Την Παρασκευή το πρωί στο πλαίσιο των ΚΖ΄ Παυλείων που διοργανώνει κάθε χρόνο η Ιερά Μητρόπολη Βεροίας, Ναούσης και Καμπανίας, ξεκίνησαν οι εργασίες του 27ου Επιστημονικού Συνεδρίου που φέτος θα εξετάσει το θέμα : «Ο Απόστολος Παύλος και οι πνευματικές διεργασίες πριν το 1821».
Κατόπιν της ειδικής άδειας που εκχωρήθηκε στην Ιερά Μητρόπολη μας από την Γενική Γραμματεία Πολιτικής Προστασίας το Συνέδριο των ΚΖ΄ Παυλείων διεξάγεται στο Χώρο Τεχνών του Δήμου Βεροίας με συγκεκριμένες προϋποθέσεις που διασφαλίζουν την τήρηση των σχετικών μέτρων υγειονομικής προφύλαξης.
Στην αρχή εψάλησαν βυζαντινοί ύμνοι από χορό ιεροψαλτών υπό τη διεύθυνση του Πρωτοπρεσβυτέρου π. Αθανασίου Νίκου και στη συνέχεια ο Γενικός Αρχιερατικός Επίτροπος της Ιεράς Μητροπόλεως μας Αρχιμ. Δημήτριος Μπακλαγής καλωσόρισε τους συνέδρους.
Εξαιτίας της πανδημίας του κορωνοϊού δεν προσεκλήθησαν όπως κάθε χρόνο εκπρόσωποι των Ορθοδόξων Πατριαρχείων και Αυτοκεφάλων Εκκλησιών, ωστόσο προβλήθηκε βιντεοσκοπημένο το μήνυμα της Α.Θ.Π. του Οικουμενικού Πατριάρχου κ.κ. Βαρθολομαίου, ενώ ανεγνώσθησαν μηνύματα της Α.Θ.Μ. του Πάπα και Πατριάρχου Αλεξανδρείας κ.κ. Θεοδώρου, της Α.Θ.Μ. του Πατριάρχου Αντιοχείας κ.κ. Ιωάννου και της Α.Θ.Μ. του Πατριάρχου Ιεροσολύμων κ.κ. Θεοφίλου, ενώ στις επόμενες συνεδρίες θα αναγνωσθούν τα μηνύματα των υπολοίπων Προκαθημένων των Ορθοδόξων Πατριαρχείων και των προέδρων των Αυτοκεφάλων Εκκλησιών.
Χαιρετισμό απηύθυναν ο Δήμαρχος Βεροίας κ. Κωνσταντίνος Βοργιαζίδης, ο Κοσμήτορας της Θεολογικής Σχολής του Α.Π.Θ. κ. Θεόδωρος Γιάγκου, ο πρόεδρος του Τμήματος Κοινωνικής Θεολογίας και Χριστιανικού Πολιτισμού του Α.Π.Θ. κ. Κωνσταντίνος Χρήστου, ο Καθηγητής του Τμήματος Θεολογίας του Α.Π.Θ. κ. Χαράλαμπος Ατματζίδης εκ μέρους της επιστημονικής επιτροπής των «Παυλείων», ενώ το συνέδριο παρακολούθησαν και τίμησαν με την παρουσία τους ο Βουλευτής Ημαθίας κ. Αναστάσιος Μπαρτζώκας, ο Διοικητής της Ι Μεραρχίας Πεζικού κ. Δημήτριος Βουνίσιος, εκπρόσωπος του Αστυνομικού Διοικητή Ημαθίας, η αναπληρώτρια Πρόεδρος του Τμήματος Θεολογίας του Α.Π.Θ. κ. Ευαγγελία Αμοιρίδου, ο Διευθυντής της Πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης Ημαθίας κ. Δημήτριος Πυρινός, ο Διευθυντής της Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης Ημαθίας κ. Αθανάσιος Παπαδόπουλος, καθηγητές, κληρικοί και λοιποί τοπικοί πολιτικοί και στρατιωτικοί άρχοντες.
