Η γυναικεία Ιερά Μονή της Κοιμήσεως της Θεοτόκου ή της «Κυρίας των Αγγέλων» στο Κεχροβούνι της Τήνου είναι ένα πανάρχαιο μοναστήρι. Κανείς δεν μπορεί με ακρίβεια να προσδιορίσει πότε κτίστηκε.
Η παράδοση λέει ότι τρείς ευλαβείς αδελφές, από το χωριό Τριπόταμος, έβλεπαν κάθε βράδυ ένα περίεργο φώς στην τοποθεσία του Κεχροβουνίου, εκεί που υπήρχαν τρία εκκλησάκια, της Αγίας Τριάδος, του Τιμίου Προδρόμου και των Παμμεγίστων Ταξιαρχών. Το φως αυτό το θεώρησαν ουράνιο κάλεσμα. Ήρθαν εδώ και μόνασαν κτίζοντας από ένα μικρό κελί δίπλα σε κάθε εκκλησάκι. Σιγά – σιγά δημιουργήθηκε μια πολυπληθής κοινότητα, που κάποτε έφθασε στις 120 μοναχές.
Η αρχιτεκτονική της μονής είναι απλή και θυμίζει νησιώτικο χωριό, με τις καμάρες, τα σκαλοπάτια και τα πέτρινα μπαλκόνια. Από την μονή πέρασαν κατά καιρούς, σπουδαίες και αξιόλογες μοναχές. Η μοναχή όμως που με την παρουσία της λάμπρυνε περισσότερο την μονή της Κυρίας των Αγγέλων είναι η Οσία Πελαγία.
Η Αγία Πελαγία έζησε στην μονή από πολύ μικρή. Μεγάλωσε κοντά στην θεία της και το κοσμικό της όνομα ήταν Λουκία. Υπηρέτησε πιστά την μοναχική της κλήση και αγάπησε βαθειά τις πτωχές και άρρωστες αδελφές της, τις οποίες και συντηρούσε ζητιανεύοντας στα γύρω από το μοναστήρι χωριά.
Η Παναγία μας την επισκέφθηκε δύο φορές στον ύπνο της. Την Τρίτη 23 Ιουλίου 1822, την επισκέφθηκε την ώρα πού προσευχόταν στο κελλί της και της υπέδειξε τον τόπο πού βρισκόταν η Αγία Εικόνα Της, προστάζοντας την να φροντίσει για την ανεύρεσή της. Η Ιερά Εικόνα της Μεγαλόχαρης βρέθηκε στις 30 Ιανουαρίου 1823. Η Αγία Πελαγία κοιμήθηκε σε ηλικία 80 ετών, στις 28 Απριλίου 1834.
Η οριακή ζωή της, τα θαύματα και η μυροβλύζουσα αγία Της κάρα, έγιναν αιτία να ανακηρυχθεί επίσημα από την εκκλησία μας Αγία. Την ημέρα της εορτής της Αγίας Πελαγίας, στις 23 Ιουλίου, η ιερά εικόνα της Παναγίας Ευαγγελίστριας έρχεται πανηγυρικά στο μοναστήρι από το Ιερό της Προσκυνήμα και διαμένει εδώ όλη την ημέρα.
Τι μπορεί να επισκεφθεί ο προσκυνητής της μονής
Το Καθολικό της μονής, πού τιμάται στην Κοίμηση της Υπεραγίας Θεοτόκου, βρίσκεται στο κέντρο της μονής. Αξιόλογο είναι το τέμπλο του, που είναι ξυλόγλυπτο και καλύπτεται από φύλλο χρυσού. Δεξιά τού Καθολικού μια πέτρινη σκάλα οδηγεί στο κελί πού έζησε η Αγία Πελαγία και δίπλα σ’ αυτό υπάρχει η νεόκτιστη εκκλησία της. Δεξιά τού Ναού, ένα πέτρινο δρομάκι οδηγεί στον Ιερό Ναό των Παμμεγίστων Ταξιαρχών, παλαιό Κοιμητήριο της μονής.
Αριστερά τού Καθολικού υπάρχουν τρία μικρά εκκλησάκια, της Αγίας Τριάδος, του Τιμίου Προδρόμου, της Αγίας Χριστίνας και κάτωθεν τού Ηγουμενείου η Ζωοδόχος Πηγή. Στο Ηγουμενείο φυλάσσονται λείψανα αγίων, μικρό τεμάχιο Τιμίου Ξύλου, η εικόνα τού πυρπολητή Κωνσταντίνου Κανάρη, ένα μικρό ασημένιο Ευαγγέλιο, δώρο της Βασίλισσας ΄Ολγας και πολλές αξιόλογες εικόνες. Στην βιβλιοθήκη της μονής φυλάσσονται αξιόλογα βιβλία, θεολογικά, ιστορικά, μουσικά κ.λ.π.
