Οι σεισμοί στα συναξάρια της εκκλησίας
- Του Σεβασμιωτάτου Μητροπολίτη Ναυπάκτου & Αγίου Βλασίου κ. Ιεροθέου
Οι σεισμοί συνδέονται με τη ζωή των ανθρώπων σε όλες τις ιστορικές περιόδους. Η ιστορία διασώζει μνήμες τέτοιων καταστρεπτικών σεισμών που είχαν φοβερές συνέπειες και σε ανθρώπους και σε άλλα αντικείμενα. Μέσα στο Συναξάριο της Εκκλησίας, που διαβάζεται καθημερινά κατά την ακολουθία του Όρθρου, διασώζονται οι μνήμες τέτοιων φοβερών σεισμών. Και το ότι ετέθησαν στο Συναξάριο, αυτό ήταν έκφραση της ευγνωμοσύνης προς τον Θεό για την σωτηρία, αλλά και της παρακλήσεως προς Αυτόν για να μη συμβούν εκ νέου τέτοιες καταστροφικές ενέργειες.
Ὁ ἀείμνηστος Πρώτ. π. Ἰωάννης Ράμφος σὲ μία μελέτη μὲ τίτλο “Μνῆμαι σεισμῶν” κάνει λόγο γιὰ τοὺς σεισμοὺς οἱ ὁποῖοι πέρασαν μέσα στὰ συναξάρια τῆς Ἐκκλησίας. Στὸ τέλος δὲ ἔχει συμπεριλάβει καὶ εἰδικὴ ἀκολουθία τὴν ὁποία ἐποίησε ὁ ἀείμνηστος ὑμνογράφος τῆς Μεγάλης του Χριστοῦ Ἐκκλησίας μοναχὸς Γεράσιμος Μικραγιαννανίτης. Ἡ ἀκολουθία αὐτὴ τιτλοφορεῖται: “ἰκετήριος καὶ εὐχαριστήριος” καὶ ἔγινε “εἰς ἀνάμνησιν τῶν ἐν ἔτει 1953 γενομένων σεισμῶν εἰς τὰς Ἰονίους Νήσους, Κεφαλληνίαν, Ζάκυνθον καὶ Ἰθάκην” καὶ ψάλλεται τὴν 11ην Αυγούστου.
Στὴν συνέχεια τοῦ κειμένου αὐτοῦ θὰ ἤθελα νὰ ἀναφερθῶ στοὺς σεισμοὺς ποὺ μνημονεύονται στὸ ἐκκλησιαστικὸ Μηνολόγιο.
α) Δύο σεισμοὶ ἔγιναν τὴν 25η Σεπτεμβρίου: “ἀνάμνησις τοῦ μεγάλου σεισμοῦ, ἐν ἢ τελεῖται ἡ ἐν τῷ ἀέρι ἁρπαγὴ τοῦ παιδός” καὶ τὴν 26η Ιανουαρίου: “μνήμη τοῦ μεγάλου σεισμού”. Μερικοὶ ἰσχυρίζονται ὅτι πρόκειται γιὰ ἕναν σεισμό, ποὺ ἄρχισε τὴν 26η Σεπτεμβρίου καὶ τελείωσε τὴν 26η Ιανουαρίου, ἀλλὰ ὁ ἀείμνηστος π. Ἰωάννης Ράμφος ἰσχυρίζεται ὅτι πρόκειται γιὰ δύο σεισμούς, ἀπὸ τοὺς ὁποίους ὁ πρῶτος (25 Σεπτεμβρίου) συνεχίστηκε γιὰ τέσσερεις μῆνες καὶ ὁ δεύτερος (26 Ἰανουαρίου) συνεχίστηκε γιὰ τρεῖς μῆνες, ὅποτε ὑπῆρξαν δύο κύριοι σεισμοὶ μὲ τὶς μετασεισμικὲς δονήσεις τους. Ὁ πρῶτος ἔγινε στὴν ἀρχὴ τῆς βασιλείας τοῦ Θεοδοσίου τοῦ Β’ (408-450) καὶ ὁ δεύτερος στὸ τέλος τῆς βασιλείας του. Ὁ χρονογράφος Θεοφάνης διασώζει τὴν πληροφορία ὅτι τόσο φοβήθηκαν οἱ Βυζαντινοὶ ἀπὸ τὸν σεισμὸ τῆς 25ης Σεπτεμβρίου, ὥστε ἔφυγαν ἔξω ἀπὸ τὴν πόλη “καὶ ἤσαν διημερεύοντες σὺν τῷ ἐπισκόπω ἐν ταῖς πρὸς Θεὸν δεήσεσι λιτανεύοντες”. Μάλιστα, κατὰ τὴν διάρκεια τῆς λιτανείας “κυμαινομένης τῆς γὴς καὶ παντός του λαοῦ κράζοντος τὸ Κύριε, ἐλέησον” ἕνα μικρὸ παιδὶ ἠρπάγη στὸν ἀέρα καὶ ἄκουσε μία θεϊκὴ φωνὴ ποὺ τοῦ ἔλεγε νὰ ἀναγγείλη στὸν ἐπίσκοπο καὶ τὸν λαὸ νὰ ψάλλουν τὸν ὕμνο “ἅγιος ὁ Θεός, ἅγιος ἰσχυρός, ἅγιος ἀθάνατος, ἐλέησον ἠμᾶς, μηδὲν ἕτερον προστιθέντας”, ἐπειδὴ μερικοὶ αἱρετικοὶ “θεοπασχίται” προσέθεταν τὸ “σταυρωθεῖς Θεός”. Ὁ ὕμνος αὐτός, χωρὶς τὴν προσθήκη “σταυρωθεῖς Θεός”, μὲ ἐντολὴ τοῦ Πατριάρχου Προκλοὺ καὶ τῆς βασίλισσας Πουλχερίας θεσπίστηκε νὰ ψάλλεται σὲ ὁλόκληρη τὴν τότε αὐτοκρατορία. Κατὰ τὴν διάρκεια τοῦ σεισμοῦ τῆς 26ης Ιανουαρίου γκρεμίστηκαν τὰ τείχη τῆς Κωνσταντινουπόλεως, πολλὰ τμήματα τῆς Πόλεως καὶ πολλὲς οἰκίες, καθὼς ἐπίσης “ὁ λιμὴν τῶν Τρωαδισίων καὶ τὸ Χαλκοῦν Τετράπυλον”.
β) Ὁ σεισμὸς τῆς 7ης Οκτωβρίου τοῦ ἔτους 524 ἐπὶ τοῦ αὐτοκράτορος Ἰουστινιανοῦ τοῦ Α’. Στὰ Συναξάρια γράφεται “μνήμη τῆς μετὰ φιλανθρωπίας ἐπενεχθείσης ἠμὶν φοβερᾶς ἀπειλῆς τοῦ μεγάλου σεισμού”.
γ) Ὁ σεισμὸς τῆς 26ης Οκτωβρίου τοῦ ἔτους 740 μ.Χ. Ὁ σεισμὸς αὐτὸς διήρκησε ἐπὶ ἕνδεκα ἢ δώδεκα μῆνες. Ὁ χρονογράφος Θεοφάνης γράφει: “ἐπτωήθησαν ἐκκλησίαι καὶ μοναστήρια, λαὸς τὲ πολὺς τέθνηκεν”. Ἔπεσαν πολλοὶ ἀνδριάντες “τὰ τὲ χερσαία της πόλεως τείχη καὶ πόλεις καὶ χωρία ἐν τὴ Θράκη καὶ ἡ Νικομήδεια ἐν Βιθυνία καὶ ἡ Πραίνετος καὶ ἡ Νίκαια, ἐν ἢ μία ἐσώθη Ἐκκλησία”. Μάλιστα παρατηρήθηκε καὶ ἀλλαγὴ τῶν ὁρίων τῆς θαλάσσης σὲ μερικὰ σημεῖα. Σὲ ἀνάμνηση αὐτοῦ του μεγάλου καὶ φοβεροῦ σεισμοῦ, ὁ ὑμνογράφος τῆς Ἐκκλησίας ἅγιος Ἰωσὴφ συνέγραψε εἰδικὸ κανόνα, ὁ ὁποῖος ψάλλεται τὴν 26η Οκτωβρίου, κατὰ τὴν ὁποία ψάλλουμε καὶ τὴν ἀκολουθία τοῦ ἁγίου Δημητρίου, καὶ διασώζεται μέχρι σήμερα.
