Αρχιερατική Θεία Λειτουργία τελέσθηκε, σήμερα, στον Ιερό Ναό του Πολιούχου των Πατρών, Αγίου Αποστόλου Ανδρέου, προεξάρχοντος του Μητροπολίτη Πατρών κ. Χρυσοστόμου, ο οποίος έκανε συγκινητική αναφορά στην θυσία των 10.000 χιλιάδων και πλέον Πατρέων, σφαγιασθέντων το 1821.
“Έχομεν όλοι μας χρέος Εκκλησιαστικοί και άλλοι ηγέτες, να διατηρήσωμε την παρακαταθήκη που μας παρέδωσαν οι μάρτυρες πρόγονοί μας και την λαμπάδα άσβεστη να διατηρήσωμε, την σκυτάλη δε στους επιγενομένους να παραδώσωμε. Είναι αλήθεια ότι τα τελευταία χρόνια, τις τελευταίες δεκαετίες τόσο το θρησκευτικό, όσο και το εθνικό φρόνημα, αμβλύνθησαν και οι Έλληνες υιοθετήσαμε ένα τρόπο ζωής, αταίριαστο στην πνευματική μας υπόσταση, στην ιστορία μας, στην μακραίωνη ένδοξη πορεία μας. Αυτός ο τρόπος ζωής τεχνηέντως και με περισσή μαεστρία επηρέασε την ζωή μας, η μάλλον επεβλήθη ως υπηρέτης του πνεύματος της παγκοσμιοποιήσεως και της νέας τάξεως πραγμάτων, περνώντας ακόμη και μέσα από τα εκπαιδευτικά συστήματα. Είναι καιρός να επιστρέψωμε στις ρίζες μας, στις πηγές των ιδικών μας υδάτων, να υποκλιθούμε στην ιστορία μας, να την μελετήσωμεν εις βάθος, να καθαρίσωμε από τις μπογιές τους ανδριάντες των ηρώων μας, να αγαπήσωμε την πατρίδα μας. Όποιος λαός δεν γνωρίζει την ιστορία του, ή την αλλοιώνει και την παραχαράσσει, μη σεβόμενος την ίδια την κοιτίδα του, είναι καταδικασμένος να αφανισθή μέσα στην χοάνη που τον έριξε το σύστημα“, ανέφερε μεταξύ άλλων στο κείμενο που ανέγνωσε με τίτλο «Στη Μνήμη των χιλιάδων Πατρέων που σφαγιάστηκαν από τους Τούρκους το 1821».
Ο Σεβασμιώτατος ανέγνωσε την Απόφαση της Ιεράς Συνόδου, για τον ορισμό του Επισήμου Εορτασμού, εκφράζοντας τις θερμές και ευγνώμονες ευχαριστίες του προς τον Μακαριώτατο Αρχιεπίσκοπο Αθηνών και πάσης Ελλάδος κ.κ. Ιερώνυμο και τους Σεβασμιωτάτους Συνοδικούς Αρχιερείς.
Εν συνεχεία, τελέσθηκε το πάνδημο μνημόσυνο των Σφαγιασθέντων και τέλος, μπροστά στο μνημείο που στήθηκε προς τιμήν τους, ανεπέμφθη επιμνημόσυνη δέηση, και ο Σεβασμιώτατος κατέθεσε δάφνινο στεφάνι εκ μέρους του Ιερού Κλήρου και του ευσεβούς Λαού της Αποστολικής Μητροπόλεως των Πατρών.
Στο ιερό Μνημόσυνο παρέστη και ο Θεοφιλέστατος Επίσκοπος Κερνίτσης κ. Χρύσανθος, ο οποίος προσήλθε από άλλο Ιερό Ναό, όπου λειτούργησε. Στους εορτασμούς συμμετείχαν Εκπρόσωποι Πολιτικών και Στρατιωτικών Αρχών και Φορέων και πλήθος κόσμου.Συγκινητική ήτο η παρουσία των Πατριωτικών Συλλόγων, με τις Εθνικές Ενδυμασίες, με τις Σημαίες και τα Λάβαρα.
Ολόκληρο το κείμενο του Μητροπολίτη Πατρών με τίτλο: «Στη Μνήμη των χιλιάδων Πατρέων που σφαγιάστηκαν από τους Τούρκους το 1821»
Ἀγαπητοί μου,
Τήν Κυριακή τῶν Βαΐων τοῦ 1821 βάφτηκε τό ἁγιασμένο, ἀπό τήν θυσία τοῦ Ἁγίου Ἀποστόλου Ἀνδρέου, χῶμα τῶν Πατρῶν, μέ τό αἷμα χιλιάδων Πατρέων, οἱ ὁποῖοι φρικτῷ καί μαρτυρικῷ θανάτῳ διά πυρᾶς καί μαχαίρας ἐτελειώθησαν ἀπό τούς αἱμοσταγεῖς καί βαρβάρους Τούρκους κατακτητάς.
