Την Κυριακή, 26 Μαΐου 2024, στα πλαίσια της συμπληρώσεως δέκα ετών του Σεβ. Μητροπολίτου Σουηδίας και πάσης Σκανδιναυΐας κ. Κλεόπα στο πηδάλιο της Επαρχίας του Οικουμενικού Θρόνου στις Σκανδιναυϊκές Χώρες, παρουσιάστηκε η μελέτη του για τον μακαριστό Ιερομόναχο κυρό Ευσέβιο Βίττη, με τίτλο: «Ἡ ἱεραποστολική διακονία τοῦ Ἀρχιμανδρίτου Εὐσεβίου Βίττη εἰς τήν Σκανδιναυΐαν 1965-1980».
Πρόκειται για έναν αφιερωματικό τόμο σ᾽ έναν καταξιωμένο κληρικό, που καλλιέργησε τον Χριστό στις ψυχές των διαμενόντων στις εσχατιές του Βορρά, κατά τα έτη 1965-1980.
Ο Γέρων Ευσέβιος Βίττης υπήρξε μια από τις πλέον φωτεινές προσωπικότητες της Ορθοδόξου κατά Ανατολάς Εκκλησίας, που λάμπρυνε με το πέρασμά του τον 20ό αιώνα. Υπήρξε εις εκ των πρώτων κληρικών, οι οποίοι υπηρέτησαν στην Ιερά Μητρόπολη Σουηδίας και πάσης Σκανδιναυΐας, όταν εκείνη υπήγετο εκκλησιαστικώς και κανονικώς στην τότε Ιερά Μητρόπολη Θυατείρων και Μεγάλης Βρετανίας (1922-1954 και 1963-1968).
Την εν λόγω μελέτη προλογίζουν: η Α. Θ. Παναγιότης ο Οικουμενικός Πατριάρχης κ.κ. Βαρθολομαίος, ο Σεβ. Αρχιεπίσκοπος Θυατείρων και Μεγάλης Βρετανίας κ. Νικήτας, ο Σεβ. Αρχιεπίσκοπος πρ. Αμερικής κ. Δημήτριος και ο Πανιερώτατος Μητροπολίτης Φαναρίου κ. Αγαθάγγελος, Γενικός Διευθυντής της Αποστολικής Διακονίας της Εκκλησίας της Ελλάδος, στον οποίο ο Σεβ. συγγραφέας αφιέρωσε την εν λόγω μελέτη του, χαρακτηρίζοντάς τον «συνοραματιστή και συνοδοιπόρο».
Στο Πατριαρχικό Γράμμα, ο Οικουμενικός Πατριάρχης σημειώνει: «Ἡ ἱεραποστολική διακονία τοῦ γνησίου αὐτοῦ μετόχου τῆς εὐχαριστιακῆς ὀντολογίας τῆς ὀρθοδόξου θεολογίας καί πνευματικότητος, ἀπηχεῖ τήν διαχρονικήν ἀρχήν τῆς Ἐκκλησίας ἡμῶν, ὡς αὕτη διετυπώθη θεοκινήτως ὑπό τῆς Ἁγίας καί Μεγάλης Συνόδου τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας (Κρήτη, 2016): «Ἡ μετοχή εἰς τήν θείαν Εὐχαριστίαν εἶναι πηγή ἀποστολικοῦ ζήλου πρός εὐαγγελισμόν τοῦ κόσμου».»
Εκ του Προλόγου τοῦ Σεβ. Αρχιεπισκόπου πρ. Ἀμερικῆς κ. Δημητρίου πληροφορούμεθα ότι «Ὁ πατήρ Εὐσέβιος ὑπῆρξε πάντοτε ἄνθρωπος ἀνοικτῶν πνευματικῶν ὁριζόντων καί σαφοῦς ἀποστολικοῦ προσανατολισμοῦ. Ἔτσι ἐξηγεῖται μεταξύ πολλῶν ἄλλων καί ἡ δεκαπενταετής διακονία του στήν Σκανδιναυΐα, τήν ὁποία παρουσιάζει μέ εὔγλωττο τρόπο τό παρόν βιβλίο. Ἡ πολυτάλαντη ἐπικοινωνιακή ἱδιότητά του -ἐμπλουτισμένη μέ πνεῦμα καί χάρη Θεοῦ καί ἀνυπόκριτη πνευματικότητα- ὑπῆρξε ὁ λόγος πού ἔκανε πολλούς νά τόν ἀναζητοῦν ὅπου εὐρίσκετο».