δ) Ὁ σεισμὸς τῆς 14ης Δεκεμβρίου τοῦ ἔτους 557 μ.Χ. Στὸ Συναξάριο τῆς Ἐκκλησίας γράφεται: “Μνήμη τῆς μετὰ φιλανθρωπίας ἐπενεχθείσης ἠμὶν φοβερᾶς ἀπειλῆς τοῦ σεισμοῦ, ἢς παρ’ ἐλπίδα πάσαν ἐλυτρώσατο ἠμᾶς ὁ φιλάνθρωπος Κύριος”. Πρόκειται γιὰ ἕναν φοβερὸ σεισμὸ ποὺ διήρκησε δέκα ἡμέρες. Ὁ χρονογράφος Θεοφάνης ἀναφέρει ὅτι ἔπαθαν μεγάλες ζημιὲς τὰ δύο τείχη τῆς Κωνσταντινουπόλεως, κατέπεσαν πολλὲς Ἐκκλησίες, θυσιαστήρια τῶν Ἐκκλησιῶν καὶ Κιβώρια, ἰσοπεδώθηκαν ὁλόκληρες περιοχές, γι’ αὐτὸ γράφει: “καὶ οὐκ ἢν τόπος ἢ προάστειον, ὃ οὐκ ἐπεσεν ἀπὸ τῆς φοβερᾶς ἀπειλῆς τοῦ σεισμού”. Τόσο μεγάλος καὶ φοβερὸς ἦταν ὁ σεισμὸς ὥστε “οὐ μέμνηται ἄνθρωπος ἐπὶ τῆς γὴς ἐν τὴ γεννεὰ ἐκείνη”. Ὁ αὐτοκράτωρ Ἰουστινιανὸς ὁ Ἃ’ “οὐκ ἐφόρεσε τὸ στέμμα ἐπὶ ἡμέρας μ’ (σαράντα), ἀλλὰ καὶ τὴ ἁγία του Χριστοῦ γεννήσει χωρὶς αὐτὸ (τὸ στέμμα) προσῆλθεν ἐν τὴ Ἐκκλησία”. Ὁ Κεδρηνὸς ἀναφέρει ὅτι χωρὶς στέμμα προσῆλθε καὶ κατὰ τὸν ἑορτασμὸ τῶν Θεοφανείων. Φαίνεται ὅτι ἔγινε μεγάλη καταστροφὴ καὶ ὑπῆρξαν πολλὰ ἀνθρώπινα θύματα.
ε) Ὁ σεισμὸς τῆς 9ης Ιανουαρίου τοῦ ἔτους 870 στὴν ἀρχὴ τῆς βασιλείας τοῦ Βασιλείου τοῦ Ἃ’ ἦταν διαρκείας σαράντα ἡμερῶν. Δηλαδὴ οἱ μετασεισμικὲς δονήσεις κράτησαν σαράντα ἡμέρες. Ὁ χρονογράφος Νικήτας Παφλαγῶν, ἀφοῦ τὸν ἀποκαλεῖ “φρικωδέστατον”, λέγει: κατεδαφίσθηκαν πολλὲς Ἐκκλησίες, στοὲς καὶ οἰκίες “κτηνῶν τὲ καὶ ἀνθρώπων ἀμύθητος γέγονε πανωλεθρία” καὶ αὐτὸς ὁ Ναὸς τῆς Ἁγίας Σοφίας διακινδύνευσε νὰ ραγίση, ἐὰν οἱ κρατοῦντες δὲν τὸν ἐπιμελοῦντο.
στ) Ὁ σεισμὸς τῆς 17ης Μαρτίου τοῦ ἔτους 790, κατὰ τοὺς χρόνους τοῦ Κωνσταντίνου τοῦ Βασιλέως.
ζ) Ὁ σεισμὸς τῆς 16ης Αυγούστου τοῦ ἔτους 542. Μάλιστα οἱ χρονογράφοι Γεδεῶν καὶ Θεοφάνης στὶς περιγραφὲς τοὺς ὁμιλοῦν γιὰ σεισμὸ φοβερὸ κατὰ τὸν ὁποῖον γκρεμίστηκαν Ἐκκλησίες, σπίτια καὶ τὸ τεῖχος τῆς Κωνσταντινουπόλεως “καὶ ἀπέθανον πολλοὶ καὶ ἐγένετο φόβος μέγας”. Ὁ σεισμὸς αὐτὸς κράτησε σαράντα ἡμέρες. Ὁ Θεοφάνης γράφει: “καὶ πρὸς ὀλίγον οἱ ἄνθρωποι κατενύγησαν λιτανεύοντες καὶ προεδρεύοντες καὶ εἰς τὰς ἐκκλησίας μένοντες, καὶ φιλανθρωπίας Θεοῦ γενομένης ἐπὶ τὸ χεῖρον γεγόνασι”.
