Στο πλαίσιο των ΚΕ´ Παυλείων, την Πέμπτη 13 Ιουνίου 2019 το πρωί στο Παύλειο Πολιτιστικό Κέντρο στη Βέροια, πραγματοποιήθηκε όπως κάθε χρόνο η ημερίδα Ιερέων με τίτλο : «1000 χρόνια από την ίδρυση της Αρχιεπισκοπής Αχρίδος».
Η ημερίδα ήταν αφιερωμένη στη μνήμη του ομότιμου καθηγητή του Α.Π.Θ. Αντωνίου – Αιμιλίου Ταχιάου και πραγματοποιήθηκε σε συνεργασία με το Κέντρο Μελέτης Πολιτιστικής Κληρονομιάς Κυρίλλου και Μεθοδίου.
Στην αρχή χαιρετισμό απηύθυναν ο Σεβασμιώτατος Μητροπολίτης Βεροίας, Ναούσης και Καμπανίας κ. Παντελεήμων και ο Πρόεδρος του Κέντρου Μελέτης Πολιτιστικής Κληρονομιάς Κυρίλλου και Μεθοδίου Πανοσιολογιώτατος Αρχιμ. Αμβρόσιος Σταμπλιάκας.
Κατά την πρώτη συνεδρία προήδρευσε ο Πρωτοπρ. Χρυσόστομος Νάσσης, επίκουρος Καθηγητής της Θεολογικής του Α.Π.Θ..
Πρώτος εισηγητής ήταν ο Θεοφιλέστατος Επίσκοπος Στοβίων και Τοποτηρητής Στρώμνιτσας κ. Δαβίδ της Ιεράς Αρχιεπισκοπής Αχρίδος, ο οποίος ανέπτυξε το θέμα: «Η Αρχιεπισκοπή της Αχρίδος ως αυθεντική έκφραση της Ρωμιοσύνης».
Δεύτερη εισηγήτρια ήταν κ. Αγγελική Δεληκάρη Επίκουρη Καθηγήτρια της Μεσαιωνικής Ιστορίας των Σλαβικών Λαών του Τμήματος Ιστορίας και Αρχαιολογίας του ΑΠΘ, η οποία ανέπτυξε το θέμα: «Η Αρχιεπισκοπή Αχρίδος ανάμεσα στον βυζαντινό και τον σλαβικό κόσμο».
Τρίτος εισηγητής ήταν ο κ. Μιχαήλ Τρίτος Καθηγητής Ιστορίας και σύγχρονης κατάστασης των Σλαβικών και λοιπών Ορθοδόξων Εκκλησιών του Τμήματος Ποιμαντικής και Κοινωνικής Θεολογίας του ΑΠΘ, ο οποίος ανέπτυξε το θέμα: «Στοιχεία για την προσωπικότητα του Αχριδών Ιωάσαφ».
Μεταξύ των δύο συνεδριών της ημερίδας παρουσιάστηκε από τον Αρχιμ. Σωσίπατρο Πιτούλια το καλαίσθητο επετειακό Ιερατικό που εκδόθηκε με δαπάνες του Ιερού Προσκυνηματικού Ναού του Αγίου Αντωνίου του Νέου Πολιούχου Βεροίας. Το νέο επετειακό Ιερατικό είναι αφιερωμένο στον Σεβασμιώτατο Μητροπολίτη Βεροίας κ. Παντελεήμονα με την ευκαυρία του Χρυσού Ιωβηλαίου της Ιερωσύνης του (1969-2019) και του Αργυρού Ιωβηλαίου της Αρχιερωσύνης του (1994-2019) και στο τέλος μοιράστηκε σε όλους τους Ιερείς.
Στην δεύτερη συνεδρία προήδρευσε ο Καθηγητής του Τμήματος Ποιμαντικής και Κοινωνικής Θεολογίας του ΑΠΘ κ. Μιχαήλ Τρίτος.
Πρώτος εισηγητής ήταν ο κ. Αναστάσιος Τάντσης Επίκουρος Καθηγητής Βυζαντινής Αρχαιολογίας και Τέχνης του Τμήματος Ιστορίας και Αρχαιολογίας του ΑΠΘ, ο οποίος ανέπτυξε το θέμα: «Χορηγία εκκλησιαστικών ιδρυμάτων στην Αρχιεπισκοπή Αχρίδος την εποχή των πρώτων Παλαιολόγων».