Στον Πρόλογό του, ο Άγιος Θυατείρων λέγει τα εξής: «Τό βιβλίο, προϊόν ἐμπεριστατωμένης καί ἐξαντλητικῆς ἔρευνας σέ πολλά ἀρχεῖα, ὅπως μαρτυροῦν καί τά περιεχόμενά του, ἀλλά καί ἀξιοποίησης τῶν συγχρόνων ἱστορικῶν μεθόδων τῆς προφορικῆς ἱστορίας καί τῶν βιωματικῶν ἀφηγήσεων, ἀναδεικνύει τήν πολύπλευρη προσωπικότητα τοῦ π. Εὐσεβίου Βίττη καί δίνει τήν εὐκαιρία στό εὐρύτερο ἀναγνωστικό κοινό νά γνωρίσει τήν ἐντυπωσιακή βιοτή καί τήν χριστιανική αὐτοπραγμάτωση ἑνός τῶν πλέον ἐπιφανῶν τέκνων τῆς Ἐκκλησίας μας, λαμπροφανῶς τιμήσαντος τήν ἱερή ἀποστολή του, ὡς κήρυκα τοῦ Εὐαγγελίου τοῦ Χριστοῦ καί «Κεγχριαίου» ὑπηρέτη τῶν συνανθρώπων του».
Ο Άγιος Φαναρίου, στον Πρόλογό του, εστιάζει στην ανάδειξη του ιεραποστολικού ζήλου του π. Ευσεβίου: «Διήνυε τεράστιες ἀποστάσεις μέ τρένο ἤ αὐτοκίνητο, διακονοῦσε νυχθημερόν γιά νά καλύψει τήν ὅποια ποιμαντική ἀνάγκη, ἐκδήλωνε μέ συγκινητικό τρόπο τή φιλανθρωπία του πρός τούς ἐμπεριστάτους ἀδελφούς, στήριζε μέ αὐτοθυσιαστική ἀγάπη ὅσους ἀντιμετώπιζαν πνευματικούς κινδύνους, πρωτοστατοῦσε σέ ἔργα ἱεραποστολῆς, δίδοντας τήν μαρτυρία τῆς οἰκουμενικότητας τῆς Ἐκκλησίας τοῦ Χριστοῦ».
Ο Μητροπολίτης Φαναρίου παρουσίασε τη νέα αυτή μελέτη, προς τιμήν του π. Ευσεβίου Βίττη, της οποίας την έκδοση ανέλαβε εξ ολοκλήρου ο μνημονευθείς Εκκλησιαστικός Οργανισμός.
Στην βιβλιοπαρουσίαση, ο Άγιος Φαναρίου ανέφερε χαρακτηριστικά τα εξής: «Τον μακαριστό Γέροντα δεν είχα ευλογία να τον γνωρίσω προσωπικά. …
Όταν το βιβλίο εκδόθηκε προ ολίγων ημερών και μου το έφεραν, το κράτησα στα χέρια μου, ομολογώ με μιά αμηχανία. Δεν ήταν μιά έκδοση με κείμενα του Γέροντα, για να τα διαβάσω μόνο. Ο άγιος Σουηδίας σε αυτό το βιβλίο ξεδιπλώνει αριστοτεχνικά όλο τον βίο του πατρός Ευσεβίου.
Πώς να μιλήσω εγώ γι’ αυτόν τον άνθρωπο του Θεού; Τί να πω για την ζωή του που ήταν όλη μια ατέλειωτη προσευχή, ικεσία, ευχαριστία, δοξολογία, θυσία, διακονία;
Δεν σας κρύβω ότι ατένισα το ολοφώτεινο πρόσωπο του Γέροντα, όπως αυτό αποτυπώνεται στο ζωντανό πορτρέτο του εξωφύλλου του βιβλίου, έκαμα τον σταυρό μου και άρχισα την μελέτη.
Με συνοχή καρδίας και δέος βρισκόμουν ενώπιον της μορφής του μακαριστού πατρός Ευσεβίου Βίττη, του χαριτωμένου αυτού ανθρώπου, του πνευματικού, του θεολόγου, του συγγραφέα, του ακούραστου εργάτη του Ευαγγελίου, του αληθινού μυσταγωγού, μορφής ασκητικής, με λόγο λιτό, σαφή, σεμνό, μόνιμα εκκλησιαστικό.
Είναι τεράστια η ευθύνη να παρουσιάζεις ένα βιβλίο για μιά τέτοια βιβλική μορφή, ωσάν αυτή του πατρός Ευσεβίου. Όταν μελετάς το βιβλίο αφήνεσαι στην ιστορία και προτιμάς ταπεινά να μιλήσει μέσα σου η φωνή του πατρός Ευσεβίου μέσα από την ζωή του και τα κείμενά του. Κι έτσι νιώθεις ότι ακούς τη φωνή του Θεού. …
Ο ανά χείρας πολυσέλιδος τόμος, 776 σελίδες, αποτελεί κυριολεκτικώς έναν πολύτιμο μαργαρίτη στο πεδίο της σύγχρονης εκκλησιαστικής ιστορίας».
