Ο μακαριστός Ηγούμενος της Ιεράς Μονής Διονυσίου του Αγίου Όρους, Γαβριήλ ό Διονυσιάτης, διηγείται πως εξομολόγησε και κοινώνησε κρυφούς Χριστιανούς στην Κωνσταντινούπολη, στις αρχές της δεκαετίας του 1950.
Παραθέτουμε ελάχιστα αποσπάσματα:
Εις μίαν εκκλησίαν του Γαλατά εις την πόλιν, εκεί, την Μεγάλην Τεσσαρακοστήν του 1950, επήγε να λειτουργήση και να εξομολόγηση τους Χριστιανούς κάποιος γέρων πνευματικός. Ο εφημέριος τον οδήγησεν εις συνεχόμενον σκοτεινόν παρεκκλήσιον, και αφού του έδειξε μικράν κλίμακα ανερχόμενη ελικοειδώς εις τα κατηχούμενα του Ναού, του είπεν εμπιστευτικώς ότι τον περιμένουν επάνω καμιά δεκαριά άνθρωποι, διά να εξομολογηθούν και να μεταλάβουν, διότι επείγονται να φύγουν το βράδυ (…).
Εις το αντίκρισμά του, έβαλαν όλοι μετάνοιαν, και ο γεροντότερος του είπεν εις την Ποντιακήν διάλεκτον:
– Ημείς Χριστιανοί, πάτερ, και φιλούμεν τα πόδια σου, να ξαγουρεύωμεν και μεταλάβωμεν (…).
Έμαθεν, λοιπόν, παρ’ αυτόν ότι ολόκληρον το χωρίον των είναι κρυπτοχριστιανοί. Πρίν την ανταλλαγήν, έπερνον παπά από τα γειτονικά χωριά, και τους εβάπτιζε, τους εστεφάνωνε και τους ελειτουργούσε, αλλά τώρα δεν υπάρχει πουθενά παπάς.
Ο Γέρων πνευματικός τα ήκουσε σαστισμένος, του εφαίνετο ότι εδιάβαζε συναξάρι της εποχής του Διοκλητιανού, και δεν ημπορούσε να συγκρατήση τα δάκρυά του από την συγκίνησιν. Τους έκανε Πασχαλινήν Θεία Λειτουργίαν, τους εκοινώνησε, και διάβασε και νεκρώσιμον ακολουθίαν επάνω εις σακκίον χώμα, που είχον φέρει από το χωρίον των, διά να το διαβάση ο παπάς, και να το σκορπίσουν επάνω εις τους τάφους των πεθαμένων, που ετάφησαν άνευ ιερέως…
Πηγή: Φίλοι Καθεδρικού Ιερού Ναού Αγίου Νικολάου Νικαίας