καί τά δά­κρυα, πού προχέονται ἀενάως, ἡ ψυχή ἀποσβενύει καί καϑαρίζει τό ϑυμικό της μέρος, «πραεῖα καί ἀκίνητος ὅλη πρός ὀργήν γίνεται», ὁπότε βιώνει τόν Μακαρισμό, «Μακάριοι οἱ πραεῖς ὅτι αὐτοί κληρο­νομήσουσι τήν γῆν»∙ πεινᾶ καί διψᾶ γιά νά μάϑη τά δικαιώματα τοῦ Θεοῦ στήν ζωή της, καί ἔτσι βιώνει τόν Μακαρισμό, «Μακάριοι οἱ πεινῶντες καί διψῶντες τήν δικαιοσύνην ὅτι αὐτοί χορτασϑήσονται»∙ γίνεται ἐλεήμων καί συμπαϑής πρός ὅλους καί ἔτσι ἐφαρμόζει τόν Μακαρισμό, «Μακάριοι οἱ ἐλεήμονες ὅτι αὐτοί ἐλεηϑήσονται»∙ καϑαρίζει τήν καρδιά καί βλέπει τήν ἄκτιστη δόξα τοῦ Θεοῦ, κατά τόν Μακαρισμό «Μακάριοι οἱ καϑαροί τῇ καρδίᾳ ὅτι αὐτοί τόν Θεόν ὄψονται».

Ἔπειτα, ὅσοι ζοῦν αὐτές τίς καταστάσεις γίνονται εἰρηνοποιοί, καί ὀνομάζονται υἱοί τοῦ Ὑψίστου, ὁπότε βιώνουν τόν Μακαρισμό, «Μακάριοι οἱ εἰρηνοποιοί ὅτι αὐτοί υἱοί Θεοῦ κληϑήσονται», καί φυσικό ἐπακόλουϑο εἶναι ὁ διωγμός ἕνεκεν τοῦ Θεοῦ. Ἀφοῦ γνωρίζει τόν Θεό καί ἀγαπᾶ τόν Θεό, στήν συνέχεια ὑπομένει «πάντα πόνον καί πᾶσαν ϑλῖψιν δι᾽ αὐτόν», ὑπομένει τίς ὕβρεις, τίς λοιδορίες καί τίς στενοχωρίες, τούς διωγμούς καί ὅλα τά πονηρά ρήματα ἕνεκεν τοῦ ὀνόματος Αὐτοῦ, καί ἀκόμη μέ μεγάλη χαρά ὑπομένει ὅλες τίς ἀδικίες, διότι ἀξιώϑηκε νά ἀτιμασϑῆ ὑπέρ τῆς ἀγάπης αὐτοῦ. Καί μέ αὐτόν τόν τρόπο βιώνει καί τόν τελευταῖο Μακαρισμό πού εἶναι «Μακάριοί ἐστε, ὅταν ὀνειδίσωσιν ὑμᾶς καί διώξωσι καί εἴπωσι πᾶν πονηρόν ρῆμα καϑ᾽ ὑμῶν ψευδόμενοι ἕνεκεν ἐμοῦ. χαίρετε καί ἀγαλλιᾶσϑε ὅτι ὁ μισϑός ὑμῶν πολύς ἐν τοῖς οὐρανοῖς».

4. Ἡ πορεία στήν πνευματική ζωή

Ὅπως εἴδαμε προηγουμένως, ἀλλά καί ὅπως ἀναλύει στήν συνέχεια τῆς Κατηχήσεώς του ὁ ἅγιος Συμεών ὁ Νέος Θεολόγος, ὑπάρχει μιά σειρά στήν πνευματική ζωή. Ἄλλωστε, ἡ πνευματική ζωή δέν εἶναι ἀφηρημένη καί στοχαστική κατάσταση, ἀλλά ἔχει συγκεκριμένους πνευ­μα­τικούς σταθμούς. Καί ὅπως στήν ἀνθρώπινη γνώση ὑπάρχει μιά πρόοδος, ἀνάλογα μέ τά διάφορα στάδια, τό ἴδιο συμβαίνει καί στήν πνευματική ζωή.

Ἀρχή καί ϑεμέλιο τῆς πνευματικῆς ζωῆς εἶναι ἡ ταπείνωση, ἔπειτα εἶναι «τό πένϑος καί ἡ τῶν δακρύων πηγή». Διά τῶν δακρύων καϑαρίζεται ἡ ψυχή καί ἐκδιώκονται οἱ δαίμονες. Γι᾿ αὐτό ὁ ἅγιος Συμεών λέγει: «Ὦ δάκρυα, τά ἐκ ϑείας ἐλλάμμεως βλύζοντα καί αὐτόν τόν οὐρανόν διανοίγοντα καί προξενοῦντά μοι ϑείαν παράκλησιν».

