Η μνήμη των Αγίων 318 Πατέρων της Α’ Οικουμενικής Συνόδου το 325 μ.Χ. εορτάστηκε σε όλους τους ναούς της δικαιοδοσίας του Πατριαρχείου Ιεροσολύμων την Κυριακή 23 Μαΐου/5 Ιουνίου 2022.
Ο Μακαριώτατος Πατριάρχης Ιεροσολύμων κ.κ. Θεόφιλος Γ προεξήρχε της Θείας Λειτουργίας στον Ιερό Ναό του Aγίου Μεγαλομάρτυρος Γεωργίου του Τροπαιοφόρου της Κοινότητας Τουράν της Γαλιλαίας, συλλειτουργούντων του Σεβασμιωτάτου Μητροπολίτη Ναζαρέτ κ. Κυριακού, του Σεβασμιωτάτου Αρχιεπισκόπου Κωνσταντίνης κ. Αριστάρχου, Αγιοταφίτων Ιερομονάχων ως του Γέροντος Καμαράση Αρχιμανδρίτου π. Νεκταρίου και του Αρχιμανδρίτου π. Κλαυδίου, του Προϊσταμένου της Κοινότητας Πρεσβυτέρου π. Σπυρίδωνος, του π. Συμεών και άλλων Αραβοφώνων και Ρωσοφώνων ιερέων.
Παρέστησαν ο Έλληνας Πρόξενος στη Χάϊφα Κωνσταντίνος Ζηνόβιος και το ευσεβές εκκλησίασμα της ενορίας.
Στο κήρυγμα του ο Μακαριώτατος Πατριάρχης Ιεροσολύμων κ.κ. Θεόφιλος Γ’ τόνισε, μεταξύ άλλων, ότι η Εκκλησία τιμά ιδιαιτέρως την μνήμη των αγίων Θεοφόρων και πνευματοφόρων Πατέρων, διότι αγωνίστηκαν ως άλλοι Απόστολοι του Χριστού για την ενότητα της πίστεως, δηλαδή την σταθερότητα της πίστεως και βεβαίως την ενότητα της Εκκλησίας, της οποίας τον θεσμό συγκροτεί το Άγιον Πνεύμα.
Το μεσημέρι η Κοινότητα παρέθεσε τράπεζα προς τον Μακαριώτατο και τα μέλη της συνοδείας του.
Αναλυτικά, το δελτίο τύπου της Αρχιγραμματείας του Πατριαρχείου Ιεροσολύμων αναφέρει τα εξής:
Ἡ Κυριακή, 23η Μαΐου/ 5η Ἰουνίου 2022, ἑωρτάσθη ὑπό τοῦ Πατριαρχείου ὡς Κυριακή τῶν Ἁγίων Πατέρων, τῶν ὑπό τοῦ Μεγάλου Κωνσταντίνου εἰς τήν ἐν Νικαίᾳ Α΄ Οἰκουμενικήν Σύνοδον συνελθόντων, καταδικασάντων τόν Ἄρειον καί θεσπισάντων τό ὁμοούσιον τοῦ Υἱοῦ μετά τοῦ Πατρός ὡς ἐν τῷ Συμβόλῳ τῆς Πίστεως.