Πολλοί ἐπωλήθησαν ὡς δοῦλοι καί ἂλλοι ἐξεπατρίσθησαν, ἀφήνοντας πίσω τους, ἀποκαΐδια καί τά μαρτυρικά σώματα τῶν ἰδικῶν τους ἀνθρώπων.
Οἱ σφαγές συνεχίστηκαν καί τίς ἑπόμενες ἡμέρες τοῦ ἒτους ἐκείνου, τοῦ 1821 δηλαδή. Τό αἷμα ἒρρεε ποταμηδόν ἀπό τήν Κυριακή τῶν Βαΐων ἓως καί τήν Μεγάλη Παρασκευή.
Ὁ Ἰ.Φιλήμων ἀναφέρει: «…Αἱ παραλίαι, οἱ ἁγροί καί οἱ χάνδακες τῆς πεδιάδος ἐπληρώθησαν ἀνδρῶν, γυναικῶν καί παιδίων. Ὃποιον οἱ Τοῦρκοι συνελάμβανον ἢ κατακρεούργουν ἢ ἒρριπτον χαμαί καί ἒσφαττον ὡς ζῶον. Τά θυσιαστήρια τοῦ Θεοῦ μετέβαλον εἰς ἀποπάτους καί εἰς καταγώγια ἀσελγείας, τάς ἁγίας εἰκόνας τῶν ναῶν συντρίβοντες καθύβριζον καί διά τῶν ἱερῶν ἀμφίων περιέβαλον τούς κύνας, πατέρα δε καί υἱόν, τόν Μῆτρον Βεγουλόπουλον, ἀναπείραντες (ἀφοῦ τούς σούβλισαν, δηλαδή) ἢναψαν πυράν καί τούς αἰχμαλώτους Ἓλληνας ἐβίασαν, ἳνα ψήσωσι τούτους, τόν ἓνα κατόπιν τοῦ ἂλλου…»
Ἐνῶ ὁ Πουκεβίλ γράφει χαρακτηριστικά: «…Οὐδέποτε παρετηρήθη θέαμα τόσον φρικῶδες! Πτώματα ἂνευ κεφαλῶν, μέλη διεσπαρμένα, τεμάχια σαρκῶν ἐδείκνυον τά ἲχνη τῆς ὁδοῦ, ἣτις ἦγεν εἰς τό κέντρο τῶν ἀνθρωποφάγων. Ἐκεῖ, ὡλίσθαινεν ὁ διαβάτης πατῶν ἐπί ἓλους ἐκ πεπηγότος αἳματος κεκαλυμμένου ὑπό σποδοῦ. Περαιτέρω ἒδει νά διαβῇ τις ρύακας ἐξ‘ ἐλαίου, οἲνου καί οἰνοπνεύματος. Ἀλλαχοῦ, ἡ ὁδός ἦτο πλήρης ἐπίπλων καί ἐμπορευμάτων κατακαέντων. Ἳνα ἀποφύγωμεν τά καταρρέοντα τείχη ἒπρεπε νά προχωρήσωμεν ἑλικοειδῶς, ὃτε ἀφικομένων ἡμῶν ἐκεῖ ὃπου δερβίσης τις κρατῶν κεφαλήν παρουσιάζεται ἐνώπιον τοῦ Προξένου καί ὑβρίζει αὐτόν. Στρατιῶται καί μαῦροι πλήρεις λαφύρων ἢ σύροντες ἀπό τῆς κόμης γυναίκας καί παιδία, ἐπλήρουν τήν ἀτμόσφαιραν διά τῶν ἀλαλαγμῶν αὐτῶν. Ἂ! Ὂχι! Οὐδέποτε τοιαῦται εἰκόνες ἒθλιψαν τήν ὃρασιν τῶν ἀνθρώπων…».
Οἱ περιγραφές τῶν αὐτοπτῶν μαρτύρων καί τῶν ἱστορικῶν τῆς ἐποχῆς ἐκείνης Ἑλλήνων καί ξένων, ἀλλά καί τῶν μεταγενεστέρων ἱστορικῶν, οἱ ὁποῖοι περιέγραψαν καί διέσωσαν τά φρικτά καί ἀποτρόπαια γεγονότα, συγκλονίζουν διαχρονικά, ὂχι μόνο τόν Ἑλληνικό Λαό, ἀλλά καί κάθε ἂνθρωπο, ὃπου καί ἂν εὑρίσκεται, ἀδιακρίτως καταγωγῆς, γλώσσης ἢ θρησκείας.