Δεύτερος εισηγητής ήταν ο κ. Πασχάλης Ανδρούδης Επίκουρος Καθηγητής Βυζαντινής Αρχαιολογίας και Τέχνης του Τμήματος Ιστορίας και Αρχαιολογίας του ΑΠΘ, ο οποίος ανέπτυξε το θέμα: «Η βασιλική της Αγίας Σοφίας στην Αχρίδα και η εξέχουσα θέση της στη Βυζαντινή τέχνη και την αρχιτεκτονική».
Τρίτος εισηγητής ήταν ο κ. Κωνσταντίνος Νιχωρίτης Καθηγητής Σλαβολογίας: Πνευματικός Βίος και Πολιτισμός των Σλάβων του Τμήματος Βαλκανικών, Σλαβικών και Ανατολικών Σπουδών του Πανεπιστημίου Μακεδονίας, ο οποίος δεν μπόρεσε να παρευρεθεί και την ειδήγηση του με θέμα: «Ο βυζαντινός υμνολογικός κύκλος προς τιμήν του Αγίου Κλήμεντος Αχρίδος» την ανέγνωσε η Επίκουρη Καθηγήτρια κ. Αγγελική Δεληκάρη.
Ο Σεβασμιώτατος στο τέλος απένειμε τα αναμνηστικά των ΚΕ΄ Παυλείων στους ομιλητές καθώς επίσης και το χρυσό μετάλλιο του Αργυρού Ιωβηλαίου των Παυλείων στη σύζυγο του αειμνήστου καθηγητού του Α.Π.Θ. Αντωνίου – Αιμιλίου Ταχιάου.
Την εκδήλωση παρουσίασε ο Καθηγούμενος της Ιεράς Μονής Τιμίου Προδρόμου Σκήτης Βεροίας Αρχιμ. Πορφύριος Μπατσαράς.
Ο χαιρετισμός του Σεβασμιωτάτου :
Ἡ Ἱερά Μητρόπολη Βεροίας, Ναούσης καί Καμπανίας ἔχει τή μεγάλη εὐλογία νά φυλάσσει ὡς κειμήλιο ἱερό καί πολύτιμο τήν χαριτόβρυτη κάρα τοῦ μαθητοῦ τῶν ἁγίων ἰσαποστόλων καί φωτιστῶν τῶν Σλάβων Κυρίλου καί Μεθοδίου τῶν Θεσσαλονικέων, τοῦ ἁγίου Κλήμεντος, ἀρχιεπισκόπου Ἀχρίδος, ὁ ὁποῖος τιμᾶται καί γεραίρεται καί ἀπό τούς γειτονικούς σλαβικούς λαούς.
Ἡ παρουσία τοῦ πολυτίμου αὐτοῦ πνευματικοῦ θησαυρίσματος στήν Ἱερά μας Μητρόπολη ὑπῆρξε τά προηγούμενα χρόνια ἀρκετές φορές ἀφορμή γιά τή διοργάνωση Ἡμερίδων καί Συνεδρίων πού ἀφοροῦσαν τό ἔργο καί τήν προσφορά τόσο τῶν ἁγίων Κυρίλλου καί Μεθοδίου, ὅσο καί τοῦ μαθητοῦ τους ἁγίου Κλήμεντος, ἀλλά καί τίς πνευματικές σχέσεις μεταξύ τοῦ Βυζαντίου καί τοῦ σλαβικοῦ κόσμου, καί ἰδιαιτέρως τῆς Βεροίας καί τῆς περιοχῆς της μέ τούς ὅμορους σλαβικούς λαούς.
Ἀρκετές ἀπό τίς ἐκδηλώσεις αὐτές πραγματοποιήθηκαν στό πλαίσιο τῶν Παυλείων, τῶν ἑορταστικῶν ἐκδηλώσεων πρός τιμήν τοῦ ἱδρυτοῦ τῆς τοπικῆς μας Ἐκκλησίας, πρωτοκορυφαίου ἀποστόλου Παύλου, τῶν ὁποίων φέτος τιμοῦμε τήν ἐπέτειο τῆς συμπληρώσεως 25 ἐτῶν ἀπό τήν καθιέρωσή τους καί ἑορτάζουμε τό ἀργυρό Ἰωβηλαῖο τους. Ἡ διοργάνωση τῶν ἐκδηλώσεων αὐτῶν ἔγινε σέ συνεργασία μέ τόν ἀείμνηστο πλέον καθηγητή τῆς Θεολογικῆς Σχολῆς τοῦ Ἀριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης καί διαπρεπῆ Σλαβολόγο Αἰμίλιο-Ἀντώνιο Ταχιάο.
