Σαν σήμερα, στα 1453, οι συγκλονιστικότερες στιγμές της χιλιετίας. Η τελευταία λειτουργία στην Αγιά-Σοφιά, ο εμψυχωτικός λόγος τού Αυτοκράτορος στους στρατιώτες του και η επιστροφή στα τείχη για το μεγάλο καθήκον. Όλοι, με πλήρη συναίσθηση των στιγμών, αποφασισμένοι να φανούν αντάξιοι τού χρέους τής Ιστορίας, αγωνιζόμενοι ως Έλληνες.
«Αι προπαρασκευαί των τούρκων διά την τελική εξόρμησιν κατά της Κωνσταντινουπόλεως έχουν ολοκληρωθή και αναμένεται μόνον το σύνθημα τού σουλτάνου. Ο Κωνσταντίνος ΙΑ’ διέταξε να γίνη την ημέραν αυτήν μεγάλη λειτουργία εις τον ναόν της Αγίας Σοφίας, και αφού μετέλαβε των Αχράντων Μυστηρίων, αποχαιρέτισε εν μέσω λυγμών και δακρύων τους οικείους και συμπολεμιστάς του:
“Υμείς μεν, ευγενέστατοι άρχοντες και εκλαμπρότατοι δήμαρχοι και στρατηγοί και γενναιότατοι συστρατιώται και πας ο πιστός και τίμιος λαός, καλώς οίδατε ότι έφθασεν η ώρα … στήτε ανδρείως και μετά γενναίας ψυχής … Παραδίδωμι δε υμίν την εκλαμπροτάτην και περίφημον ταύτην πόλιν και πατρίδα ημών και βασιλεύουσαν των πόλεων. Καλώς ουν οίδατε, αδελφοί, ότι διά τέσσαρά τινα οφειλέται κοινώς εσμέν πάντες ίνα προτιμήσωμεν αποθανείν μάλλον ή ζήν· πρώτον μεν υπέρ της πίστεως ημών και ευσεβείας, δεύτερον δε υπέρ της πατρίδος, τρίτον δε υπέρ του βασιλέως ως χριστού κυρίου, και τέταρτον υπέρ συγγενών και φίλων… Λοιπόν, αδελφοί και συστρατιώται, κατά νουν ενθυμήθητε ίνα το μνημόσυνον υμών και η μνήμη και η φήμη και η ελευθερία αιωνίως γενήσηται.»
Μετέβη κατόπιν εις την πύλην τού Ρωμανού, που ήτο το ασθενέστερον σημείον, και καθ’ όλην την νύκτα, παρέμεινε άγρυπνος, αναμένων τον εχθρόν εις την θέσιν ην είχε προκαθορίσει διά τον εαυτόν του».
Κείμενο: Λόγος του Αυτοκράτωρος Κωνσταντίνου ΙΑ’ Παλαιολόγου προς τους συμπολεμιστές του, κατά την μαρτυρία του Φραντζή