Την έντονη αντίδρασή της στην απόφαση του Οικουμενικού Πατριαρχείου να ορίσει εξάρχους στο Κίεβο, εκφράζει με ανακοίνωσή της η Ιερά Σύνοδος της Ορθοδόξου Εκκλησίας της Ρωσίας, κάνοντας λόγο για “πραγματική απειλή για την ενότητα της Οικουμενικής Ορθοδοξίας”.
Η ανακοίνωση που εκδόθηκε αναφέρει:
«Η Ιερά Σύνοδος της Ορθοδόξου Εκκλησίας της Ρωσίας εκφράζει την έντονη διαμαρτυρία και την βαθιά αγανάκτησή της σχετικά με το δημοσιευμένο στις 7 Σεπτεμβρίου 2018 Ανακοινωθέν της Αρχιγραμματείας της Ιεράς Συνόδου του Πατριαρχείου Κωνσταντινουπόλεως, το οποίο αναφέρεται στο εξονομασμό των δύο Επισκόπων της Εκκλησίας αυτής, δηλαδή του Αρχιεπισκόπου Παμφίλου Δανιήλ (ΗΠΑ) και του Επισκόπου Edmonton Ιλαρίωνα ἐκ Καναδά, ως «Εξάρχων» του Πατριαρχείου Κωνσταντινουπόλεως στο Κίεβο.
Η ἐν λόγῳ απόφαση εξεδόθη άνευ συνεννοήσεως με τον Πατριάρχη Μόσχας και Πασών των Ρωσσιών Κύριλλο και τον Μητροπολίτη Κιέβου και πάσης Ουκρανίας Ονούφριο και αποτελεί κατάφωρη παραβίαση των κανόνων της Εκκλησίας, οι οποίοι απαγορεύουν στους Επισκόπους μιας τοπικής Εκκλησίας να παρεμβαίνουν στην εσωτερική ζωή και τις υποθέσεις της άλλης τοπικής Εκκλησίας (Β’ κανών της Β’, Κ’ κανών της Πενθέκτης Οικουμενικών Συνόδων, ΙΓ’ κανών της ἐν Αντιοχείᾳ και Γ’, ΙΑ’και ΙΒ’ της ἐν Σραδικῇ Τοπικών Συνόδνω). Αυτή έρχεται σε πλήρη αντίθεση με την μέχρι σήμερα αμετάβλητη θέση του Πατριαρχείου Κωνσταντινουπόλεως και του Πατριάρχη Βαρθολομαίου προσωπικά, ο οποίος έχει επανειλημμένα δηλώσει ότι αναγνωρίζει τον Μητροπολίτη Ονούφριο ως μοναδικό κανονικό αρχηγό της Ορθοδόξου Εκκλησίας στην Ουκρανία.
Η απόφαση του Πατριαρχείου Κωνσταντινουπόλεως να επιληφθεί της υποθέσεως εκχωρήσεως του αυτοκεφάλου στους «Ορθοδόξους χριστιανούς της Ουκρανίας», υιοθετήθηκε ενάντια στη βούληση της Ιεραρχίας της Ορθοδόξου Εκκλησίας της Ουκρανίας, η οποία ομοφώνως τάχθηκε υπέρ του παρόντος καθεστώτος αυτής.
Για να δικαιολογήσει την παρέμβαση του στις υποθέσεις μιας άλλης τοπικής Εκκλησίας, ο Πατριάρχης Κωνσταντινουπόλεως επικαλείται ψευδείς ερμηνείες των ιστορικών γεγονότων και αναφέρεται στις υποτιθέμενες εξουσιαστικές αρμοδιότητές του, τις οποίες στην πραγματικότητα δεν έχει, αλλά ούτε και είχε ποτέ.
Οι ενέργειες αυτές οδηγούν τις σχέσεις μεταξύ των Εκκλησιών Ρωσίας και Κωνσταντινουπόλεως σε αδιέξοδο, δημιουργώντας μια πραγματική απειλή για την ενότητα της Οικουμενικής Ορθοδοξίας.
Η Ιερά Σύνοδος της Ρωσικής Ορθόδοξης Εκκλησίας, δηλώνει ότι ολόκληρη την ευθύνη για τις αντικανονικές αυτές ενέργειες, φέρνει προσωπικά ο Πατριάρχης Βαρθολομαίος και τα πρόσωπα στην Εκκλησία της Κωνσταντινουπόλεως, τα οποία τις στηρίζουν.
Η αντίδραση του Πατριαρχείου Μόσχας θα ακολουθήσει πολύ σύντομα».
