Εορτάσθη χθες ὑπό τοῦ Πατριαρχείου ἡ μνήμη τοῦ Προφήτου Ἠλιοῦ τοῦ Θεσβίτου (σ.σ. σύμφωνα με το Ιουλιανό ημερολόγιο) εἰς τήν ἱστορικήν ἐπ᾽ ὀνόματι αὐτοῦ Ἱεράν Μονήν, τήν κειμένην μεταξύ Ἱεροσολύμων καί Βηθλεέμ πλησίον τῆς ἀρχαίας Μονῆς τοῦ Καθίσματος τῆς Θεοτόκου.
Κατά τήν ἑορτήν ταύτην ἡ Ἐκκλησία προβάλλει τόν Προφήτην Ἠλίαν ὡς διαπνεόμενον ὑπό ἰσχυροῦ καί καθ᾽ ὑπερβολήν ζήλου ὑπέρ τοῦ ὀνόματος τοῦ Θεοῦ, διό καί ἐχαρίτωσεν αὐτόν ὁ Θεός διά θείας δυνάμεως, ὥστε νά ἐπιτελέσῃ πολλά σημεῖα καί θαύματα, ἀναφερόμενα εἰς τά βιβλία τῶν Βασιλειῶν τῆς Παλαιᾶς Διαθήκης καί εἰς τήν ἐπιστολήν τοῦ Ἁγίου Ἰακώβου τοῦ Ἀδελφοθέου τῆς Καινῆς.
Μνημονευτέον ἐκ τούτων τό ὅτι παρεκάλεσε τόν Θεόν νά μή βρέξῃ καί δέν ἔβρεξε ἐπί ἔτη τρία καί πάλιν νά βρέξῃ καί ἔβρεξεν, (Ἰακώβ. 3, 17-18). Μέ τήν προσευχήν αὐτοῦ ὁ Θεός ἔρριψε πῦρ καί κατέκαυσε τά θυσιαστήρια τῶν ψευδῶν θεῶν εἰς τό Καρμήλιον Ὄρος παρά τήν Χάϊφαν. Ἀνελήφθη ἐν πυρίνῳ ἄρματι εἰς τόν οὐρανόν καί κατέρριψε τήν μηλωτήν αὐτοῦ εἰς τόν μαθητήν αὐτοῦ Ἐλισσαῖον εἰς τόν Ἰορδάνην ποταμόν καί ἐπάτησε δι᾽ αὐτῆς ἐπί τά ὕδατα καί διεπέρασεν ὡς διά ξηρᾶς.
Διά τόν μέγαν προφήτην αὐτόν ἐτελέσθη ἡ θεία Λειτουργία εἰς τήν ὡς ἄνω Μονήν αὐτοῦ, προεξάρχοντος τῆς Α.Θ.Μ. τοῦ Πατρός ἡμῶν καί Πατριάρχου Ἱεροσολύμων κ.κ. Θεοφίλου, συλλειτουργούντων Αὐτῷ τοῦ Σεβασμιωτάτου Ἀρχιεπισκόπου Κωνσταντίνης κ. Ἀριστάρχου, τοῦ Σεβασμιωτάτου Ἀρχιεπισκόπου Πέλλης κ. Φιλουμένου, τοῦ Σεβασμιωτάτου Μητροπολίτου Ἑλενουπόλεως κ. Ἰωακείμ, Ἁγιοταφιτῶν Ἀρχιμανδριτῶν, ὡς τῶν Ἀρχιμανδριτῶν Ἰγνατίου καί Μελετίου, Ἀραβοφώνων Πρεσβυτέρων, ψάλλοντος ἑλληνιστί τοῦ π. Γεωργίου Μπανούρα δεξιά καί τῆς χορῳδίας τοῦ Ναοῦ τοῦ Ἁγίου Ἰακώβου τοῦ Ἀδελφοθέου ὑπό τόν κ. Ριμόν Κάμαρ ἀριστερά, παρουσίᾳ ἐκπροσώπων τοῦ Γενικοῦ Προξενείου, προσευχομένου πιστοῦ λαοῦ ἐξ Ἑλλήνων, Ρωσσοφώνων προσκυνητῶν καί ἐντοπίων Ἀραβοφώνων ἐξ Ἱεροσολύμων, καθώς καί ἐκ τῆς περιοχῆς Βηθλεέμ.