Ὁ καθηγητής Ταχιάος, ὁ ὁποῖος ἐκοιμήθη τόν Ἀπρίλιο τοῦ 2018, ἦταν ἕνας διακεκριμένος μελετητής τῆς ἱστορίας καί τῆς γραμματείας τῶν Σλαβικῶν Ἐκκλησιῶν, ἕνας ἐξαίρετος ἐπιστήμονας, ὁ ὁποῖος τιμήθηκε ὄχι μόνο στήν Ἑλλάδα ἀλλά καί στό ἐξωτερικό, γιά τό ἐπιστημονικό του ἔργο, τήν προσφορά του στήν ἐπιστήμη ἀλλά καί τή βαθύτατη γνώση πού κατεῖχε στόν τομέα τῶν σχέσεων τῆς σλαβικῆς καί τῆς βυζαντινῆς πνευματικῆς παραδόσεως ἀπό τά βυζαντινά μέχρι τά νεώτερα χρόνια, γνώση ἡ ὁποία ἀντανακλᾶ στό ἔργο του, ὅπως προκύπτει ἀπό τίς πολυάριθμες βραβεύσεις του καί τήν ἐκλογή του ὡς ἀντεπιστέλλον μέλος τῆς Ἀκαδημίας Ἀθηνῶν, τῆς Σερβικῆς Ἀκαδημίας Ἐπιστημῶν καί Τεχνῶν καί τῆς Βουλγαρικῆς Ἀκαδημίας Ἐπιστημῶν, ἐνῶ εἶχε τιμηθεῖ καί μέ τό Διεθνές Βραβεῖο τῆς Ἀκαδημίας τῆς Σλοβακίας.
Ἐκτός ὅμως ἀπό μεγάλος καί διάσημος ἐπιστήμονας ὁ καθηγητής Ταχιάος ἦταν ἕνας σπουδαῖος καθηγητής, ἕνας μεγάλος δάσκαλος, μέ προσωπικό ἐνδιαφέρον γιά τόν κάθε φοιτητή του. Ἕνας δάσκαλος πού γνώριζε πῶς νά κερδίζει τούς φοιτητές του στά μαθήματα καί πέρα ἀπό αὐτά μέ τή συμπαράστασή του σέ ὅ,τι τούς ἀπασχολοῦσε, μέ τή ζεστασιά καί τήν οἰκειότητα πού ἀπέπνεε ἡ παρουσία του.
Ἦταν ὁ ἀγαπημένος μου καθηγητής, καί ὄχι μόνο δικός μου ἀλλά καί πολλῶν ἄλλων συμφοιτητῶν μου ἀλλά καί νεωτέρων, καί αὐτή ἡ σχέση, σχέση ἀγάπης καί στοργῆς τοῦ δασκάλου πρός τόν φοιτητή, ἀλλά καί τῆς ἀγάπης καί τοῦ σεβασμοῦ τοῦ φοιτητοῦ πρός τόν δάσκαλο διατηρήθηκε ἀναλλοίωτη, ἔστω καί ἄν τά χρόνια πέρασαν καί οἱ συνθῆκες ἄλλαξαν. Ἔστω καί ἄν ἐκεῖνος ἦταν πλέον ὁμότιμος καί ἐγώ Ἐπίσκοπος στήν Ἱερά Μητρόπολη Βεροίας, Ναούσης καί Καμπανίας.
Ἔτσι ἡ ἐπέτειος τῆς συμπληρώσεως 1000 ἐτῶν ἀπό τήν ἵδρυση τῆς Ἀρχιεπισκοπῆς Ἀχρίδος, ἑνός θέματος πού ἀπασχόλησε ἐρευνητικά τόν καθηγητή Ταχιάο καί μέσω τοῦ ἁγίου Κλήμεντος σχετίζεται καί μέ τή Μητρόπολή μας, ἦταν ἡ ἀφορμή νά διοργανώσουμε σέ συνεργασία μέ τό «Κέντρο Μελέτης πολιτιστικῆς κληρονομιᾶς Κυρίλλου καί Μεθοδίου» τή σημερινή Ἡμερίδα, πού εἶναι συγχρόνως καί ἡ Ἡμερίδα τῶν ἱερέων τῆς Ἱερᾶς μας Μητροπόλεως, μέ θέμα «1000 χρόνια ἀπό τήν ἵδρυση τῆς Ἀρχιεπισκοπῆς Ἀχρίδας», καί νά τήν ἀφιερώσουμε στή μνήμη τοῦ ὁμότιμου καθηγητοῦ τοῦ Α.Π.Θ. καί δασκάλου μας Ἀντωνίου-Αἰμιλίου Ταχιάου.
