Προ των πυλών να διευρύνει και άλλο τον κύκλο της ρήξης με τις Ορθόδοξες Εκκλησίες βρίσκεται το Πατριαρχείο Μόσχας. Μετά το Οικουμενικό Πατριαρχείο, το Πατριαρχείο Αλεξανδρείας και τις Αυτοκέφαλες Εκκλησίες Ελλάδος και Κύπρου, με αφορμή το Αυτοκέφαλο στην Εκκλησίας της Ουκρανίας, σειρά, όπως όλα δείχνουν, παίρνει η Εκκλησία της Ρουμανίας αυτή τη φορά με αφορμή την εκκλησιαστική κατάσταση στη Μολδαβία.
Του Νικολάου Ζαΐμη
Κατά τη χθεσινή συνεδρίαση της Ιεράς Συνόδου της Ρωσικής Εκκλησίας, η οποία συνήλθε υπό την Προεδρία του Πατριάρχη Μόσχας και πασών των Ρωσιών κ.κ. Κυρίλλου στη Μονή Ντανίλοφ στη Μόσχα, στο τραπέζι των συζητήσεων τέθηκαν οι αποφάσεις της Ιεράς Συνόδου του Πατριαρχείου Ρουμανίας της 29ης Φεβρουαρίου 2024. Σύμφωνα με αυτές, μεταξύ άλλων, δίνεται ευλογία για την ενθάρρυνση των πρωτοβουλιών των ρουμανικών ορθόδοξων κοινοτήτων της Ουκρανίας για την αποκατάσταση της επικοινωνίας με τη Μητέρα Εκκλησία, δηλαδή το Πατριαρχείο Ρουμανίας. Επίσης, σύμφωνα με την απόφαση της Ιεράς Συνόδου της εν Ρουμανία Ορθοδόξου Εκκλησίας, όλοι οι Ρουμάνοι Ορθόδοξοι κληρικοί και οι ποιμένες τους από τη Δημοκρατία της Μολδαβίας που επιστρέφουν στη Μητρόπολη της Βεσσαραβίας είναι κανονικοί κληρικοί και ευλογημένοι πιστοί και κάθε ποινή που επιβάλλεται εναντίον τους λόγω της συμμετοχής τους στη Ρουμανική Ορθόδοξη Εκκλησία θεωρείται άκυρη, σύμφωνα με τη συνοδική απόφαση αριθ. 8090 της 19ης Δεκεμβρίου 1992.
Ως γνωστόν στη Δημοκρατία της Μολδαβίας υπάρχουν δύο Εκκλησίες. Η μία, η Μητρόπολη Βεσσαραβίας υπό τον Μητροπολίτη κ. Πέτρο, ανήκει στο Πατριαρχείο Ρουμανία. Η δεύτερη, η Μητρόπολη Κισινάου υπό τον Μητροπολίτη κ. Βλαδίμηρο, υπάγεται στο Πατριαρχείο Μόσχας. Το προηγούμενο διάστημα αρκετοί κληρικοί εγκατέλειψαν την Μητρόπολη Κισινάου και αποφάσισαν να υπαχθούν στη Μητρόπολη Βεσσαραβίας. Αυτή την απόφαση η Ρωσική Εκκλησία θεωρεί ως παραβίαση των Ιερών Κανόνων και εκφράζει, σύμφωνα με το ανακοινωθέν, τη λύπη της για την εξέλιξη αυτή.
Πηγή φωτογραφίας: Patriarchia.ru
“Θα έχουμε σοβαρές συνέπειες” αναφέρει η Ρωσική Εκκλησία
Ωστόσο, η Ιερά Σύνοδος της Ρωσικής Εκκλησίας δεν περιορίζεται μόνο στη λύπη. Δηλώνει την έντονη διαφωνία με τις αποφάσεις της Ρουμανικής Εκκλησίας, οι οποίες, όπως αναφέρει, εάν εφαρμοστούν περαιτέρω, “θα έχουν αναπόφευκτα σοβαρές συνέπειες τόσο για τις διμερείς σχέσεις της Ρωσικής και της Ρουμανικής Ορθόδοξης Εκκλησίας όσο και για την ενότητα της Ορθόδοξης Εκκλησίας στο σύνολό της”.
Στις αποφάσεις της η Ρωσική Εκκλησία τονίζει ότι οι κληρικοί που εντάχθηκαν στους κόλπους της Μητρόπολης Βεσσαραβίας ουδέποτε υπήρξαν κληρικοί της Ρουμανικής Εκκλησίας και προσθέτει ότι οι ποινές που τους επιβλήθηκαν αφορούσαν παραβίαση των Ιερών Κανόνων.
Υπενθυμίζει επίσης τον 17ο Κανόνα της Πενθέκτης Οικουμενικής Συνόδου που αναφέρει ότι “Ἐπειδή περ διαφόρων ἐκκλησιῶν κληρικοί, τὰς ἰδίας, ἐν αἷς ἐχειροτονήθησαν, ἐκκλησίας καταλιπόντες, πρὸς ἑτέρους συνέδραμον ἐπισκόπους, καὶ γνώμης δίχα τοῦ οἰκείου ἐπισκόπου, ἐν ταῖς ἀλλοτρίαις κατετάγησαν ἐκκλησίαις, ἐκ τούτου τε συνέβη ἀνυποτάκτους αὐτοὺς καταστῆναι· ὁρίζομεν, ὥστε, ἀπὸ τοῦ Ἰανουαρίου μηνὸς τῆς παρελθούσης τετάρτης ἐπινεμήσεως, μηδένα τῶν ἁπάντων κληρικῶν, κἂν ἐν οἱῳδήποτε τυγχάνῃ βαθμῷ, ἄδειαν ἔχειν, ἐκτὸς τῆς τοῦ οἰκείου ἐπισκόπου ἐγγράφου ἀπολυτικῆς, ἐν ἑτέρᾳ κατατάττεσθαι ἐκκλησίᾳ· ἐπεὶ ὁ μὴ τοῦτο ἀπὸ τοῦ νῦν παραφυλαττόμενος, ἀλλὰ καταισχύνων τό γε ἐπ᾿ αὐτὸν τὸν τὴν χειροτονίαν αὐτῷ ἐπιτεθεικότα, καθαιρείσθω καὶ αὐτός, καὶ ὁ παραλόγως αὐτὸν προσδεξάμενος”.