Ὀλίγον πρό τῆς καταστροφῆς τῆς ἐνδόξου καί Ἀποστολικῆς πόλεως τῶν Πατρῶν, εἶχαν προηγηθῆ τά γεγονότα τοῦ ξεσηκωμοῦ γιά τήν ἐλευθερία, ἀπό τόν θρυλικό Ἱεράρχη Παλαιῶν Πατρῶν Γερμανό καί τούς Ὁπλαρχηγούς καί Προκρίτους τῆς Ἀχαΐας, πού ἒμειναν στήν παγκόσμια ἱστορία, ὡς φωνή ἡρωική καί ἀντίσταση δυναμική καί ἀποφασιστική ἐναντίον τῆς ἀπανθρώπου σκλαβιᾶς 400 ὁλοκλήρων ἐτῶν. Ἦτο ὁ μέγας ξεσηκωμός τοῦ Γένους γιά τήν ἀποτίναξη τοῦ Τουρκικοῦ ζυγοῦ μέ τήν ἰαχή καί τήν ἀπόφαση «Ἢ νά ἐλευθερῶμεν ἢ νά ἀποθάνομεν ὃλοι…», ἡ ὁποία ἐξεφράσθη διά τῶν χειλέων τοῦ μεγάλου Ἱεράρχου τῶν Πατρῶν Γερμανοῦ, στήν Ἁγία Λαύρα στίς 17 Μαρτίου τοῦ 1821 καί λίγες ἡμέρες ἀργότερα 25 Μαρτίου, στήν Πλατεία Ἁγίου Γεωργίου τῶν Πατρῶν. Τήν πρώτη φορά ὃταν ὓψωνε τό ἱστορικό Λάβαρο στό περίπυστο ἐκεῖνο Μοναστήρι καί τήν δεύτερη ὃταν ὓψωνε τήν σημαία τῆς Ἐπαναστάσεως στήν πλατεία τοῦ Ἁγίου Γεωργίου τῶν Πατρῶν, ὁρκίζοντας κάτω ἀπό τόν Τίμιο Σταυρό τούς Ἀγωνιστάς ἢ γιά τήν νίκη ἢ τήν θανή. Στό Μοναστήρι τῆς Ἁγίας Λαύρας ἒκανε τήν περίφημη διακήρυξη, ἐνῶ ἀπό τήν Πάτρα ἐξαπέλυσε τό περίφημο ἐπαναστατικό «μανιφέστο», τήν ἐπαναστατική προκήρυξη καί διαμαρτυρία δηλαδή, πρός τίς μεγάλες δυνάμεις τῆς ἐποχῆς ἐκείνης, γιά τά φρικτά μαρτύρια τῶν Ἑλλήνων ἀπό τούς Τούρκους καί τήν ἀπόφαση γιά τόν μέχρις αἳματος ἀγῶνα γιά τήν ἐλευθερία, ζητώντας τήν παρέμβασή τους. Εἶναι τό πρῶτο διπλωματικό κείμενο ἐλεύθερης Ἑλληνικῆς Ἀρχῆς, τοῦ Ἀχαϊκοῦ Διευθυντηρίου δηλαδή, πρός ξένες χῶρες. Ἒγραφε σ’ αὐτό κείμενο. «Ἡμεῖς τὸ ἑλληνικὸν ἔθνος τῶν Χριστιανῶν, βλέποντας, ὅτι ἀπὸ καιροῦ εἰς καιρὸν κατηφρόνουν ἡμᾶς τὸ ὀθωμανικὸν γένος καὶ σκοπεύει ὄλεθρον ἐναντίον μας πότε μὲ ἕνα, πότε μὲ ἄλλον τρόπον, ἀπεφασίσαμεν σταθερῶς ἢ να ἀποθάνωμεν ὅλοι, ἢ νὰ ἐλευθερωθῶμεν, καὶ τούτου ἕνεκα βαστοῦμεν τὰ ὅπλα εἰς χεῖρας, ζητοῦντες τὰ δικαιώματά μας· ὄντες λοιπὸν βέβαιοι, ὅτι ὅλα τὰ χριστιανικὰ βασίλεια γνωρίζουν τὰ δίκαιά μας, καὶ ὄχι μόνον δὲν θέλουν μας ἐναντιωθῇ, ἀλλὰ θέλουν μας συνδράμει, καὶ ὅτι ἔχουν τὴν μνήμην, ὅτι οἱ ἔνδοξοι πρόγονοί μας ἐφάνησάν ποτε ὠφέλιμοι εἰς τὴν ἀνθρωπότητα. Διὰ τοῦτο εἰδοποιοῦμεν τὴν Ἐκλαμπρότητά σας, καὶ σᾶς παρακαλοῦμεν νὰ προσπαθήσετε νὰ εἴμεθα ὑπὸ τὴν εὔνοιαν, καὶ προστασίαν τοῦ μεγάλου Κράτους τούτου».