Τό θέμα τῆς Ἡμερίδος, ἡ Ἀρχιεπισκοπή Ἀχρίδος, εἶναι ἕνα θέμα ἀρκετά περίπλοκο καί ἀκανθῶδες. Καί αὐτό ὀφείλεται στήν ἐμπλοκή τῆς κρατικῆς ἐξουσίας σέ ἐκκλησιαστικές ὑποθέσεις τόσο στό παρελθόν ὅσο καί στό παρόν, ἀλλά καί τήν ἐκμετάλλευση ἐκκλησιαστικῶν ζητημάτων γιά τή διευθέτηση πολιτικῶν, ἐπεκτατικῶν καί συχνά ἐθνικιστικῶν θεμάτων καί φιλοδοξιῶν. Τήν κατάσταση περιπλέκει περισσότερο καί ἡ παρανόηση, ἀκούσια ἤ ἐσκεμμένη, ὅρων πού βρίσκουμε στά βυζαντινά κείμενα γιά τήν ἐξυπηρέτηση συγκεκριμένων σκοπῶν, μέ χαρακτηριστικό παράδειγμα τό περιεχόμενο τοῦ ἐθνικοῦ σήμερα ὀνόματος «Βουλγαρία», σέ ἐποχές κατά τίς ὁποῖες δέν ὑπάρχει ἡ ἔννοια τοῦ ἔθνους.
Ἀσφαλῶς καί ἀρκετά ἀπό τά προβλήματα πού ἀνακύπτουν σχετικά μέ τήν Ἀρχιεπισκοπή Ἀχρίδας ὀφείλονται στό γεγονός ὅτι τά ἱδρυτικά ἔγγραφα τοῦ βυζαντινοῦ αὐτοκράτορος Βασιλείου Β´ δέν σώζονται καί τό περιεχόμενό τους μᾶς εἶναι γνωστό μόνο ἀπό σχετική περιγραφή πού παραδίδεται σέ ἔγγραφο τοῦ 13ου αἰῶνος. Ἄν στό πρόβλημα αὐτό προσθέσει κανείς τίς ἱστορικές ἀλλαγές πού συντελοῦνται στήν περιοχή αὐτή ἀπό τόν 11ο αἰώνα καί ἑξῆς, ὅπως ἡ κατάληψη τῆς Βυζαντινῆς αὐτοκρατορίας ἀπό τούς Σταυροφόρους, ἡ ἀνάπτυξη στήν περιοχή τοῦ Δεσποτάτου τῆς Ἠπείρου ἀλλά καί οἱ διεκδικήσεις τῆς αὐτοκρατορίας τῆς Νικαίας, ἡ ἐπέκταση τῶν Σέρβων, ἡ κατάκτηση ἀπό τούς Τούρκους καί τελικά ἡ δημιουργία ἐθνικῶν κρατῶν στίς ἀρχές τοῦ 20ου αἰῶνος καί ὅλα ὅσα τήν ἀκολούθησαν στίς ἑπόμενες δεκαετίες, δυσκολεύουν τόν μελετητή στή διερεύνηση τῆς ἱστορικῆς διαδρομῆς τῆς Ἀρχιεπισκοπῆς Ἀχρίδος κατά τήν χιλιετῆ ζωή της.
Δέν θά ἐπεκταθῶ περισσότερο στήν ἱστορία της, γιατί θά ἔχουμε τήν εὐκαιρία νά ἀκούσουμε τίς ἐνδιαφέρουσες ἀνακοινώσεις τῶν εἰδικῶν εἰσηγητῶν γιά σημαντικά θέματα πού ἀφοροῦν στήν Ἀρχιεπισκοπή Ἀχρίδος. Καί αὐτά ἀφοροῦν ἐκτός τῶν ἄλλων καί στή στενή σχέση τῆς Ἀρχιεπισκοπῆς Ἀχρίδος μέ τό Βυζάντιο καί τόν ἑλληνισμό.
