«Αλέξανδρος εισήχθη εις κλινικήν», με αυτό το άκρως απόρρητο κωδικοποιηµένο σήµα, η ηγεσία της δικτατορίας των Αθηνών ενηµερωνόταν λίγα λεπτά πριν από τις 08:00 της 15ης Ιουλίου 1974 από τους συνδέσµους της στη Λευκωσία για την έναρξη του πραξικοπήματος εναντίον του 61χρονου Προέδρου της Κυπριακής Δηµοκρατίας και Αρχιεπισκόπου της Μεγαλονήσου, Μακαρίου Γ’.
Και φέτος, οι σειρήνες ήχησαν στην μαρτυρική Μεγαλόνησο την ώρα εκείνη, ενώ θα ηχήσουν εκ νέου στις 20 Ιουλίου θα ηχήσουν στις 5:30 το πρωί, την ώρα που άρχισε η Τουρκική Εισβολή.
Γράφει η Δέσποινα Σωτηρίου
Μέσα σε λίγα λεπτά τρεις µμοίρες καταδρομών που αποτελούσαν τμήμα της Ελληνικής Δύναµης Κύπρου, δύο τάγµατα πεζικού της Εθνικής Φρουράς της Μεγαλονήσου στα οποία είχαν διεισδύσει από καιρό οι χουντικοί, µια επιλαρχία µέσων αρµάτων και µια επιλαρχία αναγνωρίσεως κατέλαβαν το Ραδιοφωνικό Ιδρυµα Κύπρου, τον Εθνικό Αερολιµένα Λευκωσίας, το Αρχηγείο της Αστυνοµίας, καίρια κυβερνητικά Γραφεία, το Κέντρο Τηλεπικοινωνιών και µια σειρά από νευραλγικά πόστα.
Η Αρχιεπισκοπή Κύπρου λίγο μετά το Πραξικόπημα
Το βάρος, όµως, δόθηκε αλλού, στο Προεδρικό Μέγαρο. Εκεί βρισκόταν από νωρίς το πρωί ο Μακάριος µε µια οµάδα µαθητών από την Αίγυπτο που πραγµατοποιούσε επίσκεψη στο γραφείο του. Έξω από το κτίριο είχαν εµφανιστεί δύο άρµατα µάχης τύπου Τ-34 µε τις κάννες των 8,2 µέτρων στραµµένες προς την είσοδο και δεκάδες πάνοπλοι καταδροµείς που ετοιµάζονταν να περικυκλώσουν το ιστορικό Μέγαρο. Ο Μακάριος φυγαδεύτηκε από την πίσω πόρτα του γραφείου του, που έβλεπε προς έναν ξηροπόταµο, πέρα από τον οποίο περνούσε δηµόσιος δρόµος.
Το Προεδρικό Μέγαρο βομβαρδισμένο
«Ο Μακάριος είναι νεκρός»
Το κυπριακό ραδιόφωνο µεταδίδει ότι «η Εθνική Φρουρά επενέβη για να σταµατήσει τον αδελφοκτόνον πόλεµον. Αυτήν τη στιγµή είναι κυρία της καταστάσεως. Ο Μακάριος είναι νεκρός»! Ο πολιτικός και θρησκευτικός ηγέτης της νήσου αναζητεί απεγνωσµένα τρόπο να επικοινωνήσει µε τον λαό του, να τους αποδείξει ότι είναι ζωντανός.
Ενημερώνεται ότι υπάρχει ένας μικρός ραδιοφωνικόες σταθμός στην Πάφο. Ηχογραφεί ένα µήνυµα που µεταδόθηκε µέσω του υποσταθµού του Κρατικού Ραδιοφώνου.
Μάχες μαίνονται στο νησί, με αποτέλεσμα μέχρι το τέλος της ηµέρας θα έχουν χάσει τη ζωή τους 91 άνδρες και θα έχουν τραυµατιστεί άλλοι 250.
Το ίδιο κιόλας µεσηµέρι της 15ης Ιουλίου, ο ραδιοσταθµός της Λευκωσίας ανήγγειλε: Νέος «Πρόεδρος» της Κυπριακής Δηµοκρατίας ορκίστηκε ο 39χρονος Νικόλαος Σαµψών, δηµοσιογράφος και παλιός αγωνιστής της ΕΟΚΑ.
Ο Νίκος Σαμψών
Πέντε ημέρες αργότερα, το Σάββατο 20 Ιουλίου, η Τουρκία θα εισβάλλει στο νησί, µε τη στρατιωτική επιχείρηση να λαµβάνει την κωδική ονοµασία «Αττίλας». Σε μια εισβολή δύο φάσεων, τον Ιούλιο και τον Αύγουστο, και παρά τις εκκλήσεις του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ [Ψήφισμα 353 (1974)] και τη γρήγορη αποκατάσταση της συνταγματικής τάξης στο νησί, η Τουρκία κατέλαβε το 36,2 τοις εκατό της εδαφικής επικράτειας της Κυπριακής Δημοκρατίας και εκτόπισε βίαια περίπου 200.000 Ελληνοκυπρίους από τις εστίες τους.
Άλλοι 20.000 Ελληνοκύπριοι, οι οποίοι παρέμειναν στις κατεχόμενες περιοχές, εξαναγκάστηκαν και αυτοί τελικά να εγκαταλείψουν τα σπίτια τους και να αναζητήσουν καταφύγιο στις ελεγχόμενες από την κυπριακή Κυβέρνηση περιοχές. Μέχρι τον Απρίλιο 2013 λιγότεροι από 328 εγκλωβισμένοι Ελληνοκύπριοι και 109 Μαρωνίτες παρέμεναν στις κατεχόμενες περιοχές.
Ελληνοκύπριοι και Τουρκοκύπριοι εξακολουθούν να αγνοούνται από τις διακοινοτικές μάχες του 1963 – ’64 και την τουρκική εισβολή του 1974.