Τέλος στο βήμα ανήλθε ο Σεβασμιώτατος Μητροπολίτης Βεροίας, Ναούσης και Καμπανίας κ. Παντελεήμων ο οποίος κήρυξε την έναρξη των εργασιών του Συνεδρίου.
Κατά την 1η Συνεδρία προήδρευσε ο πρόεδρος του Τμήματος Κοινωνικής Θεολογίας και Χριστιανικού Πολιτισμού του Α.Π.Θ. κ. Κωνσταντίνος Χρήστου και εισηγήσεις έκαναν: α) ο κ. Θεόδωρος Γιάγκου, Κοσμήτορας της Θεολογικής Σχολής του Α.Π.Θ., ο οποίος ανέπτυξε το θέμα: «Το Πηδάλιο την εποχή της Τουρκοκρατίας» και β) η κ. Αικατερίνη Τσαλαμπούνη, αν. Καθηγήτρια του Τμήματος Κοινωνικής Θεολογίας και Χριστιανικού Πολιτισμού του Α.Π.Θ., η οποία ανέπτυξε το θέμα: «Η διδασκαλία του Αποστόλου Παύλου ως αντικείμενο μελέτης στα χρόνια πριν το 21».
Το 27ο Επιστημονικό Συνέδριο θα συνεχίσει τις εργασίες του το απόγευμα της Παρασκευής και θα ολοκληρωθεί αύριο Σάββατο 26 Ιουνίου. Οι εκδηλώσεις των ΚΖ΄ Παυλείων θα ολοκληρωθούν με τις λατρευτικές εκδηλώσεις προς τιμήν του ιδρυτού της Εκκλησίας των Βεροιέων Αποστόλου των Εθνών Παύλου.
Ο Σεβασμιώτατος κατά την κήρυξη της έναρξης των εργασιών του Συνεδρίου ανέφερε μεταξύ άλλων:
«Τῇ ἐλευθερίᾳ ᾗ Χριστός ὑμᾶς ἠλευθέρωσε στήκετε» (Γαλ. 5.1). Ὁ λόγος αὐτός τοῦ πρωτοκορυφαίου ἀποστόλου Παύλουκαί ἱδρυτοῦ τῆς τοπικῆς μας Ἐκκλησίας, πρός τιμήν τοῦ ὁποίου εὐγνωμόνως καί εὐλαβῶς ἡ Ἱερά Μητρόπολη Βεροίας, Ναούσης καί Καμπανίας ὀργάνωσε καί ἀφιέρωσε καί τά φετινά ΚΖ´ Παύλεια, στό πλαίσιο τῶν ὁποίων πραγματοποιεῖται τό ἀρχόμενο σήμερα ΚΖ´ Ἐπιστημονικό Συνέδριο, ἔχει ἰδιαίτερη σημασία στή συγκεκριμένη συγκυρία.
Καί ἡ συγκυρία αὐτή δέν εἶναι ἄλλη ἀπό τήν ἐπέτειο τῆς συμπληρώσεως 200 ἐτῶν ἀπό τήν ἔναρξη τῆς Ἑλληνικῆς Ἐπαναστάσεως, ἀπό τήν ἡμέρα κατά τήν ὁποία οἱ πρόγονοί μας ἀποφάσισαν μέ τήν εὐλογία τοῦ Θεοῦ νά ξεσηκωθοῦν γιά νά ἀποτινάξουν τόν βαρύ τουρκικό ζυγό, συγκυρία ἡ ὁποία ὑπῆρξε ἀφορμή καί γιά τήν ἐπιλογή τοῦ θέματος τοῦ Συνεδρίου μας: «Ὁ ἀπόστολος Παῦλος καί οἱ πνευματικές διεργασίες πρίν τό 1821». Τό Συνέδριό μας, ἄλλωστε, ἐντάσσεται στό πλαίσιο τῶν ἑορτασμῶν τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος καί τῆς Ἱερᾶς Μητροπόλεώς μας γιά τήν ἐπέτειο τῆς ἐθνικῆς παλιγγενεσίας.