Σέ ἄλλο λόγο του ὁ ἅγιος Συμεών λέγει ὅτι τά δάκρυα εἶναι σημεῖο ἀναγεννήσεως τοῦ ἀνθρώπου. Γιατί, ὅπως τό βρέφος ὅταν ἐξέρχεται ἀπό τήν κοιλία τῆς μητέρας του, τό πρῶτο πού κάνει εἶναι νά κλαίη καί μέ αὐτό δείχνει ὅτι εἶναι ζωντανό, ἔτσι καί ὁ Χριστιανός ὅταν κλαίη ἀπό τήν αἴσϑηση τῆς πνευματικῆς του πτωχείας, πράγμα τό ὁποῖο σημαίνει ὅτι ἐμπνέεται ἀπό τήν Χάρη τοῦ Θεοῦ, αὐτό εἶναι σημεῖο ἀναγεννήσεώς του καί ἀπόδειξη ὅτι ἀρχίζει νά εἰσέρχεται σέ νέο κόσμο, σέ νέα ζωή. Δέν εἰσέρχεται ἁπλῶς σέ νέα ζωή, ἀλλά ὁ ἴδιος ζῆ κατά Θεόν. Γιατί, πραγματικά, «ὅπου δακρύων πληϑύς μετά γνώσεως ἀληϑοῦς, ἐκεῖ καί ϑείου φωτός αὔγασις. Ὅπου δέ φωτός αὐγή, πάντων ἐκεῖ τῶν καλῶν χορηγία καί ἡ σφραγίς τοῦ Πνεύματος τοῦ Ἁγίου ἐμπεφυτευμένη ἐν τῇ καρδίᾳ, ἐξ οὗ καί πάντες οἱ καρποί τῆς ζωῆς».

Βλέπουμε ἐδῶ τήν μεγάλη ἀξία τῶν δακρύων πού εἶναι στενά συνδεδεμένα μέ τό κατά Θεόν πένϑος. Ἀλλά τά δάκρυα γιά νά εἶναι εὐλογημένα καί νά προξενοῦν ὠφέλεια στήν ψυχή τοῦ ἀνϑρώπου πρέπει νά εἶναι «δάκρυα μετά γνώσεως ἀληθοῦς», ὅπως λέγει ὁ ἅγιος Συμεών. Αὐτό σημαίνει ὅτι ὑπάρχουν πολλά εἴδη δακρύων, ἤτοι δάκρυα συναι­σϑηματικά, ἐγωϊστικά, διαβολικά κλπ. Μόνο τά δάκρυα τά ὁποῖα προέρχονται ἀπό τό ἀληϑινό πένϑος εἶναι ἀληϑινά, εὐλογημένα ἀπό τόν Θεό καί πρόξενα πολλῶν ἀγαϑῶν, ὅπως περιγράφονται ἐδῶ ἀπό τόν ἅγιο Συμεών.

Ἀπό τά «μετά γνώσεως ἀληϑοῦς» δάκρυα ἔρχονται ὅλοι οἱ καρποί τῆς ζωῆς, πού εἶναι οἱ ἑπόμενοι Μακαρισμοί τοῦ Χριστοῦ, δηλαδή ἡ πραότης, ἡ εἰρήνη, ἡ ἐλεημοσύνη, ἡ συμπάϑεια, ἡ χρηστότης, ἡ ἀγαϑωσύνη, ἡ πίστη, ἡ ἐγκράτεια, ἡ ἀγάπη πρός τούς ἐχϑρούς καί ἡ προσευχή ὑπέρ αὐτῶν, τό νά χαιρόμαστε στούς πειρασμούς, τό νά καυχόμαστε στίς θλίψεις, τό νά ϑεωροῦμε τά πταίσματα τῶν ἄλλων ὡς δικά μας πταίσματα καί νά κλαῖμε ὑπέρ αὐτῶν, τό νά ϑέτουμε τήν ψυχή μας ὑπέρ τῶν ἀδελφῶν καί προϑύμως νά δεχόμαστε τόν ϑάνατο ὑπέρ αὐτῶν.

Φαίνεται ἐδῶ καϑαρά ὅτι ἀπό τήν ταπείνωση καί τό κατά Θεόν πένϑος πού φανερώνεται διά τῶν δακρύων προέρχονται ὅλοι οἱ καρποί τοῦ Ἁγίου Πνεύματος, ὅλα τά σημεῖα τῆς ἀναγεννηθείσης ζωῆς.