Οἱ εἰλικρινεῖς φίλοι Σας
+Ὁ Παλαιῶν Πατρῶν Γερμανός
+Ὁ Κερνίτσης Προκόπιος
Ὁ Ἀνδρέας Ζαΐμης
Ὁ Ἀνδρέας Λόντος
Ὁ Μπενιζέλος Ῥοῦφος
Στό σημεῖο αὐτό, ἂς ἀκούσωμε τήν ἀπάντηση τῶν ξένων δυνάμεων στούς Ἀρχιερεῖς καί Προκρίτους τῆς Ἀχαΐας, τήν ὁποίαν υἱοθέτησαν ὃλοι τους, οἱ πρόξενοι, δυστυχῶς:
Πρός τούς Πανιερωτάτους ἱεράρχας Πατρῶν καί Καλαβρύτων καί τούς κυρίους Προκρίτους τῶν πόλεων τούτων.
«Ἒλαβον τήν ὑμετέραν διακήρυξιν τῆς 26 Μαρτίου. Δέν ἀπόκειται εἰς ἐμέ νά κρίνω περί τοῦ δικαίου ἢ τῆς παρανομίας τῶν ἐπιχειρημάτων, τά ὁποῖα ἀναφέρετε. Ὁ Ὑψηλός Μονάρχης μου εὑρίσκεται ἐν εἰρήνῃ καί πλήρη ἀρμονία μετά τῆς Ὑψηλῆς Πύλης. Δέν δύναται ἐπομένως νά ἰδῇ μετ’ ἀδιαφορίας οἱανδήποτε καινοτομίαν εἲτε ἐσωτερικήν εἲτε ἐξωτερικήν, τήν ὁποία ἐπιζητοῦν νά εἰσαγάγουν εἰς τήν πολιτικήν κατάστασιν φίλης Δυνάμεως».
Καί ὑπογράφεται τό κείμενο ἀπό κάθε πρόξενο.
Εἶναι χαρακτηριστική ἡ ἀναφορά τοῦ Παλαιῶν Πατρῶν Γερμανοῦ ὃτι κοντά στά ἂλλα, οἱ Ἓλληνες γιά νά έξασφαλίσουν βόλια, γιά τόν ἀγῶνα μέ τήν βοήθεια ἑνός γέροντα κυρ- Ἀνδρέα Ζακυνθινοῦ, μηχανικοῦ, ξεσκέπασαν τόν μολυβδοσκέπαστο Ναό τοῦ Παντοκράτορος, τόν ὁποῖον οἱ Τοῦρκοι εἶχαν μετατρέψει σέ τζαμί.
Δυστυχῶς ὃμως, τό «κάστρο» ἒπεσε μέ «μπαμπεσιά», μέ προδοσία δηλαδή. Τό κακό ἒκανε ὁ μισέλλην Πρόξενος τῆς Ἀγγλίας στήν Πάτρα, Φίλιππος Γκρήν, ὁ ὁποῖος μέ τρόπο σατανικό εἰδοποίησε τόν Γιουσούφ Πασᾶ, νά περάσῃ στήν πόλη τοῦ Ἁγίου Ἀνδρέου προκειμένου νά ἐλευθερώσῃ τούς Τούρκους πού εἶχαν ἐγκλωβισθῆ στό κάστρο, χτυπώντας πισώπλατα τούς Πολιορκητάς Ἓλληνας. Ἡ προδοσία αὐτή ἒμεινε στήν ἱστορία ὡς μεγίστη ἐγκληματική ἐνέργεια ἐναντίον τῆς ἀγωνιζομένης γιά τήν ἐλευθερία, Πατρίδος μας. Δυστυχῶς δέν ὑπελόγισαν τότε οἱ ξένες δυνάμεις ὃτι ἡ Ἑλλάδα, ἦτο ἡ ἀντίστασις, τό ἀνάχωμα ἒναντι τῶν βαρβαρικῶν ὀρδῶν τῶν ἀπολιτίστων ἀνατολιτῶν, προκειμένου νά μή ἁλωθῇ ἡ Εὐρώπη ὁλόκληρη. Πάτησαν βάναυσα πάνω στό αἱματωμένο καί χιλιοπληγωμένο ἀπό μαχαίρας καί ἰκριώματα καί σταυρούς καί σκλαβοπάζαρα καί φυλακές καί μύρια ὃσα βάσανα, σῶμα τῆς μαρτυρικῆς πατρίδος μας. Ὃπως, τί κρῖμα, συμβαίνει δυστυχῶς, μέχρι σήμερα.
