Προηγιασμένη Θεία Λειτουργία τελέσθηκε την Τετάρτη 14 Απριλίου 2021, υπό του Σεβασμιωτάτου Μητροπολίτου Πατρών κ.κ. Χρυσοστόμου, στον Ιερό Μητροπολιτικό Ναό Ευαγγελιστρίας Πατρών, επί τη ιερά μνήμη του Αγίου Ενδόξου Νεομάρτυρος Δημητρίου, του εν Τριπόλει μαρτυρήσαντος, (14 Απριλίου του 1803, Τρίτην, τότε της εβδομάδος του Θωμά).
Ο Σεβασμιώτατος στο κήρυγμά του ανεφέρθη στο βίο και το μαρτύριο του Αγίου της Πελοποννήσου και γενικώς στην ένδοξη σελίδα της Εκκλησίας και του Γένους κατά τα σκληρά και μαύρα χρόνια της Τουρκικής σκλαβιάς, μιάς σελίδας που εγράφη και υπεγράφη με το αίμα των λαμπρών Νεομαρτύρων.
Ο Δημήτριος ξεκίνησε από την Λιγούδιστα, σημερινή Χώρα της Τριφυλίας, δεκαπέντε χρονών παιδί, ορφανό από μητέρα, για να φθάση, στην Τρίπολη, όπου αλλαξοπίστησε, εξώμοσε.
Η πτώση φοβερή, αλλά μεγίστη η μετάνοια. Ο αγώνας μέγας και οδυνηρός για την επιστροφή, πολλά τα δάκρυα και οι στεναγμοί, αλλά και η βοήθεια του αλήπτου πολλών Νεομαρτύρων, Αγίου Μακαρίου του Νοταρά, ο οποίος ησυχάζων στη Χίο, δέχτηκε στην πατρική του αγκαλιά το παλληκάρι, τον Δημήτριο και τον ενεψύχωσε, ώστε να σταθή με θάρρος ενώπιον των δημίων στην Τρίπολη όπου επέστρεψε, ομολογώντας την πίστη του στον Αναστάντα Κύριο.
Οι Τριπολίτες ξεχύθηκαν στους δρόμους με κεριά και θυμιάματα, θυμιάζοντας τον μάρτυρα οδηγούμενον στην εκούσια σφαγή.
Ο Διάκονος τότε Ιωσήφ, ο μετέπειτα Επίσκοπος Ανδρούσης και πρώτος Μινίστρος (Υπουργός) της θρησκείας και της παιδείας της ελευθέρας Ελλάδος, ορά μετά δέους ιερού το φρικτό, αλλά ένδοξο μαρτυρικό τέλος του ενδόξου Δημητρίου, βιώνει το πρώτο θαύμα (θεραπεία του ανεψιού του, ετοιμοθανάτου όντος) και συνθέτει την ασματική ακολουθία.
Το λείψανό του ακέφαλο μετέφερθη και ετάφη στην Ιερά Μονή Αγίου Νικολάου των Βαρσών, όπου και φυλάσσεται εις αργυράν λειψανοθήκην, ενώ η Αγία Κάρα του φυλάσσεται στον Ιερό Μητροπολιτικό Ναό Αγίου Βασιλείου Τριπόλεως.
Ο Σεβασμιώτατος μίλησε για σημεία και θαυμαστά γεγονότα, για θαύματα πολλά τα οποία επετελέσθησαν και επιτελούνται διά πρεσβειών του Αγίου ενδόξου νεομάρτυρος Δημητρίου. Αυτόπτης μάρτυς και ο ίδιος, αφού στη Μονή των Βαρσών, έζησε όλα τα χρόνια της εν Τριπόλει διακονίας του, ως Μοναχός και Ηγούμενος.
Αναφερόμενος στη θυσία και την προσφορά των Αγίων Νεομαρτύρων, στην Ορθοδοξία και την Πατρίδα, ο Σεβασμιώτατος ετόνισε ότι τα λαμπρά αυτά παλληκάρια, είτε εμαρτύρησαν παραμείναντες Ορθόδοξοι μέχρι τέλους, είτε εξώμοσαν και ανέστησαν εκ του πτώματος ομολογήσαντες Ιησούν Χριστόν, τέλειον Θεόν και τέλειον άνθρωπον, μαρτυρήσαντες υπέρ αυτής της αληθείας, είτε όντες μουσουλμάνοι, εβαπτίσθησαν και υπέστησαν μαρτυρικό τέλος (ως ο Νεομάρτυς Αχμέτ, ο εξ Αγαρηνών), επότισαν το δένδρο της ελευθερίας στα μαύρα χρόνια της τουρκικής σκλαβιάς.
Με την θυσία των Νεομαρτύρων διετηρήθη η εκκλησιαστική και η εθνική αυτοσυνειδησία των Ελλήνων.
Εστήριξαν τους Ρωμηούς, να υπομένουν τα βάσανα και τα μαρτύρια, παραμένοντας σταθεροί στην Ορθόδοξη πίστη. Γεγονός ήτο, ότι όποιος χανόταν για την Ορθόδοξο πίστη, χανόταν και για την Ελλάδα.
Το ότι διετηρήθη το Ελληνορθόδοξο στοιχείο άμικτο με το μουσουλμανικό δεν θεωρείται απλώς, αλλ’ είναι θαύμα. Ουδείς άλλος Λαός θα άντεχε μετά από τόσους αιώνες φρικτής σκλαβιάς.
Ο Άγιος Νικόδημος ο Αγιορείτης, στο Νέο Μαρτυρολόγιο, ευλογεί και δοξάζει τον Θεό γιατί ανέδειξε τους Νεομάρτυρας σε μια δύσκολη περίοδο κατά την οποίαν η Ελλάς ευρίσκετο «υποκάτω εις τον σκληρόν ζυγόν και την αιχμαλωσίαν των απίστων αγαρηνών. Οι Νεομάρτυρες διά να φυλάξουν την ελευθερία και την ευγένεια της χριστιανικής ημών πίστεως κατεφρόνησαν πρώτον, δόξαν, ηδονάς και κάθε άλλη σωματική απόλαυση και παρέδωκαν προθύμως την ζωή τους, υπέρ του Κυρίου».
Τους ονομάζει «μυρίπνοα άνθη του παραδείσου, προστάτας, βοηθούς και σωτήρας των Ορθοδόξων» και βάζει στο στόμα τους αυτά τα λόγια, ενισχυτικά για τους τότε Έλληνας Ορθοδόξους Χριστιανούς, επιστηρικτικότατα δε και λίαν ενισχυτικά για μας, τους σημερινούς Έλληνας.
«…Φυλαχθήτε αγαπητοί αδελφοί μας, φυλαχθήτε διά την αγάπην Θεού και διά την σωτηρίαν των ψυχών σας, να μη σας κλέψουν τον θησαυρόν της Αγίας σας πίστεως, της οποίας όλος ο κόσμος με όλας του τας δόξας και αναπαύσεις και τα βασίλεια, δεν είναι αντάξιος. Ενθυνηθήτε πως ο δεσπότης μας Χριστός οπού σας έβαλεν ωσάν τα πρόβατα ανάμεσα εις τα ανήμερα θηρία, σας έδωκε τοιαύτην παραγγελίαν, να ήσθε φρόνιμοι ωσάν το οφίδι».
Και κατωτέρω γράφει:
«Φυλαχθήτε να μην αρνηθήτε την Ορθόδοξο πίστιν σας και να ομολογήσετε την εκείνων θρησκείαν. Μη τυφλωθήτε τόσον, οπού να προτιμήσετε το σκότος από το φως. το ψεύδος από την αλήθειαν. Το χαλκούν και κάλπικον νόμισμα από το καθαρόν και δοκιμασμένον μάλαγμα. Το γυαλί και άτιμον χαλίκι από το ατίμητο πετράδι. Με ένα λόγο, τον άδην από τον ουρανόν και την κόλασιν από τον Παράδεισον. Μη το καταδεχθήτε ποτέ, μη, να αφήσετε την αγιωτάτην πίστιν σας, ήτις κάμνει εκείνους οπού την πιστεύουν από ανθρώπους Αγγέλους. Από επιγείους ουρανίους. από υλικούς, υιούς Θεού κατά χάριν, λαμπροτάτους ηλίους, κληρονόμους της ουρανών βασιλείας…»
