Από τον κατ’ εξοχήν προσφυγικό τόπο της Καλαμαριάς, στης οποίας τα λασπερά χώματα χαράχτηκαν τα βήματα εκατοντάδων χιλιάδων εκτοπισμένων και εξαθλιωμένων Ποντίων, και άλλων θάφτηκαν τα σώματα, έλειπε το μνημείο που θα αποτύπωνε τις πικρές τους μνήμες.
Με πρωτοβουλία και έξοδα της Αδελφότητος Κρωμναίων, του παλαιότερου εν Ελλάδι πολιτιστικού συλλόγου, και την ολόθυμη ευλογία του Σεβασμιωτάτου Μητροπολίτου Νέας Κρήνης και Καλαμαριάς κ. Ιουστίνου η Καλαμαριά απέκτησε Μνημείο Ποντιακού Ελληνισμού στον αύλειο χώρο του προσφυγικού Ιερού Μητροπολιτικού Ναού Θείας Μεταμορφώσεως.
Το Σάββατο 14 Μαΐου 2022 και ώρα 7 μ.μ., παρουσία πολιτειακών και στρατιωτικών αρχών του τόπου, κλήρου και λαού πραγματοποιήθηκαν επιμνημόσυνη δέηση από τον Σεβασμιώτατο και τα αποκαλυπτήρια του μνημείου κάτω από κλίμα βαθιάς συγκίνησης και υπό τον ήχο της ποντιακής λύρας. Τον συντονισμό και την επιμέλεια της εκδήλωσης είχε η γραμματέας της Αδελφότητος κ. Θωμαή Κιζιρίδου.
Ο περαστικός από τον χώρο του μητροπολιτικού ναού σύντομα θα μπορεί να κάνει ένα ευλαβικό προσκύνημα στα ιστορικά γεγονότα της προσφυγιάς ξεκινώντας από το νέο μνημείο, θαυμάζοντας τους ανδριάντες του από Τραπεζούντος αρχιεπισκόπου Χρυσάνθου, του Γερμανού Καραβαγγέλη, τον αποσπασμένο από τα τείχη της Τραπεζούντος εμβληματικό δικέφαλο αετό στο υπέρθυρο του ναού, τις τοιχογραφίες στην είσοδο του ναού, τον πολυέλαιο που μεταφέρθηκε από το Καρς και τέλος να διαβάσει τις αναθηματικές πλάκες που είναι τοποθετημένες στο έδαφος και μνημονεύουν ονομαστικά, μία προς μία, τις αλησμόνητες πατρίδες.