Το μέτωπο που διαφαίνεται να ανοίγει μεταξύ των Εκκλησιών Ρωσίας και Ρουμανίας ανατέθηκε να το μελετήσει περαιτέρω ο Μητροπολίτης Βολοκολάμσκ κ. Αντώνιος, Πρόεδρος του Τμήματος Εξωτερικών Εκκλησιαστικών Σχέσεων της Ρωσικής Εκκλησίας, ο οποίος θα καταθέσει τις προτάσεις και τα συμπεράσματά του προς την Ιερά Σύνοδο.
Πηγή φωτογραφίας: Patriarchia.ru
Μετά την εξέλιξη αυτή αναμένεται με ενδιαφέρον ποια θα είναι η αντίδραση του Πατριαρχείου Ρουμανίας.
Άβολη συνύπαρξη εδώ και δεκαετίες
Πριν λίγες ημέρες ο Μητροπολίτης Βεσσαραβίας κ. Πέτρος χαιρέτησε τις αποφάσεις του Πατριαρχείου Ρουμανίας για στήριξη των Ορθοδόξων κοινοτήτων σε Μολδαβία και Ουκρανία ενώ επιβεβαίωσε και την το γεγονός ότι όλοι οι Ρουμάνοι Ορθόδοξοι κληρικοί και οι ποιμένες τους από τη Δημοκρατία της Μολδαβίας που επιστρέφουν στη Μητρόπολη της Βεσσαραβίας είναι κανονικοί κληρικοί και ευλογημένοι πιστοί και κάθε ποινή που επιβάλλεται εναντίον τους λόγω της συμμετοχής τους στη Ρουμανική Ορθόδοξη Εκκλησία θεωρείται άκυρη. (Διαβάστε ΕΔΩ αναλυτικότερα).
Η εκκλησιαστική δικαιοδοσία στα εδάφη της Μολδαβίας είναι ένα ζήτημα που δοκιμάζει τις σχέσεις των δύο Εκκλησιών εδώ και δεκαετίες. Μετά τη Σοβιετική κατοχή της Βεσσαραβίας το 1940, η εκκλησία, η οποία τότε ήταν μη αυτόνομη Μητρόπολη, απαγορεύτηκε και η περιουσία της είτε άλλαξε χρήσεις είτε μεταβιβάστηκε στη Ρωσική Ορθόδοξη Εκκλησία, η οποία ίδρυσε την Επισκοπή στο Κισινάου και τη Μολδαβία. Στη δεκαετία του 1980, προστέθηκαν δύο ακόμη επισκοπές και η έδρα υψώθηκε στο καθεστώς της Αρχιεπισκοπής, το 1990, και ως Μητρόπολη Κισινάου και όλης της Μολδαβίας, το 1992.
Μετά την ανεξαρτησία της Μολδαβίας το 1991, μέρος του κλήρου ακολούθησε τον Πέρο Păduraru, επίσκοπο του Μπάλτσι, και επανίδρυσε τη Μητρόπολη της Βεσσαραβίας. Η Ρουμανική Ορθόδοξη Εκκλησία θεώρησε ότι, κατά τη διάρκεια της περιόδου, η δικαιοδοσία της Ρωσικής Ορθόδοξης Εκκλησίας στην πρώην επικράτεια της Βεσσαραβίας ήταν μια άδικη και καταχρηστική πράξη, όσον αφορά την ιστορική πραγματικότητα και το κανονικό δίκαιο και για όσο διάστημα παραμένει υπό τη Ρωσική Ορθόδοξη Εκκλησία, Το δικαίωμα δικαιοδοσίας της Μητρόπολης Κισινάου και πάσης Μολδαβίας μπορεί να ασκηθεί μόνο στη ρωσική εθνότητα της Μολδαβίας.
Η Ρωσική Ορθόδοξη Εκκλησία αρνήθηκε επίσης να αναγνωρίσει την εξουσία της Εκκλησίας της Βεσσαραβίας, και οι δύο μητροπόλεις άρχισαν μια άβολη συνύπαρξη. Κατά τη δεκαετία του 1990, η εκκλησία που υπάγεται στη Ρωσική Ορθόδοξη Εκκλησία κέρδισε την προστασία των αρχών της χώρας και καθιερώθηκε ως η επίσημη εκκλησία, ενώ η Ορθόδοξη Εκκλησία της Βεσσαραβίας δεν εγκρίθηκε σύμφωνα με το νέο νόμο περί θρησκειών της χώρας. Το 2004, μετά από χρόνια νομικών εμποδίων και μια τελική απόφαση από την Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, η Μητρόπολη Βεσσαραβίας έλαβε επίσημη εγγραφή, και το Ανώτατο Δικαστήριο της Δημοκρατίας της Μολδαβίας την αναγνώρισε ως «πνευματικό, κανονικό, ιστορικό διάδοχο της Μητροπολιτικής Έδρας Βεσσαραβίας που λειτούργησε μέχρι το 1944 συμπεριλαμβανομένου».
Ο Μητροπολίτης Βεσσαραβίας Πέτρος (Πηγή φωτο: Basilica.ro)