5. Ἡ ἐξέταση ἄν σφραγισθήκαμε

Ἀφοῦ ἀνέλυσε ὅλα αὐτά ὁ ἅγιος Συμεών ὁ Νέος Θεολόγος, στήν συνέχεια προτρέπει τούς ἀκροατές του νά ἐξετάσουν ἄν ἔχουν σφραγισϑῆ ὑπό τοῦ Παναγίου Πνεύματος. Γιατί ἡ βίωση τῶν Μακαρισμῶν στήν ζωή μας εἶναι ἀπόδειξη ὅτι ἔχουμε σφραγισϑῆ ἀπό τήν Χάρη τοῦ Θεοῦ. «Ἀκρι­βῶς ἑαυτούς ἐξετάσωμεν καί καταμάϑωμεν τάς ψυχάς ἡμῶν, εἰ ἐν ἡμῖν ἐστιν αὕτη ἡ σφραγίς. Ἐπιγνωσώμεϑα εἰ ἐν ἡμῖν ὁ Χριστός ἐστιν, ἐκ τῶν εἰρημένων σημείων». Ἡ παρουσία τοῦ Χριστοῦ στήν καρδιά μας, πού συνδέεται μέ τήν πνευματική σφράγιση, δέν εἶναι ἀφηρημένη καί συναισϑηματική κατάσταση, ἀλλά εἶναι γεγονός πού γίνεται φανερό, ὅπως εἴδαμε προηγουμένως.

Γνωρίζουμε ὅτι ὑπάρχει ἡ σφραγίδα τοῦ Χριστοῦ στήν καρδιά μας, ἐάν μέσα μας ζοῦμε τό πῦρ διά τῶν ἐντολῶν τοῦ Χριστοῦ καί ἐάν βλέπουμε τό Φῶς τοῦ Θεοῦ. Ἀντίϑετα, ἐάν νομίζουμε ὅτι λάβαμε τήν σφραγίδα τοῦ Χριστοῦ, ἀλλά ἀφ᾽ ἑνός μέν δέν γνωρίζουμε τά σημεῖα πού ἀναφέραμε προηγουμένως, ἀφ᾽ ἑτέρου δέ μέσα μας ζῆ ὁ κόσμος τῶν παϑῶν, τότε «ὄντως ἐλεεινοί καί πανάϑλιοι καί αὐτῆς τῆς αἰωνίου ζωῆς καί τῆς τῶν οὐρανῶν βασιλείας ἀλλότριοι ἐσμέν, μηκέτι ἐν ἑαυτοῖς κτησάμενοι τόν Χριστόν, ἀλλά καί τόν κόσμον ζῶντα ἐν ἑαυτοῖς ἔχοντες ὡς ἐν αὐτῷ ζῶντες, καί φρονοῦντες τά γήϊνα». Καί ὄχι μόνον μέσα μας δέν κατοικεῖ ὁ Χριστός, ἀλλά διακατεχόμενοι ἀπό τά πάϑη, ἔστω κι ἄν εἴμαστε βαπτισμένοι, εἴμαστε ἐχϑροί τοῦ Θεοῦ. Ἐκεῖνος πού διακατέχεται ἀπό τίς ἀντίϑετες καταστάσεις πού καθορίζουν οἱ Μακαρισμοί τοῦ Χριστοῦ αὐτός «ἐχϑρός ἐστιν ἄντικρυς τοῦ Θεοῦ· ἔχϑρα γάρ ἐστιν εἰς Θεόν ἡ τοῦ κόσμου προσπάθεια».

Ἔτσι ἐκεῖνος πού ἀγαπᾶ τήν δόξα τῶν ἀνθρώπων, πού διακατέχεται ἀπό τό πάϑος τοῦ πλούτου καί ἀσχολεῖται μέ τήν ἱκανοποίηση τῶν ἡδονῶν τῆς σαρκός, δέν εἶναι δυνατόν νά εἶναι ταπεινός, νά ἔχη πένθος, νά εἶναι συμπαϑής πρός τούς ἄλλους, νά εἶναι καϑαρός στήν καρδιά καί νά εἶναι εἰρηνοποιός. Μάλιστα γράφει ὁ ἅγιος Συμεών ὁ νέος Θεολόγος ὅτι, ὅποιος παραβαίνει τίς ἐντολές τοῦ Χριστοῦ καί πολεμᾶ τόν Θεό «οὗτος κἄν εἰρηνεύειν ἅπαντας πρός ἀλλήλους ποιῇ, ἐχϑρός ἐστι τοῦ Θεοῦ, ἐπειδή οὐδέ αὐτούς, οὕς εἰρηνεύειν πρός ἀλλήλους ποιεῖ, ὡς ἀρέσκει τῷ Θεῷ ποιεῖ τοῦτο. Ἐχϑρός γάρ αὐτός πρῶτος ὤν ἑαυτοῦ καί τοῦ Θεοῦ, ἐχϑροί καϑεστή­κασιν αὐτοῦ καί οἱ διά τῶν τοιούτων εἰρηνεύοντες».