Ἡ ἑορτή αὕτη ἑωρτάσθη εἰς ὅλους τούς ναούς τῆς δικαιοδοσίας τοῦ Πατριαρχείου πανηγυρικῶς, ὁμοίως δέ καί εἰς τόν ἱερόν Ναόν τοῦ ἁγίου Μεγαλομάρτυρος Γεωργίου τοῦ Τροπαιοφόρου τῆς Κοινότητος Τουράν τῆς Γαλιλαίας, πλησιοχώρου τῆς κώμης τῆς Κανᾶ, λειτουργοῦντος καί Προεξάρχοντος τῆς Α.Θ.Μ. τοῦ Πατρός ἡμῶν καί Πατριάρχου Ἱεροσολύμων κ.κ. Θεοφίλου καί συλλειτουργούντων Αὐτῷ, τοῦ Σεβασμιωτάτου Μητροπολίτου Ναζαρέτ κ. Κυριακοῦ, τοῦ Σεβασμιωτάτου Ἀρχιεπισκόπου Κωνσταντίνης κ. Ἀριστάρχου, Ἁγιοταφιτῶν Ἱερομονάχων ὡς τοῦ Γέροντος Καμαράση Ἀρχιμανδρίτου π. Νεκταρίου καί τοῦ Ἀρχιμανδρίτου π. Κλαυδίου, τοῦ Προϊσταμένου τῆς Κοινότητος ταύτης Πρεσβυτέρου π. Σπυρίδωνος, τοῦ π. Συμεών καί ἄλλων Ἀραβοφώνων καί Ρωσοφώνων ἱερέων, ψαλλόντων τοῦ Ἀρχιμανδρίτου π. Ἀρτεμίου ἡγουμένου τῆς Χάϊφας ἑλληνιστί καί τῆς χορῳδίας τῆς ἐνορίας ταύτης ἀραβιστί, παρουσίᾳ τοῦ Ἕλληνος Προξένου εἰς τήν Χάϊφαν κ. Κωνσταντίνου Ζηνοβίου καί συμμετέχοντος τοῦ Ὀρθοδόξου πληρώματος τῆς ἐνορίας αὐτῆς, τήν ὁποίαν εἰς τό παρελθόν διηκόνησαν καί Ἁγιοταφῖται Πατέρες ὡς ὁ Ἀρχιμανδρίτης Τιμόθεος καί ὁ Ἀρχιμανδρίτης Ἱλαρίων.
Πρός τό εὐσεβές ἐκκλησίασμα τοῦτο ἐκήρυξε τόν θεῖον λόγον ὁ Μακαριώτατος ἑλληνιστί ὡς ἕπεται:
«Ὅλην συγκροτήσαντες τήν τῆς ψυχῆς ἐπιστήμην καί τῷ θείῳ Πνεύματι συνδιασκεψάμενοι, τό μακάριον καί σεπτόν Σύμβολον οἱ σεπτοί Πατέρες θεογράφως διεχάραξαν, ἐν ᾧ σαφέστατα τῷ Γεγενηκότι Συνάναρχον, τόν Λόγον ἐκδιδάσκουσι καί παναληθῶς ὁμοούσιον ταῖς τῶν Ἀποστόλων ἑπόμενοι προδήλως διδαχαῖς οἱ εὐκλεεῖς καί πανόλβιοι ὄντως καί θεόφρονες», ἀναφωνεῖ ὁ ὑμνῳδός τῆς Ἐκκλησίας.
Ἀγαπητοί ἐν Χριστῷ ἀδελφοί,
Εὐλαβεῖς Χριστιανοί,
Ἡ Χάρις τοῦ Παναγίου Πνεύματος ὡδήγησε τούς πόδας ἡμῶν ἐν τῇ πόλει ὑμῶν Τουράν τῆς Γαλιλαίας, ἵνα συνεορτάσωμεν σήμερον, Κυριακήν ἑβδόμην ἀπό τοῦ Πάσχα τήν ἐν Νικαίᾳ πρώτην Οἰκουμενικήν Σύνοδον τῶν τριακοσίων δέκα καί ὀκτώ θεοφόρων Πατέρων, τῷ 325 μ.Χ.
Οὗτοι οἱ θεοφόροι Πατέρες τῇ ἐπιφοιτήσει τοῦ Ἁγίου Πνεύματος καί διά τῶν χειρῶν τῶν πνευματοφόρων Ἀποστόλων ἀνεδείχθησαν γνήσιοι διάδοχοι τῶν μαθητῶν καί Ἀποστόλων τοῦ Χριστοῦ καί κατεστάθησαν Ποιμένες καί διδάσκαλοι τῆς Ἐκκλησίας, ὡς «γνησιώτατοι δοῦλοι τοῦ Χριστοῦ καί ἑπόμενοι ταῖς διδαχαῖς τῶν Ἀποστόλων», ὡς λέγει ὁ ὑμνῳδός.
