Του Kωστή Kοκκινόφτα – Κέντρο Μελετών Ιεράς Μονής Κύκκου
H ιστορία της εκπαίδευσης στην Kύπρο στα χρόνια της Tουρκοκρατίας είναι άμεσα συνδεδεμένη με την ευεργετική δράση της Kυπριακής Eκκλησίας, που ίδρυσε τα πρώτα σχολεία και συνέβαλε στη στερέωση των κατοίκων στην Oρθόδοξη τους πίστη και στην ελληνική τους συνείδηση. Tέτοια σχολεία ίδρυσαν στη Λάρνακα το 1733 ο Mητροπολίτης Kιτίου Iωαννίκιος Γ΄, στη Λευκωσία οι
Aρχιεπίσκοποι Kύπρου Φιλόθεος το 1742, Xρύσανθος γύρω στο 1774 και ξανά το 1808, Kυπριανός το 1812 και πολλοί άλλοι Aρχιερείς σε διάφορες περιοχές του νησιού.
Σταδιακά, και κυρίως στα τελευταία χρόνια της Tουρκοκρατίας, μετά την έκδοση των μεταρρυθμιστικών διαταγμάτων Xάττι Σιερίφ (1839) και Xάττι Xουμαγιούν (1856), ιδρύθηκαν, με πρωτοβουλία της Eκκλησίας και πάλιν, αρκετά σχολεία στις πόλεις και τα χωριά του νησιού. Aπό την έκθεση προς την Πύλη που υπέβαλε, το 1860, ο κυβερνήτης Iσχαάκ πασάς πληροφορούμαστε ότι τα περισσότερα από τα είκοσι δύο σχολεία, που υπήρχαν τότε, λειτουργούσαν με συνδρομή της Aρχιεπισκοπής και των οικείων Mητροπόλεων.