Ένας από τους εκκλησιαστικούς λειτουργικούς κανόνες, που αναφέρονται στη Μεγάλη Σαρακοστή, είναι αυτός που αποκλείει την τέλεση της Θείας Λειτουργίας, κατά τη διάρκεια τής Μεγάλης Σαρακοστής (εκτός Σαββάτου και Κυριακής), με μόνη εξαίρεση τη γιορτή του Ευαγγελισμού (αν τύχει Δευτέρα μέχρι Παρασκευή).
Η Θεία Λειτουργία των Προηγιασμένων Δώρων τελείται κάθε Τετάρτη και Παρασκευή της Μεγάλης Τεσσαρακοστής, τη γιορτή των Αγίων Τεσσαράκοντα Μαρτύρων (εάν τύχει καθημερινή, εκτός Σαββάτου την περίοδο της Μεγάλης Τεσσαρακοστής), εις μνήμη εορταζομένου Αγίου (που εμπίπτει μέσα στην Μεγάλη Τεσσαρακοστή), την παραμονή του Ευαγγελισμού της Θεοτόκου, την Πέμπτη του Μεγάλου Κανόνος, τη Μεγάλη Δευτέρα, τη Μεγάλη Τρίτη και τη Μεγάλη Τετάρτη.
Η Εκκλησία μας, λοιπόν, όρισε, κατά τη διάρκεια της Μεγάλης Τεσσαρακοστής, να τελείται η Θεία Λειτουργία των Προηγιασμένων Δώρων, επειδή ο πανηγυρικός χαρακτήρας της Θείας Ευχαριστίας δεν συμφωνεί με τον πένθιμο χαρακτήρα της περιόδου αυτής.
Ο Άρτος που θα χρησιμοποιηθεί, καθαγιάζεται την προηγούμενη Κυριακή, εμποτίζεται στο Άγιο Αίμα του Κυρίου μας και φυλάσσεται στο Άγιο Αρτοφόριο της Αγίας Τράπεζας, για να προσφερθεί στους πιστούς τις καθημερινές μέρες της εβδομάδας, ως πνευματική τροφή, προκειμένου να τους ενδυναμώνει στον πνευματικό τους αγώνα.
Οι Χριστιανοί των πρώτων αιώνων μεταλάμβαναν συχνά, γι’ αυτό και η Εκκλησία καθιέρωσε την τέλεση της Προηγιασμένης Θείας Λειτουργίας κατά τη Μεγάλη Τεσσαρακοστή.
Η Λειτουργία αυτή είναι κανονικά εσπερινή, γι’ αυτό τελείται μετά του Εσπερινού, και οι Χριστιανοί μέχρι να κοινωνήσουν, θα πρέπει να απέχουν από οποιαδήποτε τροφή, από τα μεσάνυχτα μέχρι την ώρα της Θείας Κοινωνίας.
Όσοι αδυνατούν να το πράξουν, μπορούν να συμβουλεύονται τους πνευματικούς τους, ή να πηγαίνουν στους Ιερούς Ναούς, στους οποίους τελείται το πρωί η Προηγιασμένη Θεία Λειτουργία.
Δρ Ελένη Ρωσσίδου-Κουτσού, Φιλόλογος-Βυζαντινολόγος
Βλ.: Σμέμαν, Α., Μεγάλη Σαρακοστή – Πορεία προς το Πάσχα (Αθήνα, 1999)