Εἰς τό Κοινωνικόν τῆς θείας Λειτουργίας ὁ Μακαριώτατος ἐκήρυξε τόν θεῖον λόγον ὡς ἕπεται ἑλληνιστί:
«Ἠλίας ἄνθρωπος ἦν ὁμοιοπαθής ἡμῖν καί προσηύξατο τοῦ μή βρέξαι καί οὐκ ἔβρεξεν ἐπί τῆς γῆς ἐνιαυτούς τρεῖς καί μῆνας ἕξ· καί πάλιν προσηύξατο καί ὁ οὐρανός ὑετόν ἔδωκε καί ἡ γῆ ἐβλάστησε τόν καρπόν αὐτῆς», (Ἰακ. 5, 17-18), λέγει ὁ ἅγιος Ἰάκωβος ὁ Ἀδελφόθεος εἰς τήν καθολικήν αὐτοῦ ἐπιστολήν.
Ἀγαπητοί ἐν Χριστῷ ἀδελφοί,
Εὐλαβεῖς Χριστιανοί καί προσκυνηταί,
Ἡ θεία Χάρις συνήγαγε πάντας ἡμᾶς σήμερον ἐν τῷ ἁγιογραφικῷ τούτῳ τόπῳ, τῷ σχετιζομένῳ μετά τοῦ ἁγίου Προφήτου Ἠλιοῦ, ἵνα τιμήσωμεν τήν ἐτήσιον ἑορτήν αὐτοῦ.
Ὁ Προφήτης Ἠλίας διακρίνεται ὄχι μόνον διά τό προφητικόν αὐτοῦ ἀξίωμα, ἀλλά καί διά τόν ἔνθεον ζῆλον, τήν σκληράν ἀσκητικήν ζωήν τῆς ἐρήμου καί τήν ἀποστολικήν δρᾶσιν, τήν ὁποίαν ἀνέπτυξε διά τήν καταπολέμησιν τῆς εἰδωλολατρείας, εἰς τήν ὁποίαν εἶχε παρασυρθῆ ὁ λαός τοῦ ἠθικοῦ μονοθεϊσμοῦ, δηλονότι τῆς Μωσαϊκῆς Θρησκείας. Τό ὅπλον τοῦ Ἠλία εἰς τήν ἀποστολήν ταύτην ἦτο ἡ δύναμις τῆς προσευχῆς, ὡς ἰδιαιτέρως ἀναφέρει εἰς τήν ἐπιστολήν αὐτοῦ ὁ Ἅγιος Ἀπόστολος Ἰάκωβος.
Ἡ προσευχή, καί μάλιστα ἡ νοερά καί ἀδιάλειπτος προσευχή εἶναι τό ἰδιαίτερον γνώρισμα, διά τοῦ ὁποίου οἱ προφῆται τῆς Παλαιᾶς Διαθήκης ἐπετύγχανον τήν ἐμπειρίαν τῆς θεώσεως, δηλονότι τήν θεωρίαν τῆς δόξης τοῦ Θεοῦ, ὅπως ἀκριβῶς συνέβη μέ τούς μαθητάς καί προφήτας, τούς παρευρεθέντας ἐν τῷ Ὄρει Θαβώρ κατά τήν ἡμέραν τῆς Μεταμορφώσεως τοῦ Θεοῦ καί Σωτῆρος ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ.
Ἡ δέ ἐμπειρία τῆς θεώσεως ἤ τῆς θεωρίας τῆς δόξης τοῦ Θεοῦ ἐπεβεβαιοῦτο τόσον διά τῆς ὀράσεως τοῦ ἀκτίστου θείου φωτός, ὅσον καί διά τῆς ἀκοῆς τῆς φωνῆς τοῦ Θεοῦ Λόγου, ὡς λέγει ὁ ἅγιος Συμεών ὁ Νέος Θεολόγος: «Ἡ ὄρασις τῶν προφητῶν ἦτο ἀκοή καί ἡ ἀκοή τοῦ λόγου τοῦ Κυρίου ὑπό τῶν προφητῶν ἦτο ὄρασις· κατά δέ τόν προφητάνακτα Δαυΐδ, οἱ προφῆται «ἐπεκαλοῦντο τόν Κύριον καί Αὐτός εἰσήκουε αὐτῶν, ἐν στύλῳ νεφέλης ἐλάλει πρός αὐτούς·ὅτι ἐφύλασσον τά μαρτύρια αὐτοῦ καί τά προστάγματα αὐτοῦ, ἅ ἔδωκεν αὐτοῖς. Κύριε ὁ Θεός ἡμῶν, σύ ἐπήκουες αὐτῶν· Ὁ Θεός Σύ εὐΐλατος ἐγίνου αὐτοῖς καί ἐκδικῶν ἐπί πάντα τά ἐπιτηδεύματα αὐτῶν», (Ψαλμ. 98, 6-8).