Ὅταν ὁ οὐρανοβάμων ἀπόστολος Παῦλος ἀναφέρεται στήν ἐλευθερία, δέν ἐννοεῖ βεβαίως τήν ἐξωτερική, τή φυσική ἐλευθερία τοῦ ἀνθρώπου, ἀλλά τήν ἐσωτερική, τήν πνευματική ἐλευθερία, τήν ὁποία χαρίζει ὁ Χριστός στούς ἀνθρώπους διά τῆς ἀπαλλαγῆς τους ἀπό τήν ἁμαρτία, τά πάθη καί τήν καταδυναστεία τοῦ διαβόλου. Ἔστω ὅμως καί ἄν ἡ προτροπή αὐτή τοῦ ἀποστόλου δέν συνδέεται ἄμεσα μέ τήν ἀπελευθέρωση τοῦ Ἔθνους μας, σχετίζεται ὅμως οὐσιαστικά, καθώς οἱ πατέρες μας θεώρησαν τόν Χριστό ὡς ἐλευθερωτή τους ἀπό τόν ζυγό τῆς δουλείας, ὅπως ἀποδεικνύεται ἀπό τό «Τάμα τοῦ Ἔθνους», τήν ὑπόσχεση δηλαδή πού ἔδωσαν οἱ Ἕλληνες ἀγωνιστές τοῦ 1821, ἀκολουθώντας πρόταση τοῦ Θεοδώρου Κολοκοτρώνη, νά ἀνεγείρουν στήν Ἀθήνα ἱερό ναό τοῦ Σωτῆρος Χριστοῦ ὡς ἔνδειξη εὐγνωμοσύνης γιά τήν ἀπελευθέρωση τῆς Ἑλλάδος. Ἡ ὑπόσχεση αὐτή ἐπικυρώθηκε μέ εἰδικό ψήφισμα τῆς Ἐθνικῆς Συνελεύσεως τοῦ 1829, ἀλλά δυστυχῶς δέν πραγματοποιήθηκε ἀκόμη.
Οἱ ἐπανειλημμένες ἀναφορές τοῦ ἀποστόλου Παύλου στήν ἐλευθερία δέν ἐκφράζουν μόνο τήν πίστη του στήν ἐλευθερία τῆς ἐν Χριστῷ ζωῆς, ἀλλά ἐκφράζουν καί τήν προσωπικότητα τοῦ πρωτοκορυφαίου ἀποστόλου, ὅπως αὐτή παρουσιάζεται τόσο μέσα ἀπό τίς ἐπιστολές του ὅσο κυρίως μέσα ἀπό τίς Πράξεις τῶν Ἀποστόλων.
Ὁ οὐρανοβάμων ἀπόστολος, τόν ὁποῖο τιμοῦμε, γεννήθηκε καί ἀνατράφηκε στήν ἑλληνιστική Ταρσό, σέ ἕνα περιβάλλον ἀνοικτῶν ὁριζόντων, τό ὁποῖο ἐπέτρεπε καί ἀποδεχόταν ἐλευθερίες ἄγνωστες γιά ἄλλα ἰουδαϊκά περιβάλλοντα, ὅπου ἡ προσκόλληση στό γράμμα τοῦ νόμου δημιουργοῦσε ἀγκυλώσεις καί λειτουργοῦσε δεσμευτικά γιά τούς ἀνθρώπους. Γι᾽ αὐτό καί ὁ ἀπόστολος Παῦλος ὄχι μόνο τολμᾶ νά ὁμιλεῖ μέ ἄνεση ἐνώπιον τοῦ συνεδρίου τῶν Ἰουδαίων καί τοῦ βασιλέως Ἀγρίππα, ἀλλά καί νά ὀρθώνει τό ἀνάστημά του καί νά ἐπικαλεῖται τό δικαίωμά του ὡς Ρωμαίου πολίτου νά κριθεῖ ἀπό τόν Ρωμαῖο αὐτοκράτορα, σέ μία ἐποχή κατά τήν ὁποία οἱ ὁμόθρησκοί του βρίσκονται ὑπό ρωμαϊκή κυριαρχία.
