Ζούμε, ως γνωστόν, σε μια χώρα με μακραίωνη παράδοση και ιστορία, που έχει προσφέρει πολλά στον πολιτισμό και γενικότερα στην ανθρωπότητα, κάτι που είναι αποδεκτό παγκοσμίως, ασχέτως των σύγχρονων οικονομικών προβλημάτων που προσφάτως έχουν ανακύψει. Τα πολλά αξιόλογα μνημεία που υπάρχουν ανά την Ελληνική επικράτεια αποδεικνύουν άλλωστε του λόγου το αληθές. Πολύ σημαντικός ΄΄κρίκος της αλυσίδας΄΄ αυτής της ιστορίας είναι η Ορθόδοξη παράδοση, αφού δεν πρέπει να λησμονούμε ότι η Ελλάδα υπήρξε το πρώτο Ευρωπαϊκό κράτος που ασπάσθηκε τον Χριστιανισμό (με την ίδρυση της Ελλαδικής Εκκλησίας από τον Απόστολο των Εθνών Παύλο το 49 μ. Χ.).
Του Αντώνη Μακατούνη
Στις ημέρες μας διασώζονται κάποιοι παλαιοχριστιανικοί ναοί (της Βυζαντινής περιόδου) οι οποίοι, στο πέρασμα των αιώνων, αναβλύζουν και ακτινοβολούν Ορθοδοξία. Ένας από τους πιο παλαιούς είναι ο ιερός ναός Αγίας Παρασκευής Χαλκίδος που άντεξε πολέμους, βέβηλους κατακτητές (Τούρκοι), αλλά και επιβίωσε από τα στοιχεία της φύσης (σεισμοί). Δεσπόζει ανάμεσα σε παλαιές πολυκατοικίες και μισογκρεμισμένα κτήρια της παλαιάς πόλης και τον συναντά κανείς σε απόσταση περίπου 500 μέτρων από την παλαιά γέφυρα που ενώνει την Εύβοια με την Ηπειρωτική Ελλάδα.
Η χρονολογική τοποθέτηση του ναού είναι πολύ δύσκολη, ενώ αποτέλεσε τη μόνιμη «διαμάχη» μεταξύ των μελετητών, αλλά η επικρατέστερη άποψη είναι ότι πρόκειται για κτίσμα (στην αρχική του μορφή) του 5ου αιώνα μ.Χ. (επί της εποχής του αυτοκράτορα Ιουστινιανού), κτισμένος πάνω στα ερείπια αρχαίου ναού αφιερωμένου στο Δία. Αρχικά ο ναός ήταν αφιερωμένος στην Παναγία την «περίβλεπτο»- όνομα (είχε δοθεί από τους Φράγκους) που οφειλόταν στο ανάγλυφο της Θεοτόκου. Ριζικές επισκευές έγιναν τον 13ο αιώνα από τους Φράγκους, οπότε πήρε τη σημερινή μορφή το ιερό. Αξίζει μάλιστα να αναφερθεί πως υπάρχει μια θεωρία (από τον μελετητή Ν. Καλογερόπουλο) ότι καταστράφηκε από επιδρομές των Σαρακηνών και ξαναχτίστηκε από τους Φράγκους. Αν ισχύει αυτό, τότε ο ναός έμεινε ερείπιο για 400 ολόκληρα χρόνια! Κάτω από τα δύο παρεκκλήσια (του ναού) έχουν ταφεί Ενετοί ηγεμόνες, ενώ μετά την άλωση της Χαλκίδος από τους Τούρκους το 1470, δεν σεβάστηκαν οι Οθωμανοί κατακτητές την ιστορία του και τον μετέτρεψαν σε τζαμί. Τα τελευταία χρόνια της Τουρκοκρατίας χρησιμοποιήθηκε σαν στρατώνας, στάβλος και αποθήκη… Έπειτα από την απελευθέρωση της Χαλκίδας από τους Τούρκους το 1833 ο ναός επαναλειτούργησε προς τιμή της Αγίας Παρασκευής που είναι η προστάτιδα και πολιούχος της πόλεως της Εύβοιας.
Σε σεισμό του 1884 έπεσε το κωδωνοστάσιο, το πάνω τμήμα του οποίου ξαναχτίστηκε από τον αρχιτέκτονα Αναστάσιο Ορλάνδο το 1927. Ο αναμφισβήτητα ιστορικός ναός δεν άφησε ασυγκίνητο ούτε τον Αλέξανδρο Παπαδιαμάντη που τον περιγράφει, στην περίφημη «Φόνισσα», ως ψηλό, μέγα και άκομψο. Η αλήθεια είναι, όμως, πως παρά το μεγάλο μέγεθος της εκκλησίας (38,40 μέτρα μήκος και 19,90 μέτρα πλάτος) παρουσιάζει μια ιδιαίτερα προσιτή και λιτή εικόνα, ενώ μόλις εισέρχεται κάποιος στο ναό αισθάνεται δέος αφού αντιλαμβάνεται άμεσα την 1500 χρόνων «ζωή» και ύπαρξή του, αγκαλιάζοντας εκατομμύρια Χριστιανών στην υπερχιλιετή ιστορία του.
Με αφορμή τη γιορτή της πολιούχου της Χαλκίδος (της Αγίας Παρασκευής) πραγματοποιείται μεγάλη εμπορική πανήγυρη στην περιοχή του Πάρκου του Λαού της πόλεως, η οποία καθιερώθηκε με βασιλικό διάταγμα της 9ης Ιανουαρίου 1864 και διαρκεί σχεδόν μία εβδομάδα (26 έως 31 Ιουλίου) προσελκύοντας πολύ κόσμο από όλο το νησί της Ευβοίας, αλλά και από την Αθήνα. Δεν είναι υπερβολή να ομολογήσουμε ότι γίνεται το «αδιαχώρητο».
«Πάντοτε αποτελούσε ο ναός μία πηγή ευλογίας για τη Χαλκίδα. Οι άνθρωποι αγαπούν πολύ την Αγία Παρασκευή. Υπάρχει μία ιδιαίτερη ευλάβεια προς το πρόσωπο της Αγίας, ειδικά στη Στερεά Ελλάδα και συγκεκριμένα στην Εύβοια. Πραγματικά παρατηρείται κοσμοσυρροή στην πανήγυρη», αναφέρει με συγκίνηση στη «δημοκρατία» ο προϊστάμενος του εν λόγω ναού π. Συμεών Ηλιοδρομίτης ένας νέος, ιδιαίτερα δραστήριος και προσηνής ιερέας, ενώ εκ παραλλήλου επισημαίνει την μοναδικότητα της Εκκλησίας που διακονεί, «Ο ναός διαθέτει πανέμορφα μαρμάρινα κιονόκρανα, επιτύμβια στήλη, διάκοσμους Κορινθιακού ρυθμού και ξύλινη στέγη που σώζεται από την εποχή των Βενετσιάνων χωρίς να έχει πάθει την παραμικρή αλλοίωση! Επίσης κατέχει παλαιές εικόνες μεγάλης αξίας, τις οποίες προσπαθούμε, παρά τις οικονομικές δυσκολίες, να συντηρήσουμε. Πρέπει να αφιερώσει κάποιος αρκετό χρόνο ώστε να μελετήσει την αρχιτεκτονική του ναού». Το άρθρο δημοσιεύτηκε για πρώτη φορά στην εφημερίδα “Δημοκρατία”.