Αὐτός ὁ λόγος τοῦ ἁγίου Συμεών εἶναι ἐκφραστικότατος, γιατί δείχνει ὅτι καί αὐτή ἀκόμη ἡ συμφιλίωση μεταξύ τῶν ἀνϑρώπων ὅταν δέν γίνεται κατά Θεόν καί κατά τό ϑέλημα τοῦ Θεοῦ, εἶναι ἔχϑρα πρός τόν Θεό.

Ἡ σφράγιση ὑπό τοῦ Χριστοῦ συνδέεται στενότατα μέ τόν φωτισμό τοῦ νοῦ. Ὁ ἄνϑρωπος πού ἔχει φωτισμένο νοῦ ἔχει τήν σφραγίδα τοῦ Ἁγίου Πνεύματος μέσα του. Ὁ νοῦς τοῦ ἀνθρώπου πού βιώνει τούς Μακαρισμούς τοῦ Χριστοῦ «ὁρᾷ ξένα τινά ϑεάματα καί ὅλος φωτίζεται καί φωτοειδής γίνεται… αὐτός μέν γάρ ὁ νοῦς φῶς ἐστι καί βλέπει τά πάντα φῶς, καί τό φῶς ζῶν ἐστι καί ζωήν τῷ ὁρῶντι παρέχει».

Ἀπό αὐτά φαίνεται καθαρά τί εἶναι τό σφράγισμα τοῦ Χριστοῦ γιά τό ὁποῖο κάνει λόγο ἡ Ἀποκάλυψη τοῦ Ἰωάννου, καί ὅτι δέν σφραγίζει μόνον τό θηρίον «τό ἀναβαῖνον ἐκ τῆς γῆς», ἀλλά καί τό Ἀρνίον τῆς Ἀποκαλύψεως, ὁ Χριστός, καί ὅσοι σφραγίζονται ἀπό τόν Χριστό ζοῦν μαζί Του αἰωνίως.

Θά ἤϑελα νά ἐπαναλάβω τήν προτροπή τοῦ ἁγίου Συμεών: «Ὅσοι τοίνυν ἀσφράγιστοι, δράμετε· ὅσοι ἀσημείωτοι, σπεύσατε τῷ σημείῳ σημειωϑῆναι τοῦ Πνεύματος». Θά πρέπει νά σφραγισϑοῦμε μέ τήν σφραγίδα τοῦ Χριστοῦ. Σ᾽ αὐτό τό γεγονός ἀποβλέπει ὅλη ἡ Χριστιανική ζωή. Καί ἐπειδή αὐτή ἡ σφράγιση τῆς καρδίας εἶναι στήν πραγμα­τικότητα ὁ φωτισμός τοῦ νοῦ, γι᾿ αὐτό πρέπει νά ἀγωνιζόμαστε νά ἀποκτήσουμε φωτισμένο νοῦ. Ὁ δρόμος καί ὁ τρόπος τοῦ φωτισμοῦ τοῦ νοῦ καί τῆς σφραγίσεως ὑπό τῆς σφραγίδος τοῦ Χριστοῦ εἶναι ὁ δρόμος τῆς τηρήσεως τῶν Μακαρισμῶν τοῦ Χριστοῦ.

Ἑπομένως, ὅσοι σφραγί­ζονται ὑπό τοῦ Χριστοῦ, αὐτοί ϑά ἀποφύγουν τόν ἀντίχριστο, δέν ϑά φοβοῦνται τόν ϑάνατο, ὁ ἀντίχριστος δέν ϑά ἔχη καμμία ἐξουσία πάνω τους καί θά εἶναι ἐλεύϑεροι Ἰησοῦ Χριστοῦ. Αὐτοί ϑά διακρίνουν τίς ἐνέργειες τοῦ ἀντιχρίστου ἀπό τίς ἐνέργειες τοῦ Χριστοῦ καί αὐτοί ϑά στέκονται μετά τοῦ Ἀρνίου τῆς Ἀποκαλύψεως, μετέχοντες τῆς δόξης τοῦ Θεοῦ.