Ἀπό τίς 20.000 περίπου κατοίκους τῆς πόλεως τῶν Πατρῶν τῆς ἐποχῆς ἐκείνης, ἐσφάγησαν, ἐκάησαν, ἐξανδραποδίσθηκαν, ἐξεπατρίσθησαν, πάνω ἀπό 10.000. Χαρακτηριστική εἶναι ἡ περίπτωσις τοῦ μαρτυρίου τοῦ Παπα-Γιώργη τῆς Ἀλεξιώτισσας, ὁ ὁποῖος ἐσφαγιάσθη ἒμπροσθεν τῆς Ἁγίας Τραπέζης, τήν ὣρα πού λειτουργοῦσε, ἐνῶ αἰχμαλωτίσθηκαν καί ἐπωλήθησαν ὡς δοῦλοι μαζί μέ πλῆθος νέων καί νεανίδων, τά τρία παιδιά του. Τότε ἐμαρτύρησαν καί οἱ Παιδομάρτυρες τῶν Πατρῶν, Χριστόδουλος καί Ἀναστασία, οἱ ὁποῖοι τιμῶνται ὡς Ἃγιοι μαζί μέ τήν πολυάριθμον χορείαν τῶν Νεομαρτύρων τῆς ἁγίας μας Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας κατά τά μαῦρα χρόνια τῆς Τουρκικῆς σκλαβιᾶς.
Φρικιά ὁ νοῦς καί ἀπό τό ἐμπόριο γυναικῶν καί παιδίων, πού ἐπωλοῦντο σέ δημοπρασία γιά τά σκλαβοπάζαρα τῆς Ἀνατολῆς. Γράφει ὁ Πουκεβίλ: “Τίς γυναῖκες μαζί μέ τά παιδιά τους τίς πωλοῦσαν ὡς κοπάδια αἰγῶν καί προβάτων… Τό ἐμπόριο τοῦτο καθώς καί τό ὑφιστάμενον ἐν τῶ μέσῳ τῶν ἐρειπίων τῶν Πατρῶν, διενεργεῖτο ὑπό τῶν Ἐβραίων, τῶν Βοεμῶν καί τῶν Ἄγγλων ….”
Μιά πόλις ὁλόκληρη ἔγινε σκόνη καί στάχτη. Ὁ Σπυρίδων Τρικούπης θά σημειώσῃ: “Ἡ ἐμπορικώτερη καί πλουσιότερη πόλις τῆς Πελοποννήσου, ἡ μία τῶν δύο ἐπαναστατικῶν ἑστιῶν καθ’ ἥν πρῶτον ὑψώθη τό σύμβολον τῆς ἐλευθερίας κατεστράφη ἐκ πρώτης ἀφετηρίας παραδοθεῖσα εἰς τό πῦρ καί τήν λεηλασίαν”.
«Ὦ λαιμοί τῶν ἀθώων παιδιῶν μας, ὦ πλευρά σεβάσμια τῶν μητέρων, γερόντων, κόμαι εἰς αἷμα ἀθλίως βρεγμέναι! (Κάλβος, Λύρα, Ὠδή, 6η,1ζ)
Ὁ Ἱερέας τῆς Ἀγγλικῆς Πρεσβείας στήν Κωνσταντινούπολη R. Walsh περιγράφει τήν φρίκη ἀπό τά κομμένα κεφάλια, τίς χιλιάδες κομμένα αὐτιά καί τά ἀκρωτηριασμένα μέλη ἀπό τά σώματα τῶν σφαγιασθέντων Πατρινῶν πού μετεφέρθησαν στήν Κωνσταντινούπολη καί ἀδειάστηκαν ἀπό τά σακκιά μπροστά στό Σεράϊ καί στούς δρόμους, γενόμενα βορᾶ τῶν σκύλων.
Ἡ λαϊκή μοῦσα, θρηνωδοῦσα πικρῶς, παρέδωσε τό μέγεθος τῆς συμφορᾶς.
“Ποιός ἔχει πέτρινη καρδιά
καί στήθια ἀπό λιθάρια
νά βγῆ στής Πάτρας τά βουνά
στής Πάτρας τά μπουγκάζια
…κλαῖνε μανάδες γιά παιδιά
καί τά παιδιά γιά μάνες..”
