Γράφει ο Μητροπολίτης Πισιδίας κ. Σωτήριος (Τράμπας)
Στις Ιερές Ακολουθίες της Εκκλησίας μας ένα από τα αιτήματά μας προς τον Θεό είναι να μας διδάξει “τα δικαιώματά” Του. Τον όρον αυτόν «δικαιώματα» του Θεού τον συναντούμε αρχικά στην Παλαιά και Καινή Διαθήκη.
Διαβάζουμε π.χ. στην αρχή του Ιερού Ευαγγελίου του Λουκά (1,6) ότι «ο Ζαχαρίας και η Ελισάβετ ζούσαν σύμφωνα με τις εντολές και τα δικαιώματα του Κυρίου». Και καθώς η Ορθόδοξη Εκκλησία από την Αγία Γραφή έχει αντλήσει τον πλούτον των εννοιών της κοινής λατρείας της, όπως ήταν φυσικό, προσέλαβε και τον όρον «δικαιώματα» του Θεού. Κάθε μέρα στον Όρθρο, στον Εσπερινό και στο Απόδειπνο επαναλαμβάνουμε: «Εὐλογητός εἶ Κύριε, δίδαξόν με τά δικαιώματά Σου”. Είναι ο στίχ.12 του Ψαλμού 118 (119).
Ο ίδιος στίχος ψάλλεται και στα Αναστάσιμα Ευλογητάρια του Όρθρου της Κυριακής καθώς και στα Νεκρώσιμα Ευλογητάρια του Σαββάτου. Ειδικότερα στη Μεγάλη Δοξολογία, που διαβάζουμε τις καθημερινές στο τέλος του Όρθρου, τρεις φορές επαναλαμβάνεται το αίτημα για τα δικαιώματα του Κυρίου:
«Ευλογητός -δηλαδή- Δοξασμένος είσαι Κύριε, δίδαξέ με τα δικαιώματά σου. Δοξασμένος είσαι, Δέσποτα, κάνε με συνετό για να τηρώ τα δικαιώματά σου. Δοξασμένος είσαι, Άγιε, φώτισέ με τα δικαιώματά σου».
Όταν η Εκκλησία δίνει τόση έμφαση στα «δικαιώματα» του Θεού και ικετεύει καθημερινά το Θεό να μας τα διδάξει, να μας συνετίσει με αυτά και να μας φωτίσει με τα δικαιώματά Του, είναι φανερόν ότι η γνώση και ο σεβασμός μας προς τα δικαιώματα του Θεού είναι κάτι πολύ-πολύ σημαντικό για μας.
Και γεννάται το ερώτημα: Εμείς γνωρίζουμε τι είναι τα δικαιώματα του Θεού;
Η λέξη «δικαιώματα» μπορεί να φέρνει στη σκέψη πολλών τους αγώνες, που γίνονται στην εποχή μας, για «τα δικαιώματα του ανθρώπου», «τα δικαιώματα της εργατικής τάξης, και κάθε άλλης κατηγορίας ανθρώπων, που διεκδικούν τα δικαιώματά τους, ακόμη και με αιματηρές επαναστάσεις. Διεκδικούν, να μη στερηθούν τα ατομικά και συλλογικά συμφέροντά τους, τα οποία θεωρούν ότι είναι νόμιμα απαραχάρακτα!
Με αυτού του είδους δικαιώματα, καμμία σχέση δεν έχουν τα δικαιώματα του Θεού. Ο Θεός, λέμε στη θεολογική γλώσσα είναι «ἀνενδεής», δηλαδή, δεν έχει ανάγκη από τίποτε. Κατέχει τα πάντα και κανείς δεν μπορεί να στερήσει από τον Θεόν το παραμικρό. Επομένως ο Θεός δεν διεκδικεί δικαιώματά Του από τον άνθρωπο. Αντίθετα, καθώς είναι όλος αγάπη, προσφέρει στον άνθρωπο όλα όσα χρειάζεται, χωρίς να έχει ανάγκη από ανταπόδοση εκ μέρους του ανθρώπου. Και για να το πούμε απλά: ο Θεός δεν έχει συμφέροντα! Τότε, ποιά είναι τα δικαιώματα του Θεού;
Ο όρος «δικαιώματα του Θεού» στην Αγία Γραφή χρησιμοποιείται με διάφορες έννοιες. π.Χ. Στην Επιστολή προς Ρωμ.1,32 “τό δικαίωμα τοῦ Θεοῦ” είναι εκείνο το οποίο ο Θεός καθόρισε ως δίκαιον, υπό μορφήν νόμου (Ρωμ.2,26)• εις δε τον στίχο 5,16 δικαίωμα του Θεού σημαίνει την απόφαση του Θεού με την οποία δικαιώνει τον άνθρωπο. Εις δέ, τον 118 [119] Ψαλμό στίχ.33: “Νομοθέτησόν με, Κύριε, τήν ὁδόν τῶν δικαιωμάτων σου”, η λέξη δικαιώματα δηλώνει τις εντολές του Θεού. Οι Εντολές του Θεού εκφράζουν το θέλημα του Θεού, που είναι δικαιοσύνη και αλήθεια. Για να μη επεκταθούμε, ελλείψει χρόνου, σε άλλες λεπτομέρειες, με βάση τον Ψαλμόν αυτόν118 [119], και άλλα αγιογραφικά χωρία, μπορούμε να πούμε ότι: Δικαιώματα του Θεού είναι η έκφραση του θελήματος του Θεού με το λόγο του Θεού, που φθάνουν σε μας ως αποφάσεις και εντολές του Θεού με αδιάψευστες μαρτυρίες του Θεού• δηλαδή με την Αγία Γραφή και την Ιερά Παράδοση.
