Ναυπάκτου Ιερόθεος: Το πρόβλημα του όρου «Τεχνητή Νοημοσύνη» από θεολογικής πλευράς

Διαδώστε:

του Μητροπολίτη Ναυπάκτου Ιεροθέου

Τόν Ἰούνιο τοῦ 2023, πρίν σχεδόν ἐνάμιση χρόνο, σέ ἄρθρο μου μέ τίτλο «ἡ Τεχνητή Νοημοσύνη ὡς Τεχνητή Εὐφυΐα» εἶχα ὑποστηρίξει μεταξύ τῶν ἄλλων ὅτι ὁ ὅρος «Τεχνητή Νοημοσύνη» ἀναφέρεται σέ κλάδο τῆς πληροφορικῆς πού ἀσχολεῖται μέ τήν μελέτη, τήν σχεδίαση καί ὑλοποίηση ὑπολογιστικῶν συστημάτων πού μιμοῦνται τήν ἀνθρώπινη συμπεριφορά, τά ὁποῖα συστήματα ὑπονοοῦν ἔστω μιά στοιχειώδη εὐφυΐα. Μέ ἄλλα λόγια ἡ «Τεχνητή Νοημοσύνη» ἐκφράζει περισσότερο τήν ἀνθρώπινη εὐφυΐα, τήν ἀπομίμηση τῆς λειτουργίας τοῦ ἀνθρωπίνου ἐγκεφάλου μέ τούς νευρῶνες καί τούς νευροδιαβιβαστές.

Αὐτό εἶναι σημαντικό γιατί, κατά τήν ὀρθόδοξη παράδοση, ὁ νοῦς εἶναι ἡ νοερά ἐνέργεια τῆς ψυχῆς ἡ ὁποία διακρίνεται ἀπό τήν λογική ἐνέργειά της. Κατά τόν ἅγιο Ἰωάννη τόν Δαμασκηνό ὁ νοῦς εἶναι «τό καθαρότατον μέρος τῆς ψυχῆς» καί κατά τόν ἅγιο Γρηγόριο τόν Παλαμᾶ ὁ νοῦς εἶναι «ἡ λεπτοτάτη προσοχή» καί εἶναι ἀνεξάρτητος ἀπό τήν αἴσθηση, τήν φαντασία, τήν δόξα, τήν διάνοια.

Μάλιστα, ὁ π. Ἰωάννης Ρωμανίδης ὑποστήριζε τήν πατερική διδασκαλία ὅτι ἡ πτώση τοῦ ἀνθρώπου εἶναι «ὁ σκοτασμός τοῦ νοῦ», ὄχι ὁ σκοτασμός τῆς λογικῆς, διότι ὁ νοῦς ταυτίζεται μέ τήν λογική, τά πάθη καί τό περιβάλλον. Καί ὅσο ὁ νοῦς ταυτίζεται μέ τήν λογική, τά πάθη καί τό περιβάλλον, τόσο ὁ ἄνθρωπος βρίσκεται στήν πτωτική κατάσταση. Γι’ αὐτό ὑποστήριξα στό ἄρθρο ἐκεῖνο ὅτι ἀντί τοῦ ὅρου «Τεχνητή Νοημοσύνη» πρέπει νά χρησιμοποιεῖται ὁ ὅρος «Τεχνητή Εὐφυΐα» πού εἶναι πιό δόκιμος θεολογικά, ἤ θά προσθέσω ἡ τεχνητή νοημοσύνη θά ἐννοεῖται ὡς τεχνητή εὐφυΐα καί τίποτε περισσότερο, γιά νά μή φθάσουμε στήν θεωρία τοῦ «μετανθρωπισμοῦ». Βλέπε τό ἄρθρο αὐτό

Βέβαια, λέγεται ὅτι ὁ ὅρος «Τεχνητή Νοημοσύνη» χρησιμοποιεῖται σήμερα ὡς τεχνικός ὅρος (terminus technicus). Ὅμως, ὁ τεχνικός ὅρος χρησιμοποιεῖται στό πλαίσιο μιᾶς τεχνιτῆς γλώσσας, τῶν ἐπιστημόνων κάθε εἰδικότητας, πού καλύπτει τήν ἀνάγκη νά περιγράψη κάτι συγκεκριμένο, πού ὅμως πρέπει νά ἀποκλείη κάθε ἀμφισημία. Αὐτό σημαίνει ὅτι ὁ τεχνικός ὅρος μιᾶς ἐπιστήμης δέν μπορεῖ νά χρησιμοπιεῖται σέ ἄλλη ἐπιστήμη ὅταν τήν ἑτεροκαθορίζει.

Στήν προκειμένη περίπτωση οἱ ἴδιοι οἱ ἐπιστήμονες χρησιμοποιοῦν τόν ὅρο τεχνητή νοημοσύνη ὡς τεχνητή εὐφυΐα, ὁπότε ἐμεῖς οἱ θεολόγοι πρέπει νά κάνουμε τήν διάκριση ὅτι ἄλλο εἶναι ὁ νοῦς-νοημοσύνη καί ἄλλο εἶναι ἡ λογική δύναμη, ἡ εὐφυΐα, γιά νά μή ἀμνηστεύουμε τήν ὀρθόδοξη θεολογία, ἡ ὁποία κάνει λόγο γιά σκοτασμό καί ἀνάσταση τοῦ νοῦ.

Πρόσφατα, στό Διεθνές Ἐπιστημονικό Συνέδριο πού διοργάνωσε τό Ἰνστιτοῦτο «ἅγιος Μάξιμος ὁ Γραικός» καί τό Γραφεῖο τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας στήν Εὐρωπαϊκή Ἕνωση, ἀνέπτυξα μέ συντομία τό θέμα «Τεχνητή Νοημοσύνη: Πρόβλημα ὁρολογίας». Στήν εἰσήγηση αὐτήν, μεταξύ τῶν ἄλλων ὑποστήριξα ὅτι ὄχι μόνον κατά τήν ὀρθόδοξη θεολογία ὁ νοῦς εἶναι κάτι ἄλλο ἀπό τήν διάνοια-λογική, ἀλλά αὐτό τό βλέπουμε καί στήν ἀρχαία ἑλληνική φιλοσοφία.

Γι’ αὐτό κατέληξα ὅτι ἐπειδή ἐπικράτησε νά κάνουμε λόγο γιά τεχνητή νοημοσύνη ἀντί τεχνητή εὐφυΐα, γι’ αὐτό πρέπει τουλάχιστον ἐμεῖς οἱ θεολόγοι νά θέτουμε τόν ὅρο «τεχνητή νοημοσύνη» σέ εἰσαγωγικά καί νά ἑρμηνεύουμε ὅτι προσδιορίζεται ὡς τεχνητή εὐφυΐα, καί ἐπί πλέον νά χρησιμοποιοῦμε παράλληλα τόν ὅρο τεχνητή εὐφυΐα, γιά νά διαχωρίζεται ἀπό τήν «πνευματική-ψυχική νοημοσύνη».

H αναδημοσίευση του παραπάνω άρθρου ή μέρους του επιτρέπεται μόνο αν αναφέρεται ως πηγή το ORTHODOXIANEWSAGENCY.GR με ενεργό σύνδεσμο στην εν λόγω καταχώρηση.