Οἱ πληροφορίες αὐτὲς τὶς ὁποῖες συνεγκέντρωσε ὁ ἀείμνηστος π. Ἰωάννης Ράμφος εἶναι πολὺ σημαντικὲς καὶ μᾶς δίδουν τὴν δυνατότητα νὰ κάνουμε τὶς ἀκόλουθες παρατηρήσεις, οἱ ὁποῖες βέβαια ἔχουν σχέση καὶ μὲ τοὺς συγχρόνους σεισμούς.
1. Ἡ Ἐκκλησία ὑπενθυμίζει κάθε χρόνο στοὺς πιστούς της τὶς ἡμέρες τῶν φοβερῶν σεισμῶν, ποὺ ἀναφέραμε, ὥστε ἀφ’ ἑνὸς μὲν νὰ εὐχαριστήσουν οἱ πιστοὶ τὸν Θεὸ γιὰ τὴν σωτηρία τῶν ἐπιζώντων ἀνθρώπων, ἀφ’ ἑτέρου δὲ νὰ παρακαλέσουν τὸν Θεὸ καὶ γιὰ τὶς ψυχὲς τῶν φονευθέντων, καὶ γιὰ νὰ μὴν ἐπιτρέψη πάλι τὴν ἐνεργοποίηση αὐτῶν τῶν φοβερῶν σεισμῶν.
2. Οἱ σεισμοὶ ἦταν πάντοτε συνδεδεμένοι μὲ τὴν ζωὴ τῶν ἀνθρώπων καὶ βέβαια εἶχαν ἀρνητικὲς καὶ θετικὲς συνέπειες. Ὁ Καθηγητὴς κ. Βασίλειος Παπαζάχος, σὲ ἕνα παλαιότερο ἄρθρο τοῦ ἀνέλυσε τὶς σύγχρονες θεωρίες γιὰ τοὺς σεισμούς, σύμφωνα μὲ τὶς ὁποῖες ἀνάλογα μὲ τὶς κινήσεις, τὴν ἀπομάκρυνση ἢ τὴ σύγκλιση τῶν λιθοσφαιρικῶν πλακῶν, τὰ πετρώματα στὰ ὅρια τῶν πλακῶν αὐτῶν τεντώνονται ἢ συμπιέζονται, μὲ ἀποτέλεσμα νὰ σπάζουν ἀπότομα καὶ ἔτσι δημιουργοῦνται τὰ ρήγματα, τὰ ὁποῖα ἀνάλογα μὲ τὸ μῆκος τοὺς προξενοῦν τὸ μέγεθος τοῦ σεισμοῦ. Στὴν συνέχεια λέγει: “Οἱ σεισμοὶ ἀποτελοῦν μέρος τῆς φυσικῆς διαδικασίας γένεσης καὶ ἐξέλιξης τῆς γῆς. Εἶναι ἡ διαδικασία ποὺ δημιούργησε τὰ βουνὰ καὶ τὰ δάση, τὶς εὔφορες πεδιάδες, τὶς ὄμορφες θάλασσες καὶ τὸν ὀρυκτὸ πλοῦτο. Συνεπῶς, οἱ σεισμοὶ εἶναι οἱ ἐκδηλώσεις τῆς ἐξαιρετικῆς ἀλλὰ καὶ σπάνιας στὸ σύμπαν τεκτονικῆς δραστηριότητας (ζωντάνιας) τῆς γής, ποὺ τὴν κάνουν πολὺ φιλόξενη γιὰ τὸν ἄνθρωπο. Τὴν διαδικασία αὐτὴ ὄχι μόνον δὲν μποροῦμε ἀλλὰ οὔτε μᾶς συμφέρει νὰ τὴν ἀλλάξουμε. Συνεπῶς τόσο ἡ γένεση τῶν σεισμῶν ὅσο καὶ ἡ ἐμφάνιση τοῦ ἀνθρώπου στὴν γῆ, ἔχουν τὴν ἴδια αἰτία. Γι’ αὐτὸ πρέπει νὰ μάθουμε νὰ ζοῦμε μὲ τοὺς σεισμοὺς καὶ νὰ ἀναζητοῦμε συνεχῶς καλύτερους τρόπους μείωσης τῶν ἀρνητικῶν συνεπειῶν τους”.