Η έρευνα του Μητροπολίτου Κλεόπα επεκτάθηκε στα αρχεία:
α) του Οικουμενικού Πατριαρχείου (12 επιστολές), β) της Ι. Αρχιεπισκοπής Θυατείρων και Μεγάλης Βρετανίας (68 επιστολές), γ) της Ι. Μητροπόλεως Σουηδίας και πάσης Σκανδιναυΐας (9 επιστολές, 6 “Φυλλάδια Πνευματικής Οικοδομής” υπό τον τίτλο “Η Εκκλησία μου κι εγώ”, 27 άρθρα υπό τον τίτλο “Συγχρονισμένος Χριστιανισμός;” και 3 άρθρα υπό τον τίτλο “Πρόχειρο Μνημόνιο γιά τή συμμετοχή μου στή Θεία Λατρεία”, δ) του Μητροπολίτου Σουηδίας Πολυεύκτου (23 επιστολές και 1 άρθρο), ε) του Μητροπολιτικού Ναού Ευαγγελισμού της Θεοτόκου Όσλο (81 επιστολές και 9 “Μηνύματα οἰκοδομῆς”, στ) της Ενορίας Αποστόλου Παύλου Ουψάλης (1 επιστολή), ζ) της Ενορίας Αγίας Τριάδος Γκέτεμποργκ (Πρακτικά Εκκλησιαστικού Συμβουλίου), η) της Ενορίας Μπορώς (Ἱδρυτική Πρᾶξις Ἑλληνορθοδόξου Ἐκκλησιαστικοῦ Ἱδρύματος ἡ «Κοίμησις τῆς Θεοτόκου» ἐν Borås), θ) του Αιδ. Πρωτοπρεσβυτέρου του Οικουμενικού Θρόνου κ. Σεραφείμ Φαράσογλου (12 επιστολές, κατάλογος των μελετών και άρθρων του π. Ευσεβίου και περί του π. Ευσεβίου, 1) του Δρ. Ηλιού Π. Παντελίδου (1 επιστολή) και ια) 28 άρθρα του π. Ευσεβίου, υπό τον γενικό τίτλο “Κάθε μήνα – Ἕνα γράμμα γιά σένα”, δημοσιευμένα στο Σουηδικό Ορθόδοξο περιοδικό Ortodox Kyrkotidning.
Το ιστορικό αυτό εγχειρίδιο διαιρείται σε έξι κεφάλαια. Το πρώτο επιγράφεται «Ἡ ἱερατική διακονία τοῦ π. Εὐσεβίου Βίττη τῆς περιόδου 1965-1980» και υποδιαιρείται στα εξής 9 υποκεφάλαια: 1.1. Ἡ προσωπικότης τοῦ π. Εὐσεβίου Βίττη, 1.2. Η ποιμαντική διακονία καί οἱ περιοδείες τοῦ π. Εὐσεβίου Βίττη, 1.3. Προτάσεις γιά προαγωγή τοῦ π. Εὐσεβίου Βίττη, 1.4. Η μισθοδοσία τοῦ π. Εὐσεβίου Βίττη, 1.5. Ἡ ἳδρυσις τοῦ ἡσυχαστηρίου τοῦ Αγίου Νικολάου εἰς Ρέττβικ Σουηδίας, 1.6. Ἡ ἐπιστροφή τοῦ π. Εὐσεβίου Βίττη στήν Ἑλλάδα, 1.7. Ἱερά Μυστήρια τελεσθέντα ὑπό τοῦ π. Εὐσεβίου Βίττη, 1.7.1. Ἀρχεῖον Ἱερᾶς Μητροπόλεως Σουηδίας, 1.7.2. Ἀρχεῖον Ἐνορίας Ἁγίας Τριάδος Göteborg.
