Ένα γεγονός που κατέστησε το μοναστήρι της Μεταμορφώσεως του Σωτήρος στο Δρυόβουνο Κοζάνης, πολύ γνωστό από βάθος χρόνου, είναι η επίσκεψη του Αγίου Κοσμά του Αιτωλού.
Στη συγκεκριμένη μονή ο Άγιος Κοσμάς πέρα από το ότι κήρυξε τον Θείο Λόγο, επιδόθηκε στην περιποίηση και τη φροντίδα των μοναχών που είχαν ασθενήσει βαριά λόγω επιδημίας που επικρατούσε στη περιοχή.
Σύμφωνα με μαρτυρίες, αφού έφερε νερό από διπλανή πηγή, τέλεσε Αγιασμό, έδωσε στους μοναχούς να πιουν και εκείνοι θεραπεύτηκαν. Έκτοτε από το συγκεκριμένο σημείο αναβλύζει διαρκώς Αγίασμα. Με την πάροδο του χρόνου έχει διαμορφωθεί παρεκκλήσι του Αγίου Κοσμά του Αιτωλού, ώστε να μπορούν να το προσεγγίζουν οι πιστοί ως σήμερα.
Το μοναστήρι της Μεταμορφώσεως του Σωτήρος βρίσκεται στη βόρεια πλευρά της γραφικής πόλης της Σιάτιστας, σε μια δασώδη ορεινή τοποθεσία, κοντά στο χωριό Δρυόβουνο Κοζάνης υψομέτρου 1000μ.
Είναι το παλαιότερο μοναστήρι στο νομό Κοζάνης και η ίδρυσή του χρονολογείται στο 1592 και η αγιογράφηση του το 1652.
Κατά τις δύσκολες περιόδους που διένυσε το Ελληνικό Έθνος, το μοναστήρι αποτέλεσε κρησφύγετο των καταδιωκόμενων και όλων όσων χρήζαν ανάγκη βοηθείας. Στις εμπόλεμες περιόδους προσέφερε αγαθά στον άμαχο και μάχιμο πληθυσμό, αποτελώντας αποθήκη πολεμοφοδίων και ορμητήριο οπλαρχηγών. Άξιο αναφοράς ιστορικής σημασίας είναι το γεγονός ότι, στη Μονή κατέφυγαν και φιλοξενήθηκαν, ο αδερφός του Ρήγα Φεραίου, Δημήτριος, Καπετάν Βάρδας και ο Παύλος Μέλας. Το 1943 το μοναστήρι κάηκε από τους Ιταλούς εισβολείς, μαζί και τα ανεκτίμητης ιστορικής σημασίας αρχεία τους. Η ανακαίνιση της Μονής ξεκίνησε το 1996.
Σήμερα έχει περίπου 15 μοναχούς και ανήκει στην πνευματική δικαιοδοσία της Ιεράς Μητροπόλεως Σισανίου και Σιατίστης. Ηγούμενος και πνευματικός πατέρας της αδελφότητας που εγκαταβιώνει στο μοναστήρι είναι ο πατήρ Στέφανος, όπου πρόσφατα χειροθετήθηκε Αρχιμανδρίτης του Οικουμενικού Θρόνου από το Πατριαρχείο σε ανάλογη τελετή στο Μητροπολιτικό Ναό του Αγίου Δημητρίου Σιατίστης.