Ἐπί πλέον ὁ ἀληθής Προφήτης, διεκρίνετο ἀπό τόν ψευδοπροφήτην ἐκ τοῦ γεγονότος ὅτι οὗτος εἶχεν ἐμπειρίαν τοῦ ζῶντος Θεοῦ, τοῦ Θεοῦ τῆς ἀποκαλύψεως καί ὄχι τοῦ Θεοῦ τοῦ φιλοσοφικοῦ στοχασμοῦ, δηλονότι τῆς ἀνθρωπίνης ἐπινοίας καί ἐπινοήσεως. Ὁ ἀληθής προφήτης εἶναι ὁ δίκαιος τοῦ Θεοῦ, περί τοῦ ὁποίου ὁ ψαλμῳδός λέγει: «Φῶς ἀνέτειλε τῷ δικαίῳ καί τοῖς εὐθέσι τῇ καρδίᾳ εὐφροσύνη», (Ψαλμ. 96,11). Ἑρμηνεύων τόν ψαλμόν τοῦτον ὁ ἅγιος Κύριλλος Ἀλεξανδρείας λέγει· «πᾶς γάρ εἴ τις ἐστίν ἀγαθός καί δίκαιος τούτῳ εἰς νοῦν καί καρδίαν τό νοητόν καί θεῖον ἀνατέλλει φῶς».
Τό νοητόν καί θεῖον τοῦτο φῶς τοῦ ἁγίου καί Τριαδικοῦ Θεοῦ, τό ὁποῖον ἀνέτειλεν εἰς τόν νοῦν καί τήν καρδίαν τοῦ Ἠλιοῦ κατέστησεν αὐτόν ὄργανον τῆς βουλῆς τοῦ Κυρίου καί κήρυκα τῆς ἀληθείας τῆς θρησκείας, τοῦ ἠθικοῦ μονοθεϊσμοῦ, ὁ ὁποῖος μονοθεϊσμός κατεπνίγετο ἀπό τήν εἰδωλολατρείαν, δηλονότι τήν θρησκείαν τοῦ συγκρητισμοῦ, τῆς μαγείας, τῆς δεισιδαιμονίας καί τοῦ πανθεϊσμοῦ κατά τήν ἐποχήν αὐτοῦ.
Μέ ἄλλα λόγια, ἡ προφητική ἀποστολή, τήν ὁποίαν ἀνέλαβεν ὁ Ἠλίας ἦτο ἡ καταπολέμησις τῶν ψευδοπροφητῶν ἀφ᾽ ἑνός καί ἡ διακήρυξις τοῦ ἀληθινοῦ καί ζῶντος Θεοῦ ἀφ᾽ ἑτέρου. Τοῦτο ἔπραξεν ὁ Ἠλίας οὐχί μόνον διά τοῦ προφητικοῦ αὐτοῦ λόγου, ἀλλά καί δι᾽ ἀποδεικτικῶν καί θαυμαστῶν σημείων, μεταξύ τῶν ὁποίων διακρίνεται ἡ ἐπί τοῦ Καρμήλου ὄρους κατόπιν προσευχητικῆς αὐτοῦ ἐπικλήσεως τοῦ ἀληθινοῦ Θεοῦ κατάβασις πυρός καί κατάκαυσις τοῦ βωμοῦ τῆς ἑσπερινῆς θυσίας τῶν σαρκῶν ἑνός βοός ὡς ἱστορεῖ ἡ ἁγία Γραφή λέγουσα: «καί ἀνεβόησεν ᾿Ηλιού εἰς τόν οὐρανόν καί εἶπε· Κύριε ὁ Θεός Ἀβραάμ καί ᾿Ισαάκ καί ᾿Ισραήλ, ἐπάκουσόν μου, Κύριε, ἐπάκουσόν μου σήμερον ἐν πυρί, καί γνώτωσαν πᾶς ὁ λαός οὗτος ὅτι σύ εἶ Κύριος ὁ Θεός ᾿Ισραήλ καί ἐγώ δοῦλός σός… καί ἔπεσε πῦρ παρά Κυρίου ἐκ τοῦ οὐρανοῦ καί κατέφαγε τά ὁλοκαυτώματα … καί ἔπεσε πᾶς ὁ λαός ἐπί πρόσωπον αὐτῶν καί εἶπον· ἀληθῶς Κύριος ὁ Θεός, αὐτός ἐστιν ὁ Θεός». (Βασιλ. Γ´ 18, 36-…39)
Ὁ δέ Ἅγιος Γρηγόριος ὁ Παλαμᾶς ὁμιλῶν περί τοῦ χαρίσματος τῶν προφητῶν λέγει ὅτι: «Οἱ προφῆται γνωρίζουν τήν βουλήν (τό θέλημα) τοῦ Θεοῦ, ἡ ὁποία ὑπάρχει ἐντός Του προαιωνίως, πρίν ἀκόμη πραγματοποιηθῇ. «Οἱ δέ προφῆται καί τήν ἐν Θεῷ πρό τῶν αἰώνων ἐνυπάρχουσαν ἐγνώκασι βουλήν, μήπω ἀποτελεσθεῖσαν».
