Ο Παύλος Μελάς γεννήθηκε στη Μασσαλία της Γαλλίας στις 29 Μαρτίου 1870. Γόνος μεγαλοαστικής οικογένειας εμπόρων που μετοίκησε στην πρωτεύουσα του ελληνικού βασιλείου, τόσο ο ίδιος όσο και τα έξι αδέλφια του γαλουχήθηκαν με το ηρωικό πρότυπο των προπατόρων και τα εθνικοαπελευθερωτικά οράματα της εποχής.
Αρωγός και ασφαλές στήριγμα, ιδιαίτερα μετά την εκδημία του πατέρα του το 1897, στάθηκε για τον Παύλο η οικογένεια των Δραγούμηδων με τους οποίους συνδεόταν χάρη στο γάμο με την αγαπημένη του «Νάτα». Σε επιστολή προς τον πεθερό του Στέφανο κατά την πρώτη έξοδο στη Μακεδονία, ο Παύλος ομολογεί: «Ὅ,τι ἀπώλεσα μὲ τὸν θάνατον τοῦ πατρός μου, τὸ ἐπανεῦρον ἐν τῇ οἰκογενείᾳ σας, καὶ μάλιστα ὑπὲρ τὸ δέον…».
Ο Μελάς ήταν πεπεισμένος πως ο αγώνας για τη Μακεδονία θα έπρεπε να στηριχθεί στο ντόπιο δυναμικό προκειμένου να ευοδωθεί η εθνική προσπάθεια. Βλέποντας τη Μακεδονία ως προσωπική του υπόθεση οδηγήθηκε στη γη του Αλέξανδρου, στο θάνατο μα και στη Δόξα, καθώς εξυμνήθηκε ποικιλότροπα μέσα από τη Λογοτεχνία και την Τέχνη.
Στην περιοδική έκθεση του Μουσείου Μακεδονικού Αγώνα και της Νεότερης Ιστορίας της Μακεδονίας με τίτλο: «Εικαστικές Προσεγγίσεις της Ιστορίας της Μακεδονίας, 19ος-20ός αιώνας» εκτίθενται εικαστικά έργα της μόνιμης συλλογής του ΙΜΜΑ τα οποία εμπνέονται από την ηρωική μορφή του Παύλου Μελά και τους εθνικούς αγώνες για τη Μακεδονία.
Φωτογραφία: Καρτ ποστάλ που απεικονίζει τον Παύλο Μελά με τα παιδιά του, Φωτογραφικό Αρχείο ΙΜΜΑ.
Πηγή: Μουσείο Μακεδονικού Αγώνα