Έντονη ήταν και η αντίδραση του Μητροπολίτη Βολοκολάμσκ Ιλαρίωνα, Προέδρου του Τμήματος Εξωτερικών Εκκλησιαστικών Σχέσεων του Πατριαρχείου Μόσχας, ο οποίος κάνει λόγο για ύπουλο και δολερό σχέδιο:
Η ανακοίνωση του κ. Ιλαρίωνα:
“Χθες το Πατριαρχείο Κωνσταντινουπόλεως ανακοίνωσε την αποστολή των δύο εξάρχων του, δηλαδή ειδικούς απεσταλμένους, στο Κίεβο. Σήμερα η Ιερά Σύνοδος της Ορθοδόξου Εκκλησίας της Ρωσίας εξέδωσε ένα ανακοινωθέν, όπου υπέδειξε την αντικανονικότητα αυτής της κινήσεως. Η αποστολή εξάρχων (ειδικών ή οποιωνδήποτε απεσταλμένων) σε μια άλλη τοπική Εκκλησία μπορεί να γίνει αποκλειστικά με τη συγκατάθεση της ίδιας τοπικής Εκκλησίας. Ο Πατριάρχης Κωνσταντινουπόλεως δεν υπέβαλε κανένα σχετικό αίτημα προς τον Πατριάρχη Μόσχας, αλλά ούτε και στον Μακαριώτατο Μητροπολίτη Κιέβου Ονούφριο, τον οποίο ο Πατριάρχης Βαρθολομαίος κατ’επανάληψιν ανεγνώριζε δημοσίως ως μόνο κανονικό αρχηγό της Ορθοδόξου Εκκλησίας στην Ουκρανία.
Η ἐν λόγῳ πράξη έγινε κατά παράβασιν των εκκλησιαστικών κανόνων και δεν μπορεί να παραμένει αναπάντητη. Ελπίζουμε ότι η Κωνσταντινούπολη θα επανεξετάσει την απόφαση αυτή, σε αντίθετη περίπτωση θα αναγκασθούμε να προβούμε σε σχετικές αποφάσεις και να αντιδράσουμε.
Σήμερα το Πατριαρχείο Κωνσταντινουπόλεως δηλώνει ότι οι εξονομασθέντες ειδικοί αντιπρόσωποι θα αναλάβουν την ολοκλήρωση εκείνου του σχεδίου απονομής αυτοκεφάλου καθεστώτος στην Εκκλησία της Ουκρανίας, το οποίο ανακοινώθηκε ακόμη τον περασμένο Απρίλιο και το οποίο θέλουν τώρα να φέρουν εἰς πέρας. Τι σημάνουν όλα αυτά κατά τη γνώμη μας; Αυτά σημαίνουν κυρίως την απόδοση κανονικότητας στο ἐν Ουκρανίᾳ σχίσμα, διότι μόνοι οι σχισματιοί διεκδικούν το αυτοκέφαλο, ενώ η κανονική Εκκλησία της Ουκρανίας, η οποία ενώνει την πλειοψηφία των Ορθοδόξων χριστιανών της Ουκρανίας (μιλάμε για περισσότερες από 12 χιλιάδες ενορίες και περισσότερες από 200 Ιερές Μονές), δεν ζήτησε κανένα αυτοκέφαλο ούτε καμία αυτοτέλεια. Αντιθέτως, η Διάσκεψη των Επισκόπων της Ορθοδόξου Εκκλησίας της Ουκρανίας, η οποία συνήλθε πρόσφατα, αποφάσισε ομοφώνως ότι το παρόν καθεστώς της Εκκλησίας αυτής είναι το καλύτερο γι’αυτή. Και είναι το καθεστώς μιας αυτοδιοικήτου Εκκλησίας εντός του Πατριαρχείου Μόσχας.
Επομένως, το Πατριαρχείο Κωνσταντινουπόλεως τώρα πάτησε πλέον ανοιχτά στο μονοπάτι του πολέμου. Και δεν είναι μόνο ο πόλεμος κατά της Ρωσικής Εκκλησίας, ούτε μόνο κατά του Ουκρανικού Ορθοδόξου λαού. Στην ουσία, είναι ένας πόλεμος κατά της ενότητας συμπάσης της Ορθοδοξίας.
Διότι, εάν φέρουν εἰς πέρας αυτό το ύπουλο θα έλεγα και δολερό σχέδιο, η πλειοψηφία των Ορθοδόξων χριστιανών της Ουκρανίας δεν θα αποδεχθεί το αυτοκέφαλο αυτό. Ούτε η Ορθόδοξη Εκκλησία της Ρωσίας θα δεχθεί την ἐν λόγῳ απόφαση. Αναγκαστικά θα διακόψουμε την κοινωνία με την Κωνσταντινούπολη, και τότε η Κωνσταντινούπολη δεν θα έχει απολύτως κανένα δικαίωμα πλέον να διεκδικεί την ηγεσία στον Ορθόδοξο κόσμο. Σήμερα το Πατριαρχείο Κωνσταντινουπόλεως αυτοπαρουσιάζεται ως sui generis επικεφαλής των 300 εκατομμυρίων Ορθοδόξων του πλανήτη, και τον Πατριάρχη Κωνσταντινουπόλεως τον βλέπουν σχεδόν ως ένα Ορθόδοξο Πάπα. Και όμως, τουλάχιστον ενα ήμισυ του ορθοδόξου πληθυσμού δεν θα τον αναγνωρίζει πλέον ούτε ως πρώτον μέσα στην οικογένεια των Ορθοδόξων Εκκλησιών.
Θεωρώ ότι για την πράξη του αυτή ο Πατριάρχης Βαρθολομαίος θα φέρνει προσωπική ευθύνη ενώπιον του κριτηρίου του Θεού και της ιστορίας.