Ὡς Χριστιανοί, χωρὶς νὰ ἀρνούμαστε αὐτὲς τὶς ἀπόψεις τῶν ἐπιστημόνων, δεχόμαστε ὅτι ὅλα αὐτὰ τὰ γεωλογικὰ φαινόμενα (βροχή, ἀέρας, χαλάζι), ὅπως καὶ ἄλλα παρόμοια, γίνονται μέσα στὴν δημιουργική, κυβερνητικὴ καὶ σωτηριώδη ἐνέργεια τοῦ Θεοῦ, ὁ Ὁποῖος ἐπεμβαίνει ὅπου χρειάζεται μὲ σκοπὸ τὴν διατήρηση τῆς βιολογικῆς ζωῆς καὶ τὴν σωτηρία τῶν ἀνθρώπων.
3. Οι σεισμοί, κατὰ τὸ Συναξάριο τῆς Ἐκκλησίας, συνδέονται μὲ τὴν φιλανθρωπία καὶ τοὺς οἰκτιρμοὺς τοῦ Θεοῦ. Ἀλλοῦ λέγεται “μνήμη τῆς μετὰ φιλανθρωπίας ἐπενεχθείσης ἠμὶν φοβερᾶς ἀπειλῆς τοῦ σεισμού”, καὶ ἀλλοῦ “μνήμη τῆς μετὰ οἰκτιρμῶν ἐπενεχθείσης ἠμὶν ἐν τοῖς καιροῖς ἐκείνοις φοβερᾶς ἀπειλῆς τοῦ σεισμού”. Δὲν μποροῦμε νὰ εἰσέλθουμε στὸν σκοπὸ τῆς Προνοίας τοῦ Θεοῦ καὶ νὰ ἐρευνήσουμε γιατί ἐπιτρέπει καὶ παραχωρεῖ ὁ Θεὸς τὴν ἐμφάνιση ἑνὸς σεισμοῦ, κατὰ τὸ ψαλμικό: “ὁ ἐπιβλέπων ἐπὶ τὴν γῆν καὶ ποιῶν αὐτὴν τρέμειν”. Πάντως μέσα ἀπὸ τοὺς σεισμοὺς τῆς γής, γίνονται καὶ ἄλλες σεισμικὲς δονήσεις, πνευματικὲς καὶ σωτηριώδεις, σώζονται ποικιλοτρόπως οἱ ἄνθρωποι μὲ τὴν φιλανθρωπία τοῦ Θεοῦ. [Σημείωση «Άλλης Όψεως»: Δείτε σχετικά και Η αγάπη σείει την γη (+ Θεόκλητος Διονυσιάτης μοναχός)]
4. Οι Χριστιανοὶ τῆς ἐποχῆς ἐκείνης ἤξεραν νὰ ἀντιμετωπίζουν ὅλα τὰ θέματα, ἀκόμη καὶ αὐτοὺς τοὺς σεισμούς, μὲ τὴν δέουσα προσοχὴ καὶ τὸ ἐκκλησιαστικό τους φρόνημα. Ἀπὸ τὴν πρώτη ὥρα ἔκαναν λιτανεῖες καὶ προσευχές. Μάλιστα, κατὰ τὴν διάρκεια τῶν λιτανειῶν, ὅπως εἴδαμε, εἴχαμε καὶ θαυματουργικὲς ἐκδηλώσεις, ἤτοι τὴν ἁρπαγὴ τοῦ παιδιοῦ καὶ τὴν θέσπιση τοῦ ὀρθοδόξου τρισαγίου ὕμνου. Γι’ αὐτὸ καὶ ὑπάρχουν τροπάρια, Κανόνες, παρακλήσεις, εὐχὲς γιὰ τὴν περίπτωση σεισμῶν. Ἐκτὸς ἀπὸ μερικὲς περιπτώσεις, ποὺ εἴδαμε στὴν τηλεόραση, κατὰ τὶς ὁποῖες οἱ διασωθέντες εὐχαριστοῦσαν τὸν Θεό, δὲν εἴδαμε αὐτὲς τὶς λιτανεῖες, τὶς προσευχές, ἢ καὶ αὐτὲς ποὺ ἔγιναν δὲν θεώρησαν καλὸ νὰ τὶς δείξουν τὰ Μέσα Μαζικῆς Ἐνημέρωσης. Ὅποτε αὐτὸ δείχνει τὴν διαφορὰ τῆς νοοτροπίας τῶν ἀνθρώπων της τότε καὶ τῆς σύγχρονης ἐποχῆς.