Τό σημερινόν Εὐαγγελικόν ἀνάγνωσμα τοῦ Εὐαγγελιστοῦ Ἰωάννου ἀφορᾷ τήν Ἀρχιερατικήν προσευχήν, τήν ὁποίαν ἀπευθύνει ὁ Κύριος εἰς τόν Θεόν Πατέρα Αὐτοῦ ὑπέρ τῶν μαθητῶν Αὐτοῦ λέγων: «Πάτερ ἅγιε, τήρησον αὐτούς ἐν τῷ ὀνόματί σου ᾧ δέδωκάς μοι, ἵνα ὦσιν ἓν καθώς ἡμεῖς· ὅτε ἤμην μετ’ αὐτῶν ἐν τῷ κόσμῳ, ἐγώ ἐτήρουν αὐτούς ἐν τῷ ὀνόματί σου· οὓς δέδωκάς μοι ἐφύλαξα, καί οὐδείς ἐξ αὐτῶν ἀπώλετο εἰ μή ὁ υἱός τῆς ἀπωλείας, ἵνα ἡ γραφή πληρωθῇ· νῦν δέ πρός σέ ἔρχομαι, καί ταῦτα λαλῶ ἐν τῷ κόσμῳ, ἵνα ἔχωσι τήν χαράν τήν ἐμήν πεπληρωμένην ἐν αὐτοῖς».
Εἰς τήν προσευχήν Αὐτοῦ ὁ Κύριος ἡμῶν Ἰησοῦς Χριστός παρακαλεῖ τόν Θεόν Πατέρα Αὐτοῦ, ἵνα οἱ μαθηταί Αὐτοῦ, ἀφ’ ἑνός μέν παραμείνουν ἡνωμένοι μετ’ Αὐτοῦ ἀλλά καί μεταξύ των, ἐν τῷ συνδέσμῳ τῆς ἀγάπης κατά τό πρότυπον τῆς ἑνώσεως Αὐτοῦ τοῦ Χριστοῦ, τοῦ Υἱοῦ καί Λόγου τοῦ Θεοῦ καί τοῦ Πατρός Αὐτοῦ· ἀφ’ ἑτέρου δέ παρακαλεῖ τόν Πατέρα Αὐτοῦ, ἵνα ἔχουν μέσα τους τελείαν τήν χαράν, πού αἰσθάνεται ὁ ἴδιος ὁ Ἰησοῦς Χριστός ἐπανερχόμενος πλησίον τοῦ Θεοῦ Πατρός Αὐτοῦ. Ἑρμηνεύων τόν Κυριακόν λόγον: «ἵνα ἔχωσι τήν χαράν τήν ἐμήν πεπληρωμένην ἐν αὐτοῖς», (Ἰωάν. 17,13), ὁ Ἅγιος Κύριλλος Ἀλεξανδρείας διερωτᾶται λέγων: «τίς οὖν ἡ πεπληρωμένη καί τελεία χαρά; Τό εἰδέναι καί πιστεύειν οὐχ ὅτι μόνον καθ’ ἡμᾶς ἦν ἄνθρωπος ὁ Χριστός, ἀλλ’ ὅτι μετά τοῦ εἶναι καθ’ ἡμᾶς δίχα [χωρίς] μόνης ἁμαρτίας καί Θεός ἐστιν ἀληθινός».
Ἡ ἁγία τοῦ Χριστοῦ Ἐκκλησία τιμᾷ ἰδιαιτέρως τήν μνήμην τῶν ἁγίων Θεοφόρων καί πνευματοφόρων Πατέρων, διότι οὗτοι ἠγωνίσθησαν ὡς ἄλλοι Ἀπόστολοι τοῦ Χριστοῦ διά τήν ἑνότητα τῆς πίστεως, δηλαδή τήν σταθερότητα τῆς πίστεως καί βεβαίως τήν ἑνότητα τῆς Ἐκκλησίας, τῆς ὁποίας τόν θεσμόν αὐτῆς ὅλον συγκροτεῖ τό Ἅγιον Πνεῦμα.