Σηνήθως, εμείς οι άνθρωποι όταν ακούμε τη λέξη εντολές, δυσανασχετούμε. Θεωρούμε ότι όταν κάποιος μας δίνει εντολές μας ταπεινώνει, γι’ αυτό και αντιδρούμε• και προσπαθούμε να βρούμε τρόπο να μη τις τηρήσουμε, προσπαθώντας συγχρόνως να γλυτώσουμε από τις συνέπειες της παράβασης των εντολών. Αλλά πρέπει να καταλάβουμε ότι, οι εντολές που μας δίνει ο Θεός αποσκοπούν στο δικό μας και μόνο καλό. Με το να τις τηρήσουμε ή τις παραβούμε ο Θεός δεν παθαίνει τίποτε, διότι είναι “ἀπαθής” όπως χαρακτηρίζεται στην δογματική διδασκαλία. Η παράβασή τους εμάς θα βλάψει.
Οι εντολές του Θεού είναι σαν τίς οδηγίες χρήσεως ενός π.χ. ηλεκτρονικού μηχανήματος, που μας δίνει η κατασκευαστική Εταιρεία για να χειριστούμε σωστά το μηχάνημα. Αν τις παραβούμε μπορεί να το καταστρέψουμε ή και να τραυματιστούμε από τον κακό χειρισμό. Αγοράζοντας ένα αυτοκίνητο παίρνουμε και ένα φυλλάδιο με οδηγίες. Εκεί γράφεται με τι είδους καύσιμα κινείται. Αν η μηχανή του είναι πετρελαιοκίνητη κι εμείς το αγνοήσουμε και βάλουμε βενζίνη, μόλις ανάψουμε την μηχανή για να ξεκινήσουμε το αυτοκίνητο μπορεί να αρπάξει φωτιά και να καεί και αυτό κι εμείς που είμαστε μέσα.
Αυτό παθαίνει ο άνθρωπος που αγνοεί τις προδιαγραφές, με τις οποίος ο Δημιουργός έπλασε τον άνθρωπο ως ψυχοσωματική οντότητα. Είναι προς το συμφέρον μας να γνωρίζουμε πώς ακριβώς πρέπει να ενεργούμε, για να διατηρούμε την σωματική και ψυχική μας υγεία, και για να φθάσουμε ασφαλείς και με επιτυχίες στον τελικό προορισμό μας.
Ο Θεός μας έδωσε βασικές οδηγίες -“δικαιώματα-εντολές”- ώστε βάσει αυτών να ζούμε. Όμως στη καθημερινή ζωή ορθώνονται μπροστά μας τόσα προβλήματα, που μας ζαλίζουν και δεν ξέρουμε πως να τα αντιμετωπίσουμε. Μη προσπαθούμε, αποστασιωμένοι από το Θεό, μόνοι μας, με το δικό μας μυαλουδάκι να βρούμε τη λύση.
Ας καταφεύγουμε, αγαπητοί μου αδελφοί και αδελφές, καθημερινά, με εμπιστοσύνη στον Παντοδύναμο και Φιλάνθρωπο Κύριον και Θεό μας, και να Τον ικετεύουμε:
-Να μας διδάσκει πως θέλει να ενεργούμε στην κάθε πρίπτωση.
-Να μας δίνει σύνεση, για να εκτιμούμε σωστά το κάθε πρόβλημα, και με ανάλογο τρόπο να επιδιώκουμε τη λύση του.
-Και να φωτίζει την πορεία της ζωής μας, ώστε να τερματίσουμε σωστά εκεί, που μας περιμένει ο Αγωνοθέτης Χριστός, για να μας χαρίσει το στεφάνι του νικητή!