Την Κυριακή του Ασώτου 28 Φεβρουαρίου, ο Σεβασμιώτατος Μητροπολίτης Βεροίας, Ναούσης και Καμπανίας κ. Παντελεήμων λειτούργησε και κήρυξε το θείο λόγο στον Ιερό Ναό των Αγίων Κωνσταντίνου και Ελένης και Αγίου Ελευθερίου Διαβατού.
Ο Σεβασμιώτατος στην ομιλία του ανέφερε μεταξύ άλλων:
«Πάντα μοι ἔξεστιν ἀλλ᾽ οὐ πάντα συμφέρει· πάντα μοι ἔξεστιν ἀλλ᾽ οὐκ ἐγώ ἐξουσιασθήσομαι ὑπό τινος».
Μία ἀνεπανάληπτη διακήρυξη ἔκανε σήμερα στό ἀποστολικό ἀνάγνωσμα ὁ οὐρανοβάμων ἀπόστολος Παῦλος. Μία διακήρυξη ἐλευθερίας, τῆς ἀπολύτου ἐλευθερίας πού χάρισε ὁ Θεός στόν ἄνθρωπο. Καί τί διακηρύσσει ὁ ἀπόστολος; «Πάντα μοι ἔξεστιν ἀλλ᾽ οὐ πάντα συμφέρει». Ὅλα μοῦ εἶναι ἐπιτρεπτά, ὅλα μπορῶ νά τά κάνω, ἀλλά δέν μέ συμφέρουν ὅλα καί δέν μέ ὠφελοῦν ὅλα.
Καί συνεχίζει: «Πάντα μοι ἔξεστιν ἀλλ᾽ οὐκ ἐγώ ἐξουσιασθήσομαι ὑπό τινος». Ὅλα ἔχω δικαίωμα νά τά κάνω, ἀλλά δέν θά γίνω ὑποχείριο κανενός πράγματος.
Νά, λοιπόν, ὁ τέλειος ὁρισμός τῆς ἐλευθερίας, πού δέν μετατρέπεται σέ ἀσυδοσία, ἀλλά ἐλέγχεται καί κατευθύνεται ἀπό τή λογική, ἀπό τόν ἡγεμόνα νοῦ τοῦ ἀνθρώπου. Γιατί ὁ Θεός δέν μᾶς ἔπλασε μόνο ἐλευθέρους, δέν χάρισε σέ ἐμᾶς τούς ἀνθρώπους μόνο τό δικαίωμα τῆς ἀνεξαρτησίας καί τῆς αὐτοδιαθέσεως, τό συνόδευσε καί μέ τό δῶρο τῆς λογικῆς καί τῆς συνέσεως, προκειμένου νά μήν καταντήσει ὁ ἄνθρωπος στό σημεῖο πού περιγράφει ὁ ψαλμωδός Δαβίδ λέγοντας: «ἄνθρωπος ἐν τιμῇ ὤν οὐ συνῆκε· παρασυνεβλήθη τοῖς κτήνεσι τοῖς ἀνοήτοις καί ὠμοιώθη αὐτοῖς».
Ὁ Θεός δέν μᾶς περιορίζει μέ τίς ἐντολές του, δέν μᾶς ὑποχρεώνει νά τίς ἀκολουθήσουμε καί νά τίς ἐφαρμόσουμε. Μᾶς τίς ἔδωσε γιά νά μᾶς προφυλάξει ἀπό τόν πειρασμό τῆς ἀσυδοσίας καί νά ἐνισχύσει τή σύνεση καί τή λογική μας νά κατευθύνει τή ζωή μας ὄχι πρός τήν καταστροφή μας ἀλλά πρός τό συμφέρον καί τήν ὠφέλειά μας καί νά μᾶς κάνει πραγματικά ἐλευθέρους καί ὄχι ἀγομένους καί φερομένους ἀπό τά πάθη καί τίς ἀδυναμίες μας.
Δυστυχῶς ὅμως οἱ ἄνθρωποι θεωροῦμε συχνά τίς ἐντολές τοῦ Θεοῦ ἤ ἀκόμη καί τίς ὑποδείξεις τῆς λογικῆς περιοριστικές τῆς ἐλευθερίας μας καί ὄχι μόνο τίς ἀγνοοῦμε, ἀλλά κάποιες φορές βαδίζουμε ἀντίθετα πρός αὐτές, μέ ἀποτέλεσμα νά ἀποτυγχάνουμε στίς ἐπιλογές μας, καί ἀντί νά κερδίζουμε περισσότερη ἐλευθερία νά ὑποδουλωνόμεθα στό κακό.
Αὐτό ἔκανε καί ὁ νεώτερος υἱός τῆς σημερινῆς παραβολῆς, ὁ γνωστός σέ ὅλους μας ἄσωτος. Νόμισε ὅτι ὅλα ἐπιτρέπονται, ὅτι ὅλα ἔχει δικαίωμα νά τά κάνει στή ζωή του. Καί τί κατόρθωσε; Ἀντί νά ἀπολαμβάνει τήν ἐλευθερία του καί τή στοργική φροντίδα τοῦ πατέρα του, ἀναγκάσθηκε νά γίνει δοῦλος ξένων καί κυρίως δοῦλος τῶν παθῶν του καί τῶν συνηθειῶν του.
