Στα κορυφαία ιστορικά γεγονότα που γεμίζουν με πνευματική χαρά τις καρδιές μας, αλλά και όλες τις πτυχές της εκκλησιαστικής ζωής της Ιεράς Μητροπόλεως Σύμης, προστίθεται, Κυριακή 28η Ιουλίου 2024, και η ευφροσύνη των Εγκαινίων της εκ βάθρων ανακαινισθείσης παλαιφάτου Ιεράς Μονής της Μεταμορφώσεως του Μεγάλου Σωτήρος Σύμης, Μετοχίου της Μονής Πανορμίτου, τα οποία τέλεσε μετά πάσης ιεροπρεπείας και λαμπρότητος, ο Σεβ. Μητροπολίτης Σύμης κ. Χρυσόστομος, συμπαραστατούμενος από τον Πανοσιολ. Καθηγούμενο της Κυριάρχου Ι. Μονής του Πανορμίτου, Αρχιμ. του Οικουμενικού Θρόνου π. Αντώνιο Πατρό, τον και ανακαινιστή του «Μεγάλου Σωτήρος», τον π. Γεώργιο Κακακιό και τον Ιεροδιάκονο π. Παύλο Τερεζάκη.
Ο κατά το Συμαικό ιδίωμα «Μεγάλος Σωτήρης», συγκαταλέγεται στις παλαιές Μονές της Σύμης, χωρίς ωστόσο να μπορούμε με βάση τα ιστορικά στοιχεία, να προσδιορίσουμε τον ακριβή χρόνο ιδρύσεώς του. Η παλαιότερη χρονολογική αναφορά, γίνεται σε επιγραφή που σώζεται στο Ιερό Βήμα του Καθολικού και αναφέρεται στην αγιογράφισή του, που πραγματοποιήθηκε το έτος 1727. Το κτιριακό συγκρότημα της Μονής είναι φρουριακό και έχει εντυπωσιακή αρχιτεκτονική, με ιδιαίτερο στοιχείο τα τόξα και τις καμάρες.
Το Καθολικό της Μεταμορφώσεως είναι μια μονόχωρη και καμαροσκέπαστη Βασιλική, δεσπόζει στο μέσον και ως ιδιαίτερο εξωτερικό χαρακτηριστικό της έχει την δίρρικτη στέγη της, η οποία θωρακίζεται από ομοιόμορφες λίθινες πλάκες, που παραμένουν ανεπηρέαστες στις συστολές και διαστολές των θερμοκρασιών ανά εποχή. Η εφέστια λατρευτική Εικόνα της Μεταμορφώσεως, έχει επαργυρωθεί το έτος 1836 «ΧΙΡ ΝΙΚΟΛΑΟΥ ΡΟΔΙΟΥ».
Εξωτερικά του Καθολικού και πέριξ αυτού εκτείνονται σε δύο ορόφους τα Κελλιά, η Τράπεζα και τα Παρεκκλήσια, στο ισόγειο της νοτίας πτέρυγας του Αγίου Χαραλάμπους και πάνω από αυτό στον πρώτο όροφο, αυτό του Αγίου Αντωνίου. Στον ίδιο επίσης όροφο της βορείας πτέρυγας υπάρχει Παρεκκλήσιο αφιερωμένο στην Κοίμηση της Υπεραγίας Θεοτόκου. Ωστόσο, ο πανδαμάτωρ χρόνος με την πάροδον των αιώνων, άφησε τα στίγματα της φθοράς σ’ όλα τούτα τα Ιερά Σεβάσματα της πίστεως των Συμαίων, τα οποία απώλεσαν σταδιακά το πρωτόκτιστο κάλλος, την λαμπρότητα και το μεγαλείο τους.
Έτσι ο Καθηγούμενος της Κυριάρχου Ι. Μονής του Πανορμίτου, Αρχιμ. του Οικουμενικού Θρόνου π. Αντώνιος Πατρός, προκειμένου να επουλωθούν αποτελεσματικώς οι εκτεταμένες φθορές του χρόνου και να αποκτήσει λειτουργικότητα και ευπρέπεια το κτιριακό συγκρότημα της Ι. Μονής Μεγάλου Σωτήρος, ανέλαβε την πρωτοβουλία και με την ευλογία του Σεβ. Ποιμενάρχου μας κ. Χρυσοστόμου, ξεκίνησε την εκ βάθρων ανακαίνιση, αρχίζοντας με τις εργασίες αποκαταστάσεως του παλαιφάτου Καθολικού και συγκεκριμένα την αντικατάσταση των σεσαθρωμένων σοβάδων των εξωτερικών τοίχων, ως και τον ελαιοχρωματισμό τους, ώστε να παύσει η εισροή υγρασίας εκ των ομβρίων υδάτων, που δρούσε καταστροφικά μέχρι τότε για τον παλαιό αγιογραφικό διάκοσμο του Ναού.