Μέ ἄλλα λόγια, οἱ προφῆται τῆς Παλαιᾶς Διαθήκης, ἐπισημαίνει ὁ Ἅγιος Γρηγόριος ὁ Παλαμᾶς, ἐθεώρουν τόν Θεόν Λόγον μή σεσαρκωμένον καί ταυτοχρόνως προέβλεπον καί προεφήτευον τήν ἐνανθρώπησιν τοῦ Χριστοῦ καί ἐθεώρουν τόν σεσαρκωμένον Θεόν Λόγον τικτόμενον ἐκ Παρθένου γυναικός ἐν ὡρισμένῳ καιρῷ. Τήν ἐμπειρίαν ταύτην εἶχε καί ὁ Προφήτης Ἠλίας, ὁ ὁποῖος ἦτο παρών ἐν τῷ ὄρει Θαβώρ κατά τήν ἡμέραν τῆς Μεταμορφώσεως τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ, ὡς μαρτυροῦν οἱ Εὐαγγελισταί Ματθαῖος, (17, 1-9) καί Μᾶρκος (9, 2-9) καί ὡς ἐναργέστατα διατυπώνει ὁ ὑμνῳδός αὐτοῦ λέγων: «Ἀποδεδειγμένος θεόπτης, ὁ Θεσβίτης σύν Μωσῇ καθορᾷ, ἅ ὀφθαλμός οὐκ εἶδε καί οὖς οὐκ ἤκουσε καί ἀνθρώπων τῶν γηγενῶν καρδία οὐ λελόγισται, σεσαρκωμένον Κύριον ἐν τῷ Θαβώρ, τόν Παντοκράτορα».
«Ἀποδεδειγμένος θεόπτης», δηλονότι κοινωνός γενόμενος τῆς δόξης τοῦ Θεοῦ ὁ Προφήτης ἡμῶν Ἠλίας ἔχει προσέλθει εἰς τήν σύναξιν τῶν ἐκλεκτῶν καί προσφιλῶν τέκνων τοῦ Θεοῦ, πού ἔχουν καταγραφῆ πολῖται εἰς τήν Οὐράνιον Ἐκκλησίαν, ὡς λέγει ὁ Ἀπόστολος Παῦλος: «… προσεληλύθατε … ἐκκλησίᾳ πρωτοτόκων ἐν οὐρανοῖς ἀπογεγραμμένων, καί κριτῇ Θεῷ πάντων, καί πνεύμασι δικαίων τετελειωμένων», (Ἑβρ. 12, 22-23).
Τοῦτο σημαίνει ὅτι ὁ Θεσβίτης Ἠλίας ἔχει μεγάλην παρρησίαν πρός τόν Θεόν, διά τοῦτο καί ἀκούει αὐτοῦ [ὁ Θεός]. Ἰδού τί λέγει σχετικῶς ὁ ὑμνῳδός αὐτοῦ: «Χωρητικόν δοχεῖον σε, θείου Πνεύματος ἔγνωμεν· ἄγγελον ἐν γῇ πῦρ ζήλου θείου πνέοντα, δυσσέβειαν τρέποντα καί βασιλεῖς ἐλέγχοντα, χρίοντα προφήτης, Ἠλιού καί αἰσχύνης, συγκόπτοντα μαχαίρᾳ ἱερεῖς». Διά τοῦτο ἡ ἁγία ἡμῶν Ἐκκλησία ἰδιαιτέρως τιμᾷ καί γεραίρει τήν σεπτήν αὐτοῦ μνήμην.
Ἡμεῖς δέ, ἀγαπητοί μου ἀδελφοί, τόν ζῆλον τόν ἔνθεον, δηλονότι τήν μεγάλην καί σταθεράν αὐτοῦ πίστιν μιμούμενοι, ἱκετεύσωμεν αὐτόν, ἵνα ταῖς προσευχαῖς αὐτοῦ ρύσῃ ἡμᾶς ἀπό πάσης θλίψεως, σωματικῆς καί ψυχικῆς νόσου καί ἀπό πάσης ἐπιβουλῆς τοῦ ἀντικειμένου (τοῦ πονηροῦ). Ἀμήν. Ἔτη πολλά».
Μετά ταῦτα, ὁ ἡγούμενος Ἀρχιμανδρίτης Παΐσιος παρέθεσε κέρασμα καί μεσημβρινήν τράπεζαν.