Οἱ ἅγιοι τῆς Ἐκκλησίας Πατέρες, ἀγαπητοί μου ἀδελφοί, εἶναι ἐκεῖνοι οἱ ὁποῖοι ἐδογμάτισαν Ἕνα Τριαδικόν Θεόν, «Τριάδα μίαν, ἀπαράλλακτον οὐσίαν τε καί Θεότητα», «Πατρός καί Υἱοῦ καί Πνεύματος Ἁγίου, μίαν οὐσίαν καί φύσιν ἐδογμάτισαν καί τό μυστήριον τῆς θεολογίας, (δηλονότι τῆς ἁγίας Τριάδος) τρανῶς παρέδωκαν τῇ Ἐκκλησίᾳ», ὡς ἐναργέστατα ἀναφωνεῖ ὁ ὑμνῳδός τῆς Ἐκκλησίας λέγων: «Τάς μυστικάς σήμερον τοῦ Πνεύματος σάλπιγγας, τούς θεοφόρους Πατέρας ἀνευφημήσωμεν τούς μελῳδήσαντας ἐν μέσῳ τῆς Ἐκκλησίας μέλος ἐναρμόνιον, θεολογίας Τριάδα μίαν ἀπαράλλακτον οὐσίαν τε καί Θεότητα, τούς καθαιρέτας Ἀρείου καί Ὀρθοδόξων προμάχους, τούς πρεσβεύοντας πάντοτε Κυρίῳ ἐλεηθῆναι τάς ψυχάς ἡμῶν».
Οἱ ἐν τῇ Νικαίᾳ τῷ 325 συνελθόντες Πατέρες ἐν τῇ πρώτῃ Οἰκουμενικῇ Συνόδῳ καθῄρεσαν ὡς γνωστόν τόν αἱρεσιάρχην Ἄρειον, διότι οὗτος καί οἱ ὁμόφρονες αὐτοῦ «ἠστόχησαν περί τήν ἀλήθειαν», (Β΄ Τιμ. 2,18). Διό καί ἡμεῖς, ἀγαπητοί μου ἀδελφοί, καλούμεθα ὑπό τοῦ θείου Παύλου, ὡς τοῦτο ἔπραξαν καί οἱ ἅγιοι τῆς Ἐκκλησίας ἡμῶν Πατέρες, ἵνα μετά προσοχῆς ἐνωτισθῶμεν τά πρός τόν μαθητήν αὐτοῦ Τιμόθεον θεόπνευστα ρήματα αὐτοῦ: «Σπούδασον σεαυτόν δόκιμον παραστῆσαι τῷ Θεῶ, ἐργάτην ἀνεπαίσχυντον, ὀρθοτομοῦντα τόν λόγον τῆς ἀληθείας. Τάς δέ βεβήλους κενοφωνίας περιΐστασο. Ἐπί πλεῖον γάρ προκόψουσιν ἀσεβείας καί ὁ λόγος αὐτῶν ὡς γάγγραινα νομήν ἕξει», (Β΄ Τιμ. 2, 15-17).