Ὅμως ἡ ἐλευθερία βγῆκε ἀπό τά κόκκαλα τῶν Ἑλλήνων τά Ἱερά. Ὅσοι ἀπέμειναν, ἐζώσθησαν τά ἅρματα τοῦ χρέους καί τῆς τιμῆς καί ἀφήνοντας πίσω τά συντρίμια, τίς στάχτες καί τά ἐρείπια, ἒχοντας δώσει τόν ὅρκο γιά τήν ἐλευθερία, ἔφθασαν διά τοῦ Σταυροῦ καί τῆς εἰς Ἅδου καθόδου στήν Ἀνάσταση καί κρατώντας τό ἀναστάσιμο Λάβαρο μέ τήν ἀπόφαση ἤ γιά τήν νίκη ἤ τήν θανή, ἀπό τό Μοναστήρι τῆς Παναγίας στόν Ὀμπλό, ὅπου οἱ ἔνοπλοι εἷχαν τό στρατηγεῖο τους, “λεύγας τινάς ἀπέχοντας τῶν Πατρῶν, ἑόρτασαν πρό τοῦ στρατοπέδου τῶν Τούρκων, τό Πάσχα, πληρώσαντες τήν ἀτμόσφαιρα διά τῶν εὐθύμων κραυγῶν τοῦ, Χριστός Ἀνέστη”. Αὐτό ἔψαλαν μέχρι τήν τελική πτώση τοῦ Κάστρου καί τήν Ἀπελευθέρωση τῆς Πάτρας ἀπό τόν τουρκικό ζυγό.
Πόσο δίκηο ἒχει ὁ νεώτερος στιχουργός.
” Τήν ρωμιοσύνη μήν τήν κλαῖς
Ἐκεῖ πού πάει νά σκύψει
Μέ τό σουγιά στό κόκκαλο
Μέ τό λουρί στό σβέρκο
Νά τήν πετιέται ἀπό ‘ξαρχῆς
Κι ἀντριεύει καί θεριεύει
Καί καμακώνει τό θεριό
Μέ τό καμάκι τοῦ ἣλιου”
Αὐτό τό γεγονός ἀναδεικνύομε, ὡς ἒχομε χρέος, ἒναντι τῶν μαρτύρων καί ἡρώων Πατρέων τῶν πεσόντων μαχαίρᾳ καί ἰκριώμασι καί σταυροῖς ὑπό τῶν Τούρκων, ἀπό τῆς Κυριακῆς τῶν Βαΐων, 3 Ἀπριλίου 1821, ἓως καί τῆς Μεγάλης Παρασκευῆς τοῦ ἒτους ἐκείνου.
Ἐπέστη ὁ καιρός καί ἀνασύραμε ἀπό τήν λήθη καί τήν ἀφάνεια, στῆς μνήμης καί τῆς τιμῆς τήν ἐπιφάνεια, τήν θυσία τόσων χιλιάδων Πατρέων, πού τά αἳματά τους ἀχνίζουν ἀκόμα στήν Ἀχαϊκή πρωτεύουσα καί γῆ.
Διά τοῦτο καί στήλη τιμῆς καί μνημοσύνης ἑτοιμάσαμε καί στόν αὒλειο χῶρο τοῦ ἱεροῦ Ἀποστολείου, τοῦ Ναοῦ δηλαδή τοῦ Ἁγίου Ἀποστόλου Ἀνδρέου ἐστήσαμε δίπλα στίς προτομές τῶν τριῶν μαρτύρων Ἀρχιερέων τῶν Πατρῶν, Νεοφύτου, Γερμανοῦ καί Παρθενίου, τίς ὁποῖες πρό τριετίας πρός τιμήν των ὑψώσαμε καί τελετές λαμπρές ὁρίσαμε νά πραγματοποιηθοῦν καί νά πραγματοποιοῦνται, ὣστε καί τά γεγονότα νά ἀναδείξωμε καί τούς μάρτυρας νά τιμήσωμε, ἀλλά καί τούς ἐπιγενομένους νά διδάξωμε καί νά φωτίσωμε .
Ἀκόμα δέ σέ ὃσους ἠθέλησαν ἡμετέρους ἢ ξένους τά βήματα καί τήν πρακτική τοῦ Γκρήν νά ἀκολουθήσουν, μέ φωνή πεπαρρησιασμένη, νά ἀπαντήσωμεν:
«Ἡ ἱστορία μιά φορά ἐγράφη καί μέ αἳματα ἡρώων καί μαρτύρων ὑπεγράφη. Ὃποιος ἠθέλησε ἢ θά θελήσῃ τίς γραμμές της νά ἀλλοιώσῃ ἢ νά παραχαράξῃ εἰς τήν καταδίκην τῶν Πανελλήνων παραδίδεται καί μέ τό αἰώνιο ἀνάθεμα τιμωρεῖται».