Ἡ βεβαιότητα ὅτι «οὗ τό πνεῦμα Κυρίου, ἐκεῖ ἐλευθερία» (2 Κορ. 3.17) εἶναι διάχυτη στίς ἐπιστολές τοῦ ἀποστόλου Παύλου, ἀπό τίς ὁποῖες προέρχονται σχεδόν ἀποκλειστικά τά ἀποστολικά ἀναγνώσματα καί ἀποτελοῦν, κατά συνέπεια, κείμενα οἰκεῖα στούς ἐκκλησιαζομένους πιστούς, ἀφήνοντας, ἀκόμη καί ἄν δέν εἶναι ἀπολύτως κατανοητά, τό ἀποτύπωμά τους στήν ψυχή τῶν ἀκροατῶν.
Αὐτό συνέβαινε ἀσφαλῶς, ἔστω καί ὑποσυνείδητα, στίς ψυχές τῶν ὑποδούλων Ἑλλήνων, οἱ ὁποῖοι στά τετρακόσια χρόνια τῆς σκλαβιᾶς εἶχαν ὡς μοναδικό καταφύγιο τήν Ἐκκλησία καί ὡς μοναδικό σχολεῖο, γιά νά διατηρήσουν τήν ἐπαφή τους μέ τή γλώσσα καί τήν ἱστορία τοῦ Γένους, τή θεία λατρεία. Καί αὐτό συνέβαλε, ὥστε νά μήν ἀντιμετωπίζουν τή σκλαβιά μοιρολατρικά οὔτε νά χάνουν τήν ἐλπίδα τους ὅτι θά ἐλευθερωθοῦν.
Ἡ στέρηση τῆς ἐλευθερίας τους ἐξελίχθηκε σέ ἐπιθυμία γιά τήν ἀπόκτησή της, σέ τέτοιο μάλιστα βαθμό, ὥστε τό κυρίαρχο σύνθημα τῆς Ἑλληνικῆς Ἐπαναστάσεως νά εἶναι τό: «Ἐλευθερία ἤ θάνατος».
Ὁ θάνατος ὅμως, ὁ ὁποῖος προτείνεται ὡς ἐναλλακτικός τῆς ἐλευθερίας, εἴτε ἀφορᾶ στόν θάνατο χάριν τῆς ἐλευθερίας τῆς πατρίδος, εἴτε ἀφορᾶ στό μαρτύριο, προκειμένου νά διατηρήσει ὁ νεομάρτυρας τήν ἐλευθερία τῆς πίστεώς του στόν Χριστό, εἴτε ἀκόμη ἀφορᾶ στήν ἑκούσια ἐπιλογή τοῦ θανάτου, ὅπως στήν περίπτωση τῶν γυναικῶν πού ἔπεσαν στόν Ζάλογγο καί στήν Ἀράπιτσα, προκειμένου νά ἀποφύγουν τήν ἀτίμωση, ἔχει νόημα ὑπό τήν προοπτική τῆς αἰωνίου ζωῆς, τῆς ἀληθῶς ἐλευθέρας ζωῆς, καί συνδέεται μέ τήν πανηγυρική διακήρυξη τοῦ οὐρανοβάμονος ἀποστόλου Παύλου «ἐμοί τό ζῆν Χριστός καί τό ἀποθανεῖν κέρδος» (Φιλιπ. 1.21).
Δέν θά ἦταν, λοιπόν, ὑπερβολικό νά θεωρήσουμε ὅτι ὁ πρωτοκορυφαῖος ἀπόστολος Παῦλος λειτουργεῖ ὡς πνευματικός ἀλείπτης ὄχι μόνο τῶν νεομαρτύρων ἀλλά καί τῶν ἐθνομαρτύρων καί ὅλων ἐκείνων οἱ ὁποῖοι ἀγωνίσθηκαν τό 1821 γιά τήν ἀπελευθέρωση τοῦ ὑποδούλου Γένους.
