Η Ιερά Μονή Βιτόβνιτσα ή μοναστήρι της Βιτόβνιτσας είναι σέρβικο ορθόδοξο μοναστήρι, που ανήκει στην Ιερά Μητρόπολη του Μπρανίτσεβου, Ιερά Μητρόπολη της Σερβικής Ορθόδοξης Εκκλησίας.
Η εκκλησία του μοναστηριού είναι αφιερωμένη στην Κοίμηση της Θεοτόκου.
Το μοναστήρι βρίσκεται στα νοτιοανατολικά της πρωτεύουσας της Σερβίας, το Βελιγράδι, και απέχει από αυτήν περίπου 120 χιλιόμετρα.
Το μοναστήρι χτίστηκε από τον Σέρβο Άγιο βασιλιά Στέφανο – Μιλούτιν Νέμανιτς, το 1291, ως ευχαριστήριο δώρο στον Θεό μετά την νίκη του εναντίον των επαναστατών, που είχαν οχυρωθεί σε απόσταση δέκα χιλιομέτρων από τη σημερινή θέση του μοναστηριού, των Ντρμαν και Κούντελιν .
Ο Ντρμαν και ο Κούντελιν είχαν μετατρέψει την επαρχία του Μπράνιτσεβου σε φωλιά ληστών και από εκεί επιτίθονταν σε όλες τις γειτονικές περιοχές των οποίων κυβερνήτες ήταν ο αδερφός του βασιλιά Μιλούτιν, ο βασιλιάς Ντραγκούτιν και ο βασιλιάς της Ουγγαρίας, ο Βλάδισλαβ.
Πρώτοι που προσπάθησαν να τους εξοντώσουν ήταν οι Ούγγροι, οι οποίοι το 1285 επεχείρησαν να τους εξολοθρεύσουν, αλλά δεν το επέτυχαν. Στη συνέχεια ο Σέρβος βασιλιάς Ντραγκούτιν προσπάθησε μόνος του να τους νικήσει, αλλά απέτυχε.
Τελικά, ο Σέρβος βασιλιάς Ντραγκούτιν ζήτησε βοήθεια από τον αδερφό του, τον Μιλούτιν και με ενωμένες τις δυνάμεις τους επέτυχαν να διαλύσουν την αντίσταση των Ντρμαν και του Κούντελιν. Κατάφεραν να τους εξοντώσουν, να κατακτήσουν την περιοχή του Μπράνιτσεβου και να τη θέσουν στη κυριαρχία των Σέρβων.
Ως ένδειξη ευχαριστίας στον Θεό, λόγω της νίκης εναντίον των επαναστατών, ο Άγιος βασιλιάς Μιλούτιν έχτισε το μοναστήρι της Βιτόβνιτσας.
Ο Μιχάηλο Ρίζνιτς σε σχετικό ιστορικό, αρχαιολογικό βιβλίο, που εκδόθηκε το 1888, γράφει: « Ο βασιλιάς Μιλούτιν ίδρυσε το μοναστήρι της Βιτόβνιτσας μετά από νικηφόρα μάχη, το 1291. Την χρονική εκείνη περίοδο, είχαν ξεσηκωθεί εναντίον του Σέρβου βασιλιά, του Ντραγκούτιν, του αδερφού του, του Μιλούτιν, δύο επαναστάτες ο Ντρμαν και ο Κούντελιν. Ο βασιλιάς Μιλούτιν συγκέντρωσε στρατό και λόγω της ισχυρής στρατιωτικής του δύναμης νίκησε τους Τάταρους. Επέτυχε τέτοια νίκη που το ποτάμι Μλάβα κοκκίνησε…» .
Το φημισμένο Ευαγγέλιο της Βιτόβνιτσας που σώζεται ως σήμερα χρονολογείται στον 16ο αιώνα.
Το Ευαγγέλιο της Βιτόβνιτσας είναι χειρόγραφο Ευαγγέλιο που χρονολογείται στο πρώτο μισό του 16ου αιώνα. Είναι επιχρυσωμένο με ασήμι 1557. Την επιχρύσωση έκανε ο τότε γνωστός χρυσοχόος Βουκ Κόντο, ο οποίος έχει χαράξει την σφραγίδα του στο ασημένιο εξώφυλλο του Ευαγγελίου. Σε όλες τις σελίδες του Ευαγγελίου χρησιμοποιείται μαύρη μελάνη, ενώ τα σημαντικότερα σημεία είναι τονισμένα με λιωμένο χρυσό. Στα διακοσμητικά στολίδια του Ευαγγελίου και στα αρχικά γράμματα των λέξεων χρησιμοποιούνται χρυσά, μπλε, κόκκινα, πράσινα χρώματα, ενώ οι προτάσεις χωρίζονται με χρυσές τελείες [4].
Το Ευαγγέλιο της Βιτόβνιτσας σήμερα διαφυλάσσεται στο μουσείο της Σέρβικης Ορθόδοξης Εκκλησίας, στο Βελιγράδι με αριθμό καταλόγου 355.
Το ποτήριο της Βιτόβνιτσας
Το ποτήριο της Βιτόβνιτσας είναι σκεύος, από το οποίο μοιράζεται το αντίδωρο. Το Άγιο ποτήρι της Βιτόβνιτσας σφυρηλατήθηκε το 1652. Όλες οι μορφές με τα φωτοστέφανα τα οποία απεικονίζονται στο Άγιο ποτήριο είναι επιχρυσωμένα.
Φυλάγεται σήμερα στο Μουσείο Σέρβικης Ορθόδοξης Εκκλησίας στο Βελιγράδι.