Χρεωστικῶς ἀναφέρω στό σημεῖο αὐτό τήν ἐπαινετή πρωτοβουλία, κατά τά τελευταῖα ἒτη, τῶν παιδιῶν μελῶν τοῦ Λαογραφικοῦ Συλλόγου «Μωραΐτες ἐν Χορῷ», ὣστε νά τιμηθοῦν οἱ μάρτυρες μέ πορεία μνήμης καί τιμῆς ἀπό τό σημεῖο ὃπου εὑρίσκεται ἡ προτομή τοῦ ἁγνοῦ, τοῦ σεμνοῦ ἣρωος Ἰωάννου Παπαδιαμαντοπούλου ἓως τήν Πλατεία Ἁγίου Γεωργίου Πατρῶν, ὃπου ὁ μεγάλος καί λεοντόκαρδος Ἱεράρχης τῆς Πάτρας Γερμανός, ὓψωσε τήν Σημαία στίς 25 Μαρτίου 1821.
Ἡ ἐκδήλωσις αὐτή ἐτέθη ὑπό τήν αἰγίδα τῆς Ἱερᾶς Μητροπόλεως Πατρῶν καί ἐστέφθη καί στέφεται ἀπό ἐπιτυχία. Τῆς Λιτανείας καί ἐφέτος προέστη ἡ ἐλαχιστότητά μου, συμμετεῖχαν Ἱερεῖς τῆς πόλεως, ἐνῶ ἡ συμμετοχή τῶν τμημάτων μέ τίς ἐθνικές ἐνδυμασίες ἐσκόρπισε ρίγη συγκινήσεως.
Καί αὐτή ἡ ἐκδήλωσις θά πραγματοποιῆται κατ’ ἒτος ὑπό τήν αἰγίδα τῆς τοπικῆς Ἐκκλησίας, τήν παραμονή τῆς Ε’ Κυριακῆς τῶν Νηστειῶν, ἡμέρας μνήμης τῶν χιλιάδων θυμάτων τῆς τοπικῆς θηριωδίας, στήν Πάτρα τό 1821.
Μέ αἲτημά μας πρός τήν Ἱεράν Σύνοδον τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος, ἀπεφασίσθη Συνοδικῶς ὡς ἡμέρα μνήμης καί τιμῆς γιά τούς ὑπό τῶν Τούρκων σφαγιασθέντας Πατρινούς τό 1821, ἡ Ε’ Κυριακή τῶν Νηστειῶν, ἑκάστου ἒτους. Διά τοῦτο χρεωστικῶς καί εὐγνωμόνως εὐχαριστοῦμεν τόν Μακαριώτατον Ἀρχιεπίσκοπον Ἀθηνῶν καί πάσης Ἑλλάδος κ.κ. Ἱερώνυμον καί τούς Σεβασμιωτάτους Ἀδελφούς Ἁγίους Ἀρχιερεῖς, μέλη τῆς Διαρκοῦς Ἱερᾶς Συνόδου.
Εἶχαν περάσει μόλις πέντε χρόνια, ἀπό τήν Κυριακή τῶν Βαΐων τοῦ 1821 καί τήν φοβερή σφαγή τῶν Πατρέων. Ἦταν μιά ἂλλη Κυριακή τῶν Βαΐων. Αὐτή τή φορά στό ἁγιασμένο καί μαρτυρικό Μεσολλόγι, οἱ Ἐξοδίτες πέρασαν στήν Ἀθανασία, ζώντας καί ἐκεῖνοι μέσα ἀπό τό δικό τους Πάσχα-Πέρασμα, τήν Ἀνάσταση μιά βδομάδα νωρίτερα. Τό Μεσολόγγι, «τό ράσο τοῦ Δεσπότη του φορεῖ γιά σάβανο καί φωτεινό μετέωρο πετᾶ στόν οὐρανό του». Ἐκεῖ ψηλά συνάντησαν τούς Πατρινούς καί ὃλοι μαζί ἒψαλαν στά οὐράνια μέ τήν οὐρανομήκη φωνή τους, τό «Χριστός Ἀνέστη».
Ἐκεῖ πανηγυρίζουν καί τώρα καί στόν αἰῶνα τόν ἃπαντα, μέ λειτουργούς τούς Δεσποτάδες τους, τόν Γερμανό τῶν Πατρῶν καί τόν Ρωγῶν Ἰωσήφ καί ὃλους τούς Κληρικούς καί Λαϊκούς πού ἒδωσαν τό αἷμα τους γιά τήν Ὀρθοδοξία καί τό Γένος.
Ἀγαπητοί,
Ἒχομεν ὃλοι μας χρέος Ἐκκλησιαστικοί καί ἂλλοι ἡγέτες, νά διατηρήσωμε τήν παρακαταθήκη πού μᾶς παρέδωσαν οἱ μάρτυρες πρόγονοί μας καί τήν λαμπάδα ἂσβεστη νά διατηρήσωμε, τήν σκυτάλη δέ στούς ἐπιγενομένους νά παραδώσωμε.