Καί πράγματι, ἀδελφοί μου, ὡς γάγγραινα ἐξαπλοῦται εἰς τάς ἡμέρας μας ἡ ἀσέβεια τῶν μηνυμάτων τῆς οὕτω καλουμένης Νέας Τάξεως, τοὐτέστιν τῆς Παγκοσμιοποιήσεως. Σκοπός δέ τῆς Νέας Τάξεως πραγμάτων εἶναι ἡ ἄρνησις τῶν ἀρχῶν καί ἠθικῶν σωστικῶν ἀξιῶν τοῦ Εὐαγγελίου, δηλονότι ἡ ἄρνησις τοῦ Χριστοῦ καί τοῦ ὀνόματος Αὐτοῦ· «καί ἐχαρίσατο ὁ Θεός αὐτῷ ὄνομα τό ὑπέρ πᾶν ὄνομα», (Φιλ. 2,9). Ἡμεῖς δέν πρέπει νά φοβούμεθα, διότι ὁ Κύριος ἡμῶν Ἰησοῦς Χριστός πρίν ἀποχωρισθῇ τούς μαθητάς Αὐτοῦ καί ἀναληφθῇ εἰς τούς οὐρανούς ὑπεσχέθη αὐτοῖς λέγων «οὐκ ἀφήσω ὑμᾶς ὀρφανούς, ἔρχομαι πρός ὑμᾶς», (Ἰωάν. 14, 18). «Δέν θά σᾶς ἀφήσω λοιπόν ὀρφανούς καί μόνους. Θά ἔλθω ἐντός ὀλίγου πλησίον σας, διά τοῦ ἄλλου τούτου Παρακλήτου, δηλονότι τοῦ Πνεύματος τῆς Ἀληθείας, τό ὁποῖον θά κατοικήσῃ ἐντός σας καί θά σᾶς ἑνώσῃ μαζί μου, ὡς μέλη ἰδικά μου».
Ἰδού λοιπόν διά τί ὁ Σωτήρ ἡμῶν ζητεῖ ἀπό τόν Θεόν Πατέρα, ἵνα οἱ μαθηταί Αὐτοῦ «ἔχωσι τήν χαράν τήν ἐμήν», τοὐτέστιν τήν ἰδικήν Του, «πεπληρωμένην ἐν αὐτοῖς». Ὁ Χριστός εἶναι ἡ χαρά τῆς Ἐκκλησίας ἀλλά καί ἡ χαρά τῶν ἀγαπώντων Αὐτόν καί κοινωνούντων τοῦ Τιμίου Αὐτοῦ σώματος καί αἵματος. Διό λέγει «εἴσελθε εἰς τήν χαράν τοῦ Κυρίου σου», (Ματθ. 25, 23). Κατά δέ τόν θεῖον Παῦλον, «ὁ δέ καρπός τοῦ Πνεύματος», δηλονότι τοῦ Πνεύματος τοῦ Χριστοῦ καί συνεπῶς τοῦ Σώματος Αὐτοῦ, «ἐστίν ἀγάπη, χαρά, εἰρήνη…» (Γαλ. 5,22).
Τῆς χαρᾶς ταύτης τοῦ καρποῦ τοῦ Ἁγίου Πνεύματος, ἀπήλαυσεν ἡ ὑπερευλογημένη Θεοτόκος καί Μητέρα τοῦ Θεοῦ, ὅτε τό μυστήριον τό ἀπό τῶν αἰώνων κεκρυμμένον ἀπό γενεῶν ἐπλήρωσεν ὁ Σωτήρ κατά τήν Ἀνάληψιν Αὐτοῦ εἰς τούς οὐρανούς, ὡς λέγει ὁ ὑμνῳδός: «Τήν γάρ ἐν τῷ πάθει σου μητρικῶς ὑπεραλγήσασαν, ἔδει καί τῇ δόξῃ τῆς σαρκός σου ὑπερβαλούσης ἀπολαῦσαι χαρᾶς· ἧς καί ἡμεῖς μετασχόντες, τῇ εἰς οὐρανούς ἀνόδῳ Σου, Δέσποτα, τό μέγα Σου ἔλεος, τό εἰς ἡμᾶς γεγονός δοξάζομεν». Προσέτι δέ τιμῶντες σήμερον τήν μνήμην τῶν θεοφόρων Πατέρων καί ἡμεῖς ταῖς θείοις αὐτῶν δόγμασιν ἑπόμενοι, βεβαίως πιστεύοντες λατρεύομεν σύν Πατρί τόν Υἱόν καί τό Πνεῦμα τό Πανάγιον ἐν μιᾷ Θεότητι Τριάδα ὁμοούσιον. Ἀμήν ἔτη πολλά». Ἐν συνεχείᾳ ὁ Μακαριώτατος ἐπέδωσεν εἰκόνα πρός φύλαξιν εἰς τόν Ἱερόν Ναόν.
