Τὸ Πέραν, μὲ τὰ λαμπρὰ μέγαρα ποὺ στεγάζουν τὶς ξένες πρεσβεῖες, τὰ ἀρχοντικὰ καὶ τὰ παλάτια, ὅπου κατοικοῦν οἱ πλούσιοι Ῥωμιοί, ἀκμάζει. Μετὰ τὴν ἵδρυση τῆς ἐκκλησίας τῶν Εἰσοδίων τῆς Θεοτόκου ἀκολουθεῖ ἡ ἵδρυση μιᾶς ἄλλης, τῆς μεγαλύτερης ἐν ἐνεργείᾳ καὶ πιὸ «προκλητικῆς» ἀπὸ ὅλες τὶς ἐκκλησίες στὴν Πόλη.
Πρόκειται γιὰ τὴν Ἁγία Τριάδα στὸ Ταξείμ, μιὰ τεράστια δυτικόρρυθμη ἐκκλησία, ὁ θεμέλιος λίθος τῆς ὁποίας τίθεται τὸ 1876 ἀπὸ τὸν Πατριάρχη Γρηγόριο τὸν Στ´.
Κορυφαῖοι τῆς Ἑλληνικῆς ὁμογένειας, μεταξὺ τῶν ὁποίων ὁ αὐτοκρατορικὸς κάλφας Βασιλάκης ἐφέντης Ἰωαννίδης καὶ οἱ Γ. Ζαρίφης, Ε. Εὐγενίδης, Π. Στεφάνοβικ Σκυλίτσης καὶ Γ. Κορωναῖος μεριμνοῦν ὥστε νὰ ἐξασφαλισθῇ τὸ δάνειο ποὺ ἀπαιτεῖται γιὰ νὰ ὁλοκληρωθῇ ἕνα οἰκοδόμημα αὐτοῦ τοῦ μεγέθους.
Στὰ ἐγκαίνια τῆς ἐκκλησίας ποὺ ἔγιναν δεκατρία χρόνια ἀργότερα, ὁ Μήλλας ἀναφέρει ὅτι οἱ Σκυλίτσης, Εὐγενίδης καὶ Ζαρίφης, ρίχνουν, ἀντὶ ἄλλης δωρεᾶς, στὸν δίσκο τῆς ἐκκλησίας τὰ γραμμάτια τοῦ δανείου.
Παράλληλα μὲ τοὺς ναούς, στὸ Πέραν ἱδρύονται σχολεῖα, Σχολὲς Ἀστικὲς καὶ Ἑλληνικές, Παρθεναγωγεῖα, Λύκεια ξένων γλωσσῶν, Ἐμπορικὲς Σχολὲς καὶ ἀκόμη σύλλογοι, φιλολογικοί, ὑπὲρ τῆς γυναικείας παιδεύσεως, μαθητικοί, καθὼς καὶ φιλόπτωχες ἀδελφότητες.
Ἀπὸ τὶς Σχολὲς δύο, ἡ Ζωγράφειος καὶ τὸ ἐξαόροφο Παρθεναγωγεῖο, τὸ Ζάππειο, ὅπου μαθήτευσε ἡ Κωνσταντινουπολίτικη νεολαία, δίνουν τὸ στίγμα, καὶ ἀπὸ ἐκεῖ μπορεῖ κανεὶς νὰ ὑπολογίσῃ τὸ μέγεθος τῆς ἰσχύος, οἰκονομικῆς καὶ πνευματικῆς, τοῦ Ἑλληνισμοῦ τῆς Πόλης.
Στὴν Ἁγία Τριάδα πρέπει νὰ ἀναφερθῇ ὅτι ὑπάρχει, στὸ δεξιὸ κλίτος τοῦ νάρθηκα, τὸ Ἁγίασμα τοῦ Ἁγίου Γεωργίου.
Ἰσμήνη Καπάνταη
Ἐκκλησίες στὴν Κωνσταντινούπολη
Νικόλαος Γκίνης – Κωνσταντῖνος Στράτος