Εἶναι ἀλήθεια ὃτι τά τελευταῖα χρόνια, τίς τελευταῖες δεκαετίες τόσο τό θρησκευτικό, ὃσο καί τό ἐθνικό φρόνημα, ἀμβλύνθησαν καί οἱ Ἓλληνες υἱοθετήσαμε ἓνα τρόπο ζωῆς, ἀταίριαστο στήν πνευματική μας ὑπόσταση, στήν ἱστορία μας, στήν μακραίωνη ἒνδοξη πορεία μας.
Αὐτός ὁ τρόπος ζωῆς τεχνηέντως καί μέ περισσή μαεστρία ἐπηρέασε τήν ζωή μας, ἢ μᾶλλον ἐπεβλήθη ὡς ὑπηρέτης τοῦ πνεύματος τῆς παγκοσμιοποιήσεως καί τῆς νέας τάξεως πραγμάτων, περνώντας ἀκόμη καί μέσα ἀπό τά ἐκπαιδευτικά συστήματα. Εἶναι καιρός νά ἐπιστρέψωμε στίς ρίζες μας, στίς πηγές τῶν ἰδικῶν μας ὑδάτων, νά ὑποκλιθοῦμε στήν ἱστορία μας, νά τήν μελετήσωμεν εἰς βάθος, νά καθαρίσωμε ἀπό τίς μπογιές τούς ἀνδριάντες τῶν ἡρώων μας, νά ἀγαπήσωμε τήν πατρίδα μας.
Ὃποιος λαός δέν γνωρίζει τήν ἱστορία του, ἢ τήν ἀλλοιώνει καί τήν παραχαράσσει, μή σεβόμενος τήν ἲδια τήν κοιτίδα του, εἶναι καταδικασμένος νά ἀφανισθῇ μέσα στήν χοάνη πού τόν ἒριξε τό σύστημα.
Ὃμως δέν ἐχάθησαν ὃλα, ἢ θά ἒλεγα δέν ἐχάθη τίποτα. Διότι στίς φλέβες τοῦ Ἓλληνα τρέχει τό αἷμα τῶν ἀγώνων καί τῶν θυσιῶν γιά τήν ἐλευθερία, πού εἶναι δῶρον τοῦ Θεοῦ ἀτίμητον.
Ἐντιμότατοι Ἂρχοντες, ἀγαπητοί μου, καθώς βλέπω αὐτή τή στιγμή μπροστά μου σ’ αὐτόν τόν Ναό, τά νειᾶτα τῆς Πάτρας νά κρατᾶνε στά χέρια τους, τά σύμβολα τῆς δόξης, τῆς τιμῆς καί τῆς νίκης, φορώντας τίς Ἐθνικές τετιμημένες φορεσιές, σκορπίζοντας ρίγη συγκινήσεως στίς καρδιές μας, αἰσθάνομαι τήν ἀνάγκη, ἀπό τά τρίσβαθα τῆς ψυχῆς μου νά τούς εὐχαριστήσω καί ὡς λόγον ἀκροτελεύτιον νά σημειώσω.
Ὃσο ὑπάρχουν Ἑλληνόπουλα, ὃσο ὑπάρχουν παιδιά αὐτῆς τῆς γῆς καί τῆς πατρίδος πού ξέρουν, νά γονατίζουν μπροστά στούς ἣρωες καί μάρτυρας τοῦ Γένους καί νά δακρύζουν μπροστά στά αἳματα καί τίς θυσίες τους γιά τήν Πίστη καί τήν Πατρίδα∙, ὃσο ὑπάρχουν Ἑλληνόπουλα, πού ὃπως μᾶς ἐδήλωσαν πρό ἡμερῶν στήν Ἀναπαράσταση τῆς Ὀρκωμοσίας τῶν Ἑλλήνων ἀπό τόν Γερμανό, ξέρουν νά ψάλουν ζῶντες ἀκόμα, ἂν χρειασθῇ καί τήν Ἑξόδιο Ἀκολουθία τους, ὡς ἒπραξαν τότε στόν ἒνδοξο καιρό τοῦ Παλαιῶν Πατρῶν Γερμανοῦ, ὃσο ὑπάρχουν λέγω αὐτά τά παιδιά, ἡ Ἑλλάδα θά ζήσῃ ἓως τῆς συντελείας τοῦ αἰῶνος.
Αἰωνία ἡ μνήμη τῶν χιλιάδων Πατρέων τῶν φρικτῷ θανάτῳ ὑπό τῶν Τουρκικῶν ὀρδῶν τελειωθέντων.
Ζήτω ἡ ἡρωική Πάτρα.
Ζήτω ἡ Πατρίδα μας, ἡ Ἑλλάδα μας.