Το δεύτερο κεφάλαιο, με τίτλο, «Ἀρχεῖα ἀνεκδότου ἀλληλογραφίας π. Εὐσεβίου Βίττη τῆς περιόδου 1965-1980», υποδιαιρείται στα κάτωθι 11 υποκεφάλαια: 2.1. Ἀρχεῖον Οἰκουμενικοῦ Πατριαρχείου, 2.2. Ἀρχεῖον Ἱ. Ἀρχιεπισκοπῆς Θυατείρων, 2.3. Ἀρχεῖον Ἱ. Μητροπόλεως Σουηδίας καί πάσης Σκανδιναυΐας, 2.4. Ἀρχεῖον Μητροπολίτου Σουηδίας Πολυεύκτου, 2.5. Ἀρχεῖον Μητροπολιτικοῦ Ναοῦ Ὂσλο, 2.6. Ἀρχεῖον Ἐνορίας Ἀποστόλου Παύλου Οὐψάλης, 2.7. Ἀρχεῖον Ἑλληνικοῦ Ὀρθοδόξου ἱδρύματος «ἡ Ἁγία Τριάς» ἐν GÖTEBORG, 2.8. Ἀρχεῖον Ἑλληνορθοδόξου Ἐκκλησιαστικοῦ ἱδρύματος «ἡ Κοίμησις τῆς Θεοτόκου» ἐν Borås, 2.9. Βιβλίον Ταμείου καί Κινητῆς Περιουσίας Ἁγίας Τριάδος Göteborg καί Κοιμήσεως Θεοτόκου Borås, 2.10. Ἀρχεῖον π. Σεραφείμ Φαράσογλου, 2.11. Ἀρχεῖον Δρ. Ἠλιού Π. Παντελίδου.
Το τρίτο κεφάλαιο τιτλοφορείται: «Ὁμιλίες & συγγράμματα τοῦ π. Εὐσεβίου Βίττη τῆς περιόδου 1965-1980» και υποδιαιρείται στα κάτωθι 8 υποκεφάλαια: 3.1. Τό συγγραφικόν ἒργον τῆς περιόδου 1965-1980, 3.2. π. Σεραφείμ Φαράσογλου, Μελέτες και ἂρθρα τοῦ π. Εὐσεβίου Βίττη, 3.3. Εὐαγγελίας Βίττη, Σχεδίασμα Βιβλιογραφίας Στεργίου-π. Εὐσεβίου Βίττη, 3.4. π. Σεραφείμ Φαράσογλου, Μελέτες και ἂρθρα περί τοῦ π. Εὐσεβίου Βίττη, 3.5. Συγχρονισμένος Χριστιανισμός;, 3.6. Φυλλάδια πνευματικῆς οἰκοδομῆς, 3.7. Κάθε μήνα – Ἓνα γράμμα γιά σένα, 3.8. Ἀναβάσεις.
Το τέταρτο κεφάλαιο αφιερωμένο στα «Θυρανοίξια τοῦ Ἡσυχαστηρίου Ἁγίου Νικολάου Ρέττβικ», περιέχει ένα μόνον κεφάλαιο, με τίτλο: Ἡ τελετή Θυρανοιξίων τοῦ Ἡσυχαστηρίου τοῦ Ἁγίου Νικολάου Ρέττβικ.
Το πέμπτο κεφάλαιο, «Ἀναφορές στήν ἱερατική διακονία & τό Ἡσυχαστήριο τοῦ π. Εὐσεβίου Βίττη», υποδιαιρείται στα ακόλουθα 8 υποκεφάλαια: 5.1. Ἀρχιμανδρίτου Ἀλεξάνδρου Λουκάτου, Ἱστορικόν Ἑλληνικῆς Ὀρθοδόξου Κοινότητος Νορβηγίας, 5.2. Δημητρίου Δελαβέρη, Ἀναμνήσεις ἀπό τόν π. Εὐσέβιο Βίττη, 5.3. Πρεσβυτέρας Βασιλικῆς Φαράσογλου, Τό Ἡσυχαστήριον τοῦ Ἁγίου Νικολάου Ρέττβικ, 5.4. Χριστίνης Δανιηλίδου, Ὁ πατήρ Εὐσέβιος Βίττης (1927 – 2009), 5.5. Φωτεινῆς Μπατσέλα, Οἱ ἐμπειρίες μου ἀπό τον Γέροντα Εὐσέβιο, 5.6. Ἀγγελικῆς Διαμαντοπούλου Kruse Jensen, Πατέρας Εὐσέβιος Βίττης, 5.7. Σ.Φ., Ἀναμνήσεις ἀπό τόν π. Εὐσέβιο Βίττη, 5.8. Σ. J., Ὁ Γέροντας!
Το έκτο κεφάλαιο, «Παράρτημα», υποδιαιρείται σε 3 υποκεφάλαια: 6.1. Ἂρθρον Νορβηγικῆς ἐφημερίδος Μorgen posten τῆς 12ης Ἰουλίου 1965, 6.2. Ἒγγραφα μεταβιβάσεως τοῦ Ἡσυχαστηρίου εἰς τήν Ἱ. Μητρόπολιν Σουηδίας, 6.3. Φωτογραφικόν ὑλικόν.
Το εξώφυλλο της μελέτης επιμελήθηκε προσωπικώς ο Μητροπολίτης Φαναρίου, το δε πορτραίτο του π. Ευσεβίου Βίττη φιλοτέχνησαν οι αυτάδελφοι Μιχαήλ και Δημήτριος Ανδρούτσος εξ Ιωαννίνων.