Ὁ ἀπόστολος Παῦλος συμβάλλει ὅμως καί στίς πνευματικές διεργασίες στούς κόλπους τοῦ σκλαβωμένου Ἑλληνισμοῦ πρίν ἀπό τό 1821. Οἱ διδάσκαλοι τοῦ Γένους κατά τόν 18ο αἰώνα, ὅπως ὁ Ἠλίας Μηνιάτης, ὁ Νικηφόρος Θεοτόκης, ὁ Εὐγένιος Βούλγαρης, ἀλλά καί ἀρκετοί πρίν ἀπό αὐτούς, συγγράφουν ὁμιλίες «εἰς τάς ἐπιστολάς τοῦ ἀποστόλου Παύλου», ἐνῶ ἡ διδασκαλία τοῦ ἀποστόλου χρησιμοποιεῖται καί ἀξιοποιεῖται ὄχι μόνο στό κήρυγμα ἀλλά καί σέ ἄλλα ἔργα τους.
Ἡ ἐπίδραση τοῦ οὐρανοβάμονος ἀποστόλου Παύλου εἶναι ὅμως κατ᾽ ἐξοχήν ἐμφανής στήν περίπτωση τοῦ ἁγίου ἰσαποστόλου Κοσμᾶ τοῦ Αἰτωλοῦ.
Μιμούμενος τίς τέσσερις ἀποστολικές περιοδεῖες τοῦ ἀποστόλου τῶν Ἐθνῶν, διά τῶν ὁποίων εὐαγγελίσθηκε «Χριστόν ἐσταυρωμένον καί ἀναστάντα», ὁ ἅγιος Κοσμᾶς ἐπιδιώκει μέ τίς τέσσερις περιοδεῖες του τόν ἐπανευαγγελισμό τῶν ὑποδούλων Ἑλλήνων καί τήν ἐνθάρρυνσή τους γιά νά διεκδικήσουν τήν ἀπαλλαγή τους ἀπό τόν τουρκικό ζυγό, στηρίζοντάς τους μέ τίς διδαχές του ἀλλά καί προφητεύοντας ὅτι τό ποθούμενο, δηλαδή ἡ ἐλευθερία, δέν θά ἀργήσει νά ἔρθει.
Αὐτή τή σχέση τοῦ ἀποστόλου τῆς Ἑλλάδος καί τή συμβολή του στίς πνευματικές διεργασίες πού προετοίμασαν τήν Ἑλληνική Ἐπανάσταση καί ὁδήγησαν στήν ἀπελευθέρωση τοῦ Ἔθνους μετά ἀπό πολλούς αἰῶνες σκλαβιᾶς θά ἐπιχειρήσουμε νά ἀναδείξουμε μέσα ἀπό τό φετινό Συνέδριο τῶν ΚΖ´ Παυλείων μέ τή συμμετοχή πολλῶν καί διακεκριμένων εἰσηγητῶν.
Δυστυχῶς καί φέτος, ἐξαιτίας τῶν εἰδικῶν συνθηκῶν πού ἐπικρατοῦν λόγω τῆς πανδημίας, δέν ἔχουμε τή χαρά τῆς φυσικῆς παρουσίας τῶν ἐκπροσώπων τῶν πρεσβυγενῶν καί νεωτέρων Πατριαρχείων καί τῶν κατά τόπους Αὐτοκεφάλων Ἐκκλησιῶν καί τῶν ἁγιωτάτων Προκαθημένων τους. Εἴμεθα εὐγνώμονες ὅμως, διότι καί φέτος τιμοῦν τό Συνέδριό μας χαιρετίζοντας καί ἐπευλογώντας τίς ἐργασίες του διά τῶν σεπτῶν μηνυμάτων τους.
Ἄς μοῦ ἐπιτραπεῖ, λοιπόν, νά ἐκφράσω τή βαθύτατη εὐγνωμοσύνη μου καί τίς ὁλοκάρδιες εὐχαριστίες μου πρός τήν Αὐτοῦ Θειοτάτη Παναγιότητα, τόν Οἰκουμενικό Πατριάρχη κ.κ. Βαρθολομαῖο, καί πρός ἁγιωτάτους Προκαθημένους τῶν λοιπῶν πρεσβυγενῶν καί νεωτέρων Πατριαρχείων καί τῶν Αὐτοκεφάλων Ἐκκλησιῶν γιά τήν εὐλογητική παρουσία τους στό ΚΖ´ Ἐπιστημονικό Συνέδριο τῆς Ἱερᾶς Μητροπόλεώς μας πρός τιμήν τοῦ μεγίστου ἀποστόλου Παύλου.
Φέτος ἔχουμε τή χαρά, παρά τίς δυσκολίες πού συνεχίζει νά προκαλεῖ ἡ πανδημία, νά πραγματοποιοῦμε τό ΚΖ´ Ἐπιστημονικό Συνέδριο τῶν Παυλείων στόν Χῶρο Τεχνῶν, κατόπιν εἰδικῆς ἀδείας τῆς Γενικῆς Γραμματείας Πολιτικῆς Προστασίας καί τοῦ ΕΟΔΥ, πρός τούς ὁποίους ἐκφράζω τίς θερμότερες εὐχαριστίες μου, ὅπως καί πρός τό Διοικητικό Συμβούλιο τοῦ Χώρου Τεχνῶν γιά τήν εὐγενῆ φιλοξενία.
Εὐχαριστῶ ἀκόμη ἀπό καρδίας τίς πολιτικές καί στρατιωτικές ἀρχές τῆς Βεροίας καί τῆς περιοχῆς μας, γιατί μέ τήν παρουσία τους ἐκφράζουν μαζί μας τήν εὐγνωμοσύνη καί τόν σεβασμό τους πρός τόν ἱδρυτή τῆς τοπικῆς μας Ἐκκλησίας, ἅγιο ἔνδοξο ἀπόστολο Παῦλο.
Εὐχαριστῶ ἀκόμη θερμά τούς καθηγητές, μέλη τῆς Ἐπιστημονικῆς Ἐπιτροπῆς, τά μέλη τῆς Ὀργανωτικῆς Ἐπιτροπῆς, τούς διακεκριμένους εἰσηγητές μας καί ὅλους τούς συμμετέχοντες πού ἀνταποκρίθηκαν στήν πρόσκλησή μας καί τιμοῦν καί φέτος τόν οὐρανοδρόμο ἀπόστολο Παῦλο.
Γνωρίζω ὅτι πολλοί ἀκόμη θά ἤθελαν νά εἶναι μαζί μας σήμερα, ἀλλά λόγω τῶν συνθηκῶν καί τοῦ περιορισμένου ἀριθμοῦ ἀτόμων πού αὐτές ἐπιβάλλουν, δέν μποροῦν δυστυχῶς νά εἶναι. Τούς εὐχαριστῶ ὅλους στά πρόσωπα τῶν παρόντων ἐκπροσώπων τοῦ ἱεροῦ κλήρου, τῶν εὐλαβῶν μοναστικῶν ταγμάτων καί τοῦ εὐσεβοῦς λαοῦ, πού συνέδραμε γιά νά τιμήσει τόν τῶν Βεροιέων καί τῶν Μακεδόνων διδάσκαλο, τόν μέγα Παῦλο.
Πρός αὐτόν στρεφόμενοι καί αὐτή τήν ὥρα, ὅπως καί «ἐν παντί καιρῷ καί πάσῃ ὥρᾳ», ἐπικαλούμεθα τή χάρη καί τίς πρεσβεῖες του γιά τήν ἀγαθή ἐξέλιξη τῶν ἐργασιῶν τοῦ Συνεδρίου μας, τοῦ ὁποίου καί κηρύσσω τήν ἔναρξη, ὥστε καί νά τόν τιμήσουμε ἐπαξίως καί νά ὠφεληθοῦμε πνευματικά δι᾽ αὐτοῦ.
ΓΙΑ ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ ΚΑΝΤΕ ΚΛΙΚ ΕΔΩ