5. Οι σεισμοὶ καὶ ὁ τρόπος ἀντιμετωπίσεώς τους δείχνει καὶ μία ἄλλη πραγματικότητα. Οἱ χρονογράφοι μᾶς λένε ὅτι κατὰ τὴν διάρκεια τῶν σεισμῶν οἱ ἄνθρωποι κατενύγησαν, ἔκαναν προσευχές, μετανόησαν, ἀλλὰ “καὶ πάλιν φιλανθρωπίας Θεοῦ γενομένης ἐπὶ τὸ χεῖρον γεγόνασι”, δηλαδὴ ὅταν ὁ Θεὸς μὲ τὴν φιλανθρωπία Τοῦ σταμάτησε τοὺς σεισμούς, τότε ὄχι μόνον ἐπανῆλθαν στὴν προηγούμενη ζωὴ τῆς ἁμαρτίας, ἀλλὰ ἔκαναν καὶ χειρότερα. Δείχνει αὐτὸ τὴν τρεπτότητα τῶν ἀνθρώπων καὶ τὴν σκοπιμότητα ποὺ δείχνουν σὲ διάφορες φάσεις τῆς ζωῆς τους.
Νὰ παρακαλοῦμε τὸν Θεὸ νὰ μᾶς ἁπαλάξη ἀπὸ τοὺς σεισμοὺς ἢ νὰ τοὺς περιορίση καὶ ὁ Ἴδιος νὰ ἐπεμβαίνη θαυματουργικά, καθὼς ἐπίσης νὰ μᾶς βοηθᾶ γιὰ νὰ ὑπερβαίνουμε τὸν φόβο τοῦ θανάτου, ἀφοῦ αὐτὸς ὁ φόβος δημιουργεῖ πανικό, ἀπελπισία καὶ ὅλα τὰ παρεπόμενά τους. Νὰ εὐχηθοῦμε στὸν Θεὸ νὰ ἀναπαύση τὶς ψυχὲς τῶν ἀνθρώπων ποὺ πέθαναν μέσα στὰ συντρίμια τῶν κατεδαφισθέντων οἰκοδομημάτων, καθὼς ἐπίσης νὰ δίδη κουράγιο στοὺς πονεμένους καὶ νὰ ἐπουλώση γρήγορα τὶς πληγές τους. Νὰ παρακαλέσουμε ἀκόμη τὸν Θεὸ νὰ φωτίση τοὺς μηχανικοὺς νὰ κάνουν καλὰ τὸ καθῆκον τους, ἀλλὰ καὶ νὰ προσφέρη τὰ πνευματικά Του ἀγαθὰ σὲ αὐτοὺς ποὺ μὲ κίνδυνο τῆς ζωῆς τοὺς ἔσωσαν καὶ βοήθησαν ποικιλοτρόπως τοὺς ἐγκλωβισθέντας ἀδελφούς μας.
“Έτι δεόμεθα ὑπὲρ τοῦ διαφυλαχθῆναι τὴν πόλιν ταύτην, καὶ πάσαν πόλιν καὶ χώραν ἀπὸ λοιμοῦ, λιμοῦ, σεισμοῦ, καταποντισμοῦ, πυρός, μαχαίρας, ἐπιδρομῆς ἀλλοφύλων, ἐμφυλίου πολέμου καὶ αἰφνιδίου θανάτου· ὑπὲρ τοῦ ἴλεων, εὐμενῆ καὶ εὐδιάλλακτον γενέσθαι τὸν ἀγαθὸν καὶ φιλάνθρωπον Θεὸν ἠμῶν, τοῦ ἀποστρέψαι καὶ διασκεδᾶσαι πάσαν ὀργὴν καὶ νόσον τὴν καθ’ ἠμῶν κινουμένη· καὶ ρύσασθαι ἠμᾶς ἐκ τῆς ἐπικειμένης δικαίας αὐτοῦ ἀπειλῆς, καὶ ἐλεῆσαι ἠμάς”.
H αναδημοσίευση του παραπάνω άρθρου ή μέρους του επιτρέπεται μόνο αν αναφέρεται ως πηγή το ORTHODOXIANEWSAGENCY.GR με ενεργό σύνδεσμο στην εν λόγω καταχώρηση.
Ακολούθησε το ORTHODOXIANEWSAGENCY.gr στο Google News και μάθε πρώτος όλες τις ειδήσεις.