Παραλλήλως καθηρέθησαν και οι φθαρμένοι σοβάδες των τεσσάρων λιθοκτίστων πτερύγων, οι οποίες με ιδιαίτερη σχολαστικότητα στερεώθηκαν και αρμολογήθησαν και επίσης οι παλιές ρηγματωμένες τσιμεντόπλακες της οροφής, αντικαταστάθησαν από νέο οπλισμένο σκυρόδεμα, εξασφαλίζοντας όχι μόνο στατικότητα, αλλά και απόλυτη στεγανότητα στα κελλιά, τα οποία εξοπλίστηκαν με τους απαραιτήτους χώρους υγιεινής, επιστρώθηκαν με παραδοσιακά κεραμικά πλακίδια και επιπλώθηκαν. Στην συνέχεια ανακαινίστηκαν, αφ’ ενός ο χώρος υποδοχής, το Αρχονταρίκι της Μονής και αφ’ ετέρου η παλαιά Τράπεζα, ώστε αμφότεροι οι χώροι να καταστούν λειτουργικοί και να επιτελούν με αξιοπρεπή τρόπο τον σκοπό για τον οποίο ανηγέρθησαν. Σ’ όλους τους προαναφερομένους χώρους πραγματοποιήθησαν και οι αναγκαίες ηλεκτρολογικές, υδραυλικές και ξυλουργικές εγκαταστάσεις. Τέλος αναστηλώθηκε και το επισφαλές παλαιό κωδωνοστάσιο, ύπερθεν της μοναδικής Πύλης του Μοναστηριακού συγκροτήματος, ενώ ανακαινίσθη εξ αρχής και το Παρεκκλήσιον του Αγίου Αντωνίου, ως και αυτό του Αγίου Χαραλάμπους. Τέλος, εργασίες εξωραισμού και αναπλάσεως βρίσκονται σε εξέλιξη και στο εξωτερικό προαύλιο, το οποίο περιβάλλει λιθόκτιστος νέος μανδρότοιχος με αναδιαμορφωμένη την είσοδο. Αναμφίβολα, σύνολες οι ανακαινιστικές εργασίες, διατήρησαν και ακολούθησαν την αρχική μοναστηριακή αρχιτεκτονική και θωράκισαν την ιστορική Μονή της Μεταμορφώσεως από τις αντίξοες καιρικές συνθήκες λόγω του υψομέτρου, αναδεικνύοντας το αρχικό της κάλλος, που είναι συνυφασμένο άρρηκτα με την εντυπωσιακή κατάφυτη βουνοπλαγιά και την μοναδική γαλήνη του τοπίου.
Στον ειδυλλιακό αυτόν χώρο της παλαιφάτου Μονής της Μεταμορφώσεως, ο Σεβασμιώτατος Μητροπολίτης Σύμης κ. Χρυσόστομος, σήμερα το πρωί χοροστάτησε του Όρθρου και ακολούθως προέστη της διατεταγμένης Ακολουθίας των Θυρανοιξίων, του Καθολικού και των Παρεκκλησίων του Αγίου Αντωνίου, ως και του Αγίου Χαραλάμπους, τελώντας τον Αγιασμό προ της εισόδου του Αγίου Αντωνίου. Εν συνεχεία αγιάστηκαν όλοι οι ανακαινισμένοι χώροι της Ι. Μονής, τα Κελλιά, η Τράπεζα και οι βοηθητικοί αυτής χώροι και τέλος έλαβε χώρα η Ακολουθία Πλύσεως και διασαλεύσεως Αγίας Τραπέζης και στα τρία Θυσιαστήρια της Ι. Μονής, ώστε και πάλι να αποδοθούν στην θεία Λατρεία του εν Τριάδι Θεού. Συλλειτουργοί του Σεβασμιωτάτου ήσαν ο Πανοσιολ. Καθηγούμενος της Κυριάρχου Ι. Μονής Πανορμίτου, Αρχιμ. Αντώνιος Πατρός και ο Ιεροδιάκονος Παύλος Τερεζάκης. Το δε ι. Αναλόγιο διακόνησαν εναρμονίως, οι Ιεροψάλτες κ. Κύριλλος Κονδύλης και κ. Ελευθέριος Ξηράκης.
Στην λειτουργική αυτή πανηγυρική σύναξη, εκτός των πολυαρίθμων πιστών, παρέστησαν και οι Εκπρόσωποι των τοπικών Στρατιωτικών, Λιμενικών και Αστυνομικών Αρχών, Φορέων και Συλλόγων, με επικεφαλής τον Δήμαρχο Σύμης κ. Ελευθέριο Παπακαλοδούκα.
Ο Σεβασμιώτατος, εν τέλει ομίλησε εμπνευσμένα περί της τελετής των Θυρανοιξίων, επαινών τον π. Αντώνιον για την εγνωσμένη του αγάπη και τον ζήλο με τα οποία εξ αρχής περιέβαλε και περιβάλλει την Μονή του Πανορμίτου και τα Μετόχια αυτής, καθώς και τους ευσεβείς χορηγούς που εμπράκτως στήριξαν το μεγαλόπνοο αυτό εγχείρημα της ανακαινίσεως, ενώ εκείνος ευχαρίστησε τον οικείο Ποιμενάρχη για την αμέριστη συμπαράστασή του στην πολυεύθυνη εκ βάθρων ανακαίνιση, ως και για την σοφή οιακοστροφία του, τους πολλούς δωρητές και ευεργέτες, καθώς και όλους τους συνεργάτες του, οι οποίοι από κοινού μόχθησαν για την υλοποίηση του υψηλού αυτού εγχειρήματος.
Μετά το πέρας η Ι. Μονή προσέφερε στους συμμετέχοντες πιστούς τα καθιερωμένα εόρτια κεράσματα, δίδοντας έτσι και την ευκαιρία αυθεντικής διαπροσωπικής σχέσης και επικοινωνίας.
