Στην επέλαση των αλλαγών που έχει επιφέρει η παγκοσμιοποίηση σε παραδοσιακούς πολιτισμούς, αλλά και στη νέα ορολογία η οποία έχει εισαχθεί σε όρους που διαμορφώνουν τον σύγχρονο πολιτισμό αναφέρθηκε ο Πατριάρχης Μόσχας και πασών των Ρωσιών κ.κ. Κύριλλος. Ο Προκαθήμενος της Ρωσικής Εκκλησίας έκανε αναφορά και στους πρόσφατους Ολυμπιακούς Αγώνες και τις εικόνες που παρουσιάστηκαν εκεί τονίζοντας ότι “μιλούν για την απίστευτη οπισθοδρόμηση του δυτικού πολιτισμού, ο οποίος προσπαθεί να συμμορφωθεί με όλους τους άλλους πολιτισμούς”.
Γραφείο ρεπορτάζ ope.gr
Ο Πατριάρχης Μόσχας συμμετείχε στην έναρξη του 10ου Φόρουμ Ενωμένων Πολιτισμών το οποίο διεξάγεται στην Αγία Πετρούπολη και έχει ως θέμα: “Πολιτισμός του 21ου αιώνα: Κυριαρχία ή Παγκοσμιοποίηση;”.
Στην αρχή της ομιλίας του στο Παλάτι Μαρίνσκι (έδρα της Νομοθετικής Συνέλευσης της Αγίας Πετρούπολης), ο Πατριάρχης Κύριλλος έκανε μία σύντομη ιστορική αναφορά στη διαμόρφωση όρων που αφορούν τον πολιτισμό, όπως αυτοί διαμορφώθηκαν κατά τον 18ο και 19ο αιώνα.
Σύμφωνα με τον Πατριάρχη Μόσχας ο όρος “κλειδί” για τον πολιτισμό στην κλασική του μορφή είναι η έννοια της ελληνικής λέξης παιδεία. “Το κλειδί για τον πολιτισμό στην κλασική του μορφή ήταν η ελληνική έννοια της παιδείας, που σημαίνει την ολιστική διαδικασία της ανθρώπινης ανατροφής και εκπαίδευσης”. Συγκρίνοντας αυτή την έννοια με το σήμερα, ο Πατριάρχης είπε: “Αν δούμε τη σύγχρονη εκπαίδευση, θα δούμε μια μάλλον δύσκολη κατάσταση. Η μεροληψία των σύγχρονων εκπαιδευτικών συστημάτων προς τον επίσημο διανοητισμό οδήγησε στην απαξίωση δύο άλλων σημαντικών στοιχείων της παιδείας: τη φυσική κουλτούρα και την ανάπτυξη της αισθητικής”.
Οπισθοδρόμηση του δυτικού πολιτισμού οι εικόνες στους Ολυμπιακούς Αγώνες
Ο κ.κ. Κύριλλος τόνισε ότι στην εποχή μας θα πρέπει να καταβληθούν μεγάλες προσπάθειες για τη διατήρηση των θεμελιωδών αξιών του πολιτισμού. Υπογράμμισε, επίσης, ότι σήμερα γινόμαστε μάρτυρες μιας καλπάζουσας διαπολιτισμικότητας η οποία διαμορφώνει τη “νέα κανονικότητα”. Ως παράδειγμα μιας τέτοιας μορφής έφερε τους πρόσφατους Ολυμπιακούς Αγώνες στο Παρίσι στους οποίους υπενθυμίζεται ότι η χώρα του δεν συμμετείχε καθώς έχει αποκλειστεί από διεθνείς διοργανώσεις εξαιτίας της εισβολής στην Ουκρανία. “Βλέπουμε τη μετονομασία διαφόρων «άγριων» σε «νέα κουλτούρα». Οι προηγούμενοι Ολυμπιακοί Αγώνες είναι ένα ζωντανό παράδειγμα αυτού. Οι αναφορές από τους Ολυμπιακούς Αγώνες είναι μια πολύ απαισιόδοξη εικόνα, που αντικατοπτρίζει την καθοδική τροχιά της πνευματικής και πολιτιστικής συνιστώσας του δυτικού πολιτισμού. Όταν κοίταξα αυτές τις εικόνες, σκέφτηκα: δεν μπορείς να προσβάλεις τον Θεό! Οι εικόνες των Ολυμπιακών Αγώνων μιλούν για την απίστευτη οπισθοδρόμηση του δυτικού πολιτισμού, ο οποίος προσπαθεί να συμμορφωθεί με όλους τους άλλους πολιτισμούς”.
