Ο Βατάτζης δεν έζησε μακρόν χρόνον μετά την εκστρατειαν εναντίον των Ελλήνων της Ηπείρου.
Επιστρέψας εις την Νίκαιαν προσεβλήθη αίφνης υπό αποπληξίας, ήτις κατέστησεν αυτόν άφωνον επί τριάκοντα και εξ ώρας. Ευθύς δ’ ως ανέλαβεν ικανάς δυνάμεις, ώστε να δυνηθή ν ταξιδευση διέταξε τους ακολούθους αυτού να μεταφέρουσιν αυτόν εις το προσφιλές Νυμφαίον.
Αλλ’ η αλλαγή του κλιματος δεν ηδυνήθη να εμποδίσει την υποτροπήν της νόσου. Προσεβάλλετο υπό συχνών λιποθυμιών, αι σάρκαι αυτού έφθινον και μάτην μετέβη εις Σμύρνην χ’αριν προσκυνήσεως της θαυματουργού εικόνος της Παναγίας επ’ ελπίδι ιάσεως. Τέλος αφ’ ου η νόσος διήρκεσεν επί έτος και πλέον, απέθανεν εν Νυμφαίω τη 30 Οκτωβρίου 1254, εν ηλικία ετών εξήκοντα και δύο, ων τριάκοντα και τρία σχεδόν είχε διέλθει επί του θρόνου.
Ότε οι Τουρκοι ηπείλησαν περί το 1304 την μονήν των Σωσάνδρων, τα λείψανα αυτού ανεκομίσθησαν χάριν ασφαλείας εις την Μαγνησίαν.
Ο φύλαξ του κάστρου, περιπολών περί αυτό κατεπλήχθη υπό της εμφανίσεως παραδόξου φωτός, κινουμένου περί τα τείχη ως ει χάριν επιθεωρήσεως. Του φαινομένου δε τούτου επαναληφθέντος τρις, ανέφερε το πράγμα εις τους ανωτέρους και έγεινεν εξέτασις. Εφ’ ικανόν το φάντασμα εξέφυγε τους ερευνώντας, ‘εως ο κουφός αδελφός του φύλακος εδήλωσεν ότι είχεν ίδει άνδρα περιβεβλημμένον αυτοκρατορικήν στολήν και είχεν ακούσει αυτόν λέγοντος, ότι επιμελείτο της φυλάξεως του κάστρου. Έτσι ανεγνωρίσθη πάραυτα ως αυτός ο νεκρός αυτοκράτωρ Ιωάννης, ο «Ελεήμων» όστις είχεν εγερθεί εκ του τάφου, όπως υπεραμυνθή της πόλεως.
Έκτοτε, o Ιωάννης Βατάτζης ο Ελεήμων ελατρεύετο ως άγιος εν Μαγνησία, Νυμφαίω και εν Τενέδω, η εορτη αυτού ετελείτο τη 4 Νοεμβρίου και συνετάχθη προς τιμήν αυτού ασματική ακολουθία.
(Νέος Ελληνομνήμων, 1924, Σπ. Λάμπρου)
Εκ του ιστολογίου new-byzantium.blogspot.com