Γιά αἰῶνες ὁ ἑλληνισμός ἄκμαζε στήν περιοχή ὅπως μαρτυροῦν ὄχι μόνο τά βυζαντινά ἀλλά καί τά νεώτερα μνημεῖα τῆς περιοχῆς, οἱ φορητές εἰκόνες, τά ἑλληνικά χειρόγραφα, ἀλλά καί πολλοί ἀπό τούς Ἀρχιεπισκόπους της, πού ἦταν ἐπιφανεῖς βυζαντινοί λόγιοι, ὅπως ὁ Θεοφύλακτος Ἀχρίδος, ἐπιφανής διδάσκαλος στήν αὐτοκρατορική αὐλή τῆς Κωνσταντινουπόλεως ἀλλά καί ἑρμηνευτής τῆς Ἁγίας Γραφῆς, ὁ μεγάλος κανονολόγος Δημήτριος Χωματηνός, ἀλλά καί οἱ δύο Γρηγόριοι στόν 14ο αἰώνα καί πολλοί ἄλλοι στούς αἰῶνες πού ἀκολούθησαν, καί ἀκόμη ὁ Κωνσταντίνος Καβάσιλας, πού προέρχεται ἀπό τή γνωστή οἰκογένεια τῶν Καβασιλῶν καί ὑπῆρξε ἐπίσκοπος Δυρραχίου καί ἀκόμη ὁ περίφημος Θεσσαλονικεύς ὕπατος τῶν φιλοσόφων καί διάσημος λόγιος κατά τό δεύτερο ἤμισυ τοῦ 14ου αἰώνα Ἰωάννης Πεδιάσιμος, ὁ ὁποῖος διετέλεσε χαρτοφύλακας τῆς Ἀρχιεπισκοπῆς Ἀχρίδος καί στή συνέχεια τῆς Μητροπόλεως Θεσσαλονίκης.
Θά σταματήσω ὅμως ἐδῶ καί θά παραχωρήσω τό Βῆμα στούς ἐκλεκτούς ὁμιλητές μας πρός τούς ὁποίους θέλω νά ἐκφράσω τίς θερμότατες εὐχαριστίες μου, γιατί μέ τή συμμετοχή τους στήν Ἡμερίδα μας ὄχι μόνο μᾶς προσφέρουν τήν εὐκαιρία νά ἐντρυφήσουμε σέ θέματα πού συνδέονται μέ τήν Ἀρχιεπισκοπή Ἀχρίδος, ἀλλά καί νά τιμήσουμε τόν ἀείμνηστο καθηγητή μας Ἀντώνιο-Αἰμίλιο Ταχιάο.
Καλωσορίζω πρωτίστως καί εὐχαριστῶ τόν Θεοφιλέστατο Ἐπίσκοπο Στοβίων καί τοποτηρητή Στρωμνίτσης κύριο Δαβίδ, ἀπό τήν Ἀρχιεπισκοπή Ἀχρίδος, τήν ἐπίκουρη καθηγήτρια τῆς Μεσαιωνικῆς Ἱστορίας τῶν Σλαβικῶν λαῶν στό Τμῆμα Ἱστορίας καί Ἀρχαιολογίας τοῦ Α.Π.Θ. κ. Ἀγγελική Δεληκάρη, πού ἀνέλαβε καί τήν ἐπιστημονική ὀργάνωση τῆς Ἡμερίδος, τόν καθηγητή τοῦ Τμήματος Ποιμαντικῆς καί Κοινωνικῆς Θεολογίας καί πρώην Κοσμήτορα τῆς Θεολογικῆς Σχολῆς κ. Μιχαήλ Τρίτο, τόν ἐπίκουρο καθηγητή Βυζαντινῆς Ἀρχαιολογίας καί τέχνης τοῦ Α.Π.Θ. κ. Πασχάλη Ἀνδρούδη, καί τόν ἐπίσης ἐπίκουρο καθηγητή Βυζαντινῆς Ἀρχαιολογίας καί τέχνης τοῦ Α.Π.Θ. κ. Ἀναστάσιο Τάντση, πού θά μᾶς μιλήσουν.
Ἰδιαιτέρως καλωσορίζω τούς οἰκείους τοῦ ἀειμνήστου διδασκάλου μας, καθηγητοῦ Ἀντωνίου-Αἰμιλίου Ταχιάου στήν Ἱερά Μητρόπολή μας καί στή σημερινή Ἡμερίδα πρός τιμήν του, καί τούς εὐχαριστῶ θερμά γιατί τιμοῦν τήν ἐκδήλωση αὐτή σεβασμοῦ καί εὐγνωμοσύνης πρός τόν διακεκριμένο ἐπιστήμονα καί ἀγαπητό δάσκαλό μας.
Εὐχαριστῶ καί πάλι ἀπό καρδίας τούς συντελεστές καί ὅλους τούς συμμετέχοντες καί εὔχομαι ἐπιτυχία στήν Ἡμερίδα μας.