Ο Χριστιανισμός ανήκει σε όλο τον κόσμο
Ο Πατριάρχης Μόσχας μίλησε ακόμα για τη θέση του Χριστιανισμού στον πολιτισμό. “Ο Χριστιανισμός δεν ανήκε ποτέ σε καμία κουλτούρα ή ομάδα πολιτισμών. Άλλωστε ανήκει σε όλο τον κόσμο, το κάλεσμά του απευθύνεται σε κάθε άνθρωπο. Διάφοροι λαοί ανταποκρίθηκαν στα Καλά Νέα, δηλαδή στο Ευαγγέλιο. Μια ποικιλία πολιτισμών μεταμορφώθηκαν υπό την επιρροή του, διατηρώντας ταυτόχρονα την πρωτοτυπία τους. Ο Χριστιανισμός είναι παγκόσμιος. Αλλά είναι εντυπωσιακά διαφορετικό από αυτό που έχουμε συνηθίσει να συνδέουμε με την παγκοσμιοποίηση. Ο χριστιανισμός παγκοσμίως είναι εντελώς διαφορετικός: στην παγκοσμιότητά του δεν υπάρχει αποπροσωποποίηση, διαγραφή των μοναδικών χαρακτηριστικών κάθε πολιτισμού και επιβολή πολιτικών και ιδεολογικών στάσεων που διαμορφώνονται σε ένα συγκεκριμένο πολιτισμικό περιβάλλον σε ολόκληρο τον κόσμο”.
Ο αληθινός πολιτισμός
Η διαστρέβλωση του πολιτισμού μπορεί να οδηγήσει τον άνθρωπο σε μία άλλη οδό, τον αντι-πολιτισμό, υποστηρίζει ο Ρώσος Προκαθήμενος. “Ο αντι-πολιτισμός είναι πάντα αντιθρησκευτικός – προσπαθεί να στερήσει από ένα άτομο οποιαδήποτε πνευματική υποστήριξη και αξιόπιστο σύστημα ηθικών συντεταγμένων. Η επίγνωση των θρησκευτικών ριζών του πολιτισμού, αντίθετα, τον επαναφέρει στην αρχική του σημασία, από όπου προήλθαν τα πάντα: λατρεία – πολιτισμός. Επομένως, η θρησκεία και ο πολιτισμός δεν είναι απλώς σύμμαχοι. Ο αληθινός πολιτισμός, όπως και η θρησκευτική πίστη, κατευθύνει τον άνθρωπο στον ιδανικό κόσμο, εξυψώνει το μυαλό και την ψυχή, διαμορφώνει την αυτογνωσία και διαμορφώνει ένα σύστημα ηθικής”.
“Αντιμετωπίζουμε ένα δύσκολο αλλά πολύ σημαντικό έργο. Έχοντας πλήρη επίγνωση της επικίνδυνης γραμμής που έχει πλησιάσει ο κόσμος, και κατανοώντας σαφώς όλη την ευθύνη που μας έχει ανατεθεί, δεν έχουμε το δικαίωμα να σκεφτόμαστε απρόσεκτα και να ενεργούμε απρόσεκτα, αλλά καλούμαστε να σταματήσουμε από κοινού τη διαδικασία απανθρωποποίησης του πολιτισμού, επιστρέφοντας τον άνθρωπο και την ανθρωπότητα στην υψηλή, καθορισμένη από τον Θεό αξιοπρέπειά τους. Αν μας δοθεί η ευκαιρία να κάνουμε όλοι μαζί κάτι καλό και σωστό προς αυτή την κατεύθυνση, τότε αυτό που κάναμε θα έχει ιστορική σημασία”, κατέληξε ο Πατριάρχης Κύριλλος.
Τεχνητή νοημοσύνη, Πούτιν, μουσουλμάνοι
Στη συνέχεια ακολούθησε διάλογος με τους δημοσιογράφους όπου ο Πατριάρχης Μόσχας απάντησε σε ερωτήσεις. Μεταξύ των θεμάτων για τα οποία ρωτήθηκε κλήθηκε να απαντήσει ήταν η επέλαση της τεχνητής νοημοσύνης και η συνύπαρξη με το Ισλάμ.
“Όλα όσα σχετίζονται με την τεχνητή νοημοσύνη είναι ένα θέμα που δεν έχει ακόμη πλήρως κατανοηθεί. Υπάρχουν, φυσικά, αποκαλυπτικές ιστορίες τρόμου όταν η τεχνητή νοημοσύνη παίρνει την εξουσία σε όλη την ανθρωπότητα, ακόμα και κάποιες προσπάθειες να παρουσιαστεί αυτός ο εφιάλτης στον κινηματογράφο. Είναι άγνωστο πόσο κοντά είναι αυτό στην πραγματικότητα, αλλά η ίδια η έννοια της τεχνητής νοημοσύνης μας κάνει να σκεφτούμε τις πολλές πιθανές συνέπειες της χρήσης αυτού του εργαλείου¨”, απάντησε αρχικά.
“Πλησιάζουμε σε μια αποκαλυπτική εποχή, αυτό πρέπει να το γνωρίζουμε όλοι και η μόνη διέξοδος από μια πιθανή κρίση είναι η πίστη στον Θεό. Λέω δυνατά σε όλο τον κόσμο: αν εγκαταλείψουμε την πίστη στον Θεό, θα καταλήξουμε πάλι στις δαρβινικές και μαρξιστικές έννοιες – τίποτα δεν θα λειτουργήσει! Η ανθρώπινη ζωή στις συνθήκες της επιστημονικής και τεχνολογικής ανάπτυξης, ειδικά αυτού που αναφέρατε, μπορεί να διασφαλιστεί μόνο με την αντίστοιχη αύξηση του ρόλου της πίστης και της θρησκείας, και σε αυτή την περίπτωση ο άνθρωπος θα μπορεί να προγραμματίσει σωστά την τεχνητή νοημοσύνη. Δεν υπάρχει άλλη διέξοδος”, τόνισε.
Ωστόσο, αυτό που προκαλεί εντύπωση στην απάντηση του κ.κ. Κυρίλλου είναι η σύνδεση του θαύματος με την πίστη του Πούτιν! “Στην πραγματικότητα, τι είναι η αποκάλυψη; Ένα καταστροφικό τέλος του κόσμου, ένα είδος παγκόσμιας καταστροφής. Μπορεί να συμβεί μόνο εάν ένα άτομο εγκαταλείψει τον Θεό και τον ηθικό νόμο, όταν εξαφανιστεί η έννοια της ηθικής συμπεριφοράς τόσο του ατόμου όσο και της κοινωνίας. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο η θρησκεία και η πίστη στον Θεό δεν είναι το 25ο θέμα της ημερήσιας διάταξης, αλλά ένα από τα πρώτα, αν όχι το πρώτο. Τουλάχιστον για μένα αυτό είναι το πρώτο και συνδέω άμεσα τις επιτυχίες του κράτους μας με το επίπεδο θρησκευτικότητας του λαού μας. Δεν είναι θαύμα Θεού που σε τόσο δύσκολους καιρούς έχουμε έναν Ορθόδοξο πιστό Πρόεδρο, που δεν διστάζει να έρθει στην Εκκλησία, όπως συνέβη πρόσφατα με άλλους σε αυτή τη θέση, που ομολογεί ανοιχτά την πίστη του, ο οποίος στην προσωπικότητα συνδυάζει τη διάνοια, την πολιτική βούληση και την ευθύνη ενώπιον του Θεού και ενώπιον των ανθρώπων λόγω της θρησκευτικότητάς του;” αναρωτήθηκε.
Ο Πατριάρχης Μόσχας ρωτήθηκε και για το φαινόμενο που παρατηρείται στη Ρωσία να σπέρνεται διχόνοια από κύκλους μεταξύ χριστιανών και μουσουλμάνων. “Έχει προκύψει η τάση να σπέρνουμε διχόνοια μεταξύ χριστιανών και μουσουλμάνων. Μην θεωρείτε πολύ αισιόδοξη τη δήλωσή μου, αλλά θα σας απαντήσω από την εμπειρία της Ρωσίας. Ρίξτε μια πιο προσεκτική ματιά στην εμπειρία της Ρωσίας. Μπορούμε να έχουμε ό,τι θέλουμε, αλλά δεν έχουμε ένα πράγμα – διαθρησκευτικές διαμάχες. Δεν υπήρξαν ποτέ! Ορθόδοξοι Χριστιανοί και Μουσουλμάνοι είναι αδέρφια στην πραγματική ζωή, όχι στη διπλωματική εθιμοτυπία. Δουλεύουμε μαζί. Έχουμε οργανώσεις που μας βοηθούν να συντονίσουμε τις δραστηριότητες, μεταξύ άλλων σε πολιτικό επίπεδο, όταν χρειάζεται να εκφράσουμε κοινή άποψη σε διάλογο με την κυβέρνησή μας, σε διάλογο με την πολιτιστική μας κοινότητα, με την επιστημονική κοινότητα. Η Ρωσία είναι ένα παράδειγμα μιας σχεδόν ιδανικής σχέσης μεταξύ Ορθοδοξίας και Ισλάμ. Γι’ αυτό όλα είναι τόσο δυνατά μαζί μας από την άποψη της εθνικής αλληλεγγύης. Δεν έχουμε κανένα λόγο να είμαστε εχθροί με τους μουσουλμάνους, αυτοί δεν έχουν κανένα λόγο να είναι εχθρικοί μαζί μας. Μαζί πιστεύουμε στον Θεό, σεβόμαστε αμοιβαία τις αξίες και το έργο του άλλου, συμμετέχοντας σε διάφορα είδη οργανώσεων και συναντιόμαστε σε διαφορετικούς χώρους, συμπεριλαμβανομένης της επικράτειας της Ρωσικής Ομοσπονδίας. Επιτρέψτε μου να σας πω εν συντομία: όλα είναι καλά με εμάς”.
Φωτογραφίες: Patriarchia.ru