Πόσο τραγικό λάθος ἔκανε μέ τήν ἐπιλογή του, τό κατάλαβε ἀπό τίς συνέπειες πού εἶχε αὐτή ἡ ἐπιλογή τῆς δῆθεν ἐλευθερίας.
Πόσο τραγικό λάθος ἔκανε, τό ἀποδεικνύει ἡ μετάνοιά του καί ἡ ἀπόφασή του νά ἐπιστρέψει στό σπίτι τοῦ πατέρα του καί νά τόν παρακαλέσει νά τόν ἀποκαταστήσει ὄχι ὡς υἱό του ἀλλά «ὡς ἕνα τῶν μισθίων» του.
Δέν εἶναι ὅμως μόνο ὁ νεώτερος υἱός πού ἀστοχεῖ νομίζοντας ὅτι τά πάντα ἐπιτρέπονται. Εἶναι καί ὁ πρεσβύτερος, ὁ ὁποῖος φαινομενικά κυβερνᾶ τήν ἐλευθερία του μέ τή λογική καί ἀκολουθεῖ τό θέλημα τοῦ πατέρα του. Καί ὅμως καί αὐτός πέφτει στήν ἴδια παγίδα, γιατί νομίζει ὅτι, ἐπειδή εἶναι ὁ πιστός καί ἀφοσιωμένος υἱός, μπορεῖ νά κάνει τά πάντα. Μπορεῖ ἀκόμη νά κατακρίνει καί νά καταδικάζει τίς πράξεις τοῦ ἀδελφοῦ του, μπορεῖ νά κρίνει τίς πράξεις τοῦ πατέρα του, μπορεῖ νά διεκδικεῖ προνόμια ἔναντι τοῦ ἀδελφοῦ του.
Ὅμως καί αὐτός κάνει τό ἴδιο τραγικό λάθος μέ τόν νεώτερο ἀδελφό του, γιατί δέν κατανοεῖ πώς τό ὅτι μπορεῖ νά τά κάνει ὅλα αὐτά, δέν εἶναι πρός τό συμφέρον του, δέν εἶναι ἐπιβεβαίωση τῆς ἐλευθερίας του, γιατί τελικά τοῦ στερεῖ αὐτό τό ὁποῖο ἐπεδίωκε, τοῦ στερεῖ νά ἀπολαμβάνει τή χαρά τοῦ πατέρα του.
«Πάντα μοι ἔξεστιν ἀλλ᾽ οὐ πάντα συμφέρει· πάντα μοι ἔξεστιν ἀλλ᾽ οὐκ ἐγώ ἐξουσιασθήσομαι ὑπό τινος».
Ἄς ἀκούσουμε καί ἐμεῖς προσεκτικά σήμερα τή διακήρυξη τοῦ ἀποστόλου Παύλου καί ἄς ἐξετάσουμε τόν ἑαυτό μας. Καί ἐάν δέν τόν βροῦμε νά ὁμοιάζει μέ τόν ἄσωτο υἱό, ὁ ὁποῖος ἔγινε δέσμιος τῶν παθῶν του, ἄς δοῦμε μήπως ὁμοιάζουμε μέ τόν πρεσβύτερο, ὁ ὁποῖος, ἄν καί φαινομενικά ἦταν εὐσεβής καί πιστός, ἔγινε ἀπό τήν ἀπροσεξία του δέσμιος τοῦ πάθους τῆς κρίσεως καί τῆς κατακρίσεως τοῦ ἀδελφοῦ του ἀλλά καί τοῦ πατέρα του.
Καί ἐάν ὁ ἄσωτος υἱός μέ τή μετάνοιά του ἀπηλλάγη ἀπό τήν ἐξουσία τῆς ἁμαρτίας, ὁ πρεσβύτερος πού δέν συνειδητοποίησε τό σφάλμα του, πού δέν κατανόησε τήν παγίδα στήν ὁποία ἔπεσε ἐξαιτίας τῆς ὑψηλοφροσύνης του, παρέμεινε τελικά ἐξουσιαζόμενος ἀπό τό πάθος τῆς κατακρίσεως.
Ἄς ἐξετάσουμε καί ἄς ἐλέγξουμε ὅλοι μας τόν ἑαυτό μας καί ἄς περιορισθοῦμε στό νά ἐξετάζουμε τά δικά μας σφάλματα καί ὄχι τῶν ἄλλων· ἄς περιορισθοῦμε νά κρίνουμε καί νά κατακρίνουμε τόν ἑαυτό μας μόνο, γιά νά ἀξιωθοῦμε καί ἐμεῖς νά ἀπολαύσουμε τή συνεύρεσή μας μέ τόν Θεό καί τή χαρά τῆς αἰωνίου βασιλείας του, ἐκεῖ ὅπου ὁ Πατέρας ὅλων μας μᾶς περιμένει μέ ἀνοικτές τίς ἀγκάλες, γιά νά μᾶς ἀποκαταστήσει στό σπίτι του, πού εἶναι ἡ βασιλεία τῶν οὐρανῶν.