Τῆς θείας Λειτουργίας ἀπολυθείσης, εἰς τήν παρατεθεῖσαν δεξίωσιν ὁ Μακαριώτατος προσεφώνησε καί πάλιν ὡς ἕπεται:
«Κύριον τόν Θεόν σου φοβηθήσει καί αὐτῷ μόνῳ λατρεύσεις καί πρός αὐτόν κολληθήσῃ καί ἐπί τῷ ὀνόματι αὐτοῦ ὀμῇ. Αὐτός καύχημά σου καί οὗτος Θεός σου· ὅστις ἐποίησε τά μεγάλα καί ἔνδοξα ταῦτα, ἅ εἶδον οἱ ὀφθαλμοί σου» (Δευτ. 10, 20-21), λέγει ἡ ἁγία Γραφή.
Ἀξιότιμε Πρόεδρε καί τίμια μέλη τῆς Ἐκκλησιαστικῆς Ἐπιτροπῆς,
Σεβαστοί ἅγιοι Πατέρες καί Ἀδελφοί,
Ἀγαπητοί μου Ἀδελφοί,
Ἡ σημερινή ἑόρτιος μνήμη τῶν ἁγίων ἐν Νικαίᾳ τῷ 325 συνελθόντων 318 Πατέρων ἐν τῇ Οἰκουμενικῇ Συνόδῳ, τῇ συγκληθείσῃ ὑπό τοῦ εὐσεβοῦς Αὐτοκράτορος τῶν Ρωμαίων Ὀρθοδόξων Χριστιανῶν Κωνσταντίνου ἐνέχει ἰδιαιτέραν σημασίαν δι’ ἡμᾶς τούς Χριστιανούς, τούς διαβιοῦντας ἐν τῇ ἁγίᾳ Γῇ καί τῇ εὐρυτέρᾳ περιοχῇ τῆς Μέσης Ἀνατολῆς.
Λέγομεν τοῦτο, διότι τό ὄντως ἱστορικόν καί μεγάλον γεγονός τῆς πρώτης Οἰκουμενικῆς Συνόδου τῆς Ἐκκλησίας ἀφ’ ἑνός μέν περιεχαράκωσε τήν ἀκρίβειαν τῆς Ὀρθοδόξου πίστεως καί ἀφ’ ἑτέρου δέ διεμόρφωσε τήν πολιτιστικήν καί ἐθνικο-θρησκευτικήν ταυτότητα τῶν πιστῶν μελῶν τῆς Ἐκκλησίας.
Ἡ Α΄ ἐν Νικαίᾳ Οἰκουμενική Σύνοδος εἶναι ἐκείνη ἡ ὁποία προσέδωκεν εἰς τήν τῶν Ὀρθοδόξων Ἐκκλησίαν τήν ὀνομασίαν Ρωμαίϊκη (Roumiye) καί εἰς τούς πολίτας τῆς αὐτοκρατορίας τόν προσδιορισμόν Roum. Καί τοῦτο, διότι ἡ Ἐκκλησία οὖσα τό Σῶμα τοῦ Χριστοῦ καί φέρουσα τό ὄνομα Αὐτοῦ, δηλονότι συμφώνως τῷ κηρύγματι τοῦ Ἀποστόλου Παύλου λέγοντος: «πάντες γάρ υἱοί Θεοῦ ἐστε διά τῆς πίστεως ἐν Χριστῷ ᾿Ιησοῦ· ὅσοι γάρ εἰς Χριστόν ἐβαπτίσθητε, Χριστόν ἐνεδύσασθε· οὐκ ἔνι ᾿Ιουδαῖος οὐδέ ῞Ελλην, οὐκ ἔνι δοῦλος οὐδέ ἐλεύθερος, οὐκ ἔνι ἄρσεν καί θῆλυ· πάντες γάρ ὑμεῖς εἷς ἐστε ἐν Χριστῷ ᾿Ιησοῦ».
Αὐτήν ἀκριβῶς τήν ὑπό τῶν θεοφόρων Πατέρων τῆς Α΄ Οἰκουμενικῆς Συνόδου διαφυλαχθεῖσαν ἀνόθευτον ἀποστολικήν παράδοσιν τῆς πίστεως, ὡς καί τό πνευματικόν μέγεθος τῆς πολιτιστικῆς κληρονομίας τῆς Ρωμηοσύνης ἐνσαρκώνει καί τό Πατριαρχεῖον Ἱεροσολύμων, δηλονότι ἡ Ἐκκλησία τῶν Ἱεροσολύμων, ἡ Μητέρα πασῶν τῶν Ἐκκλησιῶν.
Ἡ διά μέσου τῶν αἰώνων ἀδιακόπως καί ζῶσα ἱστορική παρουσία τοῦ Ρωμαιορθοδόξου Πατριαρχείου τῶν Ἱεροσολύμων ἀποτελεῖ ἀδιάψευστον μαρτυρίαν ἀφ’ ἑνός μέν τῆς ἐπί τῆς ἀγίας Γῆς παρουσίας τῶν Χριστιανῶν καί ἀφ’ ἑτέρου τοῦ ab andiquo ἱεροῦ θεσμοῦ τῆς Ἐκκλησίας, τῆς τεθεμελιωμένης ἐπί τοῦ ἀπολυτρωτικοῦ αἵματος τοῦ Χριστοῦ.
Οἱ ἀπό τά πέρατα τῆς Οἰκουμένης συναχθέντες θεοφόροι Πατέρες τῆς Ἐκκλησίας ἐν Νικαίᾳ ἐδογμάτισαν τήν Ὀρθόδοξον ἡμῶν πίστιν καί θεολογίαν, τοὐτέστιν τό δόγμα τῆς ἁγίας Τριάδος διά τοῦ φωτισμοῦ τοῦ Ἁγίου Πνεύματος καί οὐχί διά στοχαστικῶν συλλογισμῶν καί φιλοσοφικῶν ἐπινοήσεων, ὡς λέγει ὁ ἅγιος Γρηγόριος ὁ Θεολόγος: «Ἡμεῖς θεολογοῦμεν οὐχί ἀριστοτελικῶς ἀλλ’ ἁλιευτικῶς» (Θεολογοῦμεν μέ τήν ἁπλότητα τῆς πίστεως τῶν ἁλιέων).
Ἡ ἁγία ἡμῶν τῶν Ἱεροσολύμων Ἐκκλησία, ἀγαπητοί μου ἀδελφοί, ἀποτελεῖ ὄχι μόνον τό σημεῖον ἀναφορᾶς ἡμῶν τῶν Χριστιανῶν, ἀλλά καί τήν ἐγγύησιν τῆς ὑπάρξεως ἡμῶν, συμφώνως τῷ ρήματι τοῦ Κυρίου: «Κἀγώ δέ σοι λέγω ὅτι σύ εἶ Πέτρος καί ἐπί ταύτῃ τῇ πέτρᾳ οἰκοδομήσω μου τήν Ἐκκλησίαν καί πύλαι ᾅδου οὐ κατισχύσουσιν αὐτῆς», (Ματθ. 16, 18).
Ἔστω λοιπόν ὁ Θεός τῶν Πατέρων ἡμῶν καί ἡ Ἐκκλησία τοῦ Θεοῦ καί Σωτῆρος ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ, τοῦ ἀναληφθέντος εἰς τούς οὐρανούς καί μή χωρισθέντος ἀφ’ ἡμῶν τό καύχημα ἡμῶν. Ἔτη πολλά καί εὐλογημένα. Ἀμήν».
Τήν μεσημβρίαν ἡ Κοινότης παρέθεσε τράπεζαν πρός τόν Μακαριώτατον καί τά μέλη τῆς Συνοδείας Αὐτοῦ.
Μετά τήν τράπεζαν, τό ζεῦγος Ἀμποῦ Ράμη καί Ἰμ-Ράμη ἐτίμησαν διά ποικιλίας ἐπιδορπίων τήν Πατριαρχικήν Συνοδείαν εἰς τήν